Przejdź do zawartości

Wilhelm Przeczek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wilhelm Przeczek
Ilustracja
Wilhelm Przeczek (rys.Zbigniew Kresowaty)
Data i miejsce urodzenia

7 kwietnia 1936
Karwina

Data i miejsce śmierci

10 lipca 2006
Trzyniec

Wilhelm Przeczek (ur. 7 kwietnia 1936 w Karwinie, zm. 10 lipca 2006 w Trzyńcu) – polski nauczyciel, dramaturg, poeta, pisarz, organizator życia kulturalnego na Zaolziu.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wilhelm Przeczek urodził się w Karwinie w rodzinie górnika, który miał ambicję, by swoje dzieci wykształcić. Jako jedyny z braci nie był zawodowo związany z górnictwem. W 1956 roku ukończył Seminarium Nauczycielskie w Orłowej. Dalsze studia kontynuował w Wyższej Szkole Nauk Politycznych w Pradze. Po studiach był nauczycielem w polskich szkołach podstawowych, m.in. w Bystrzycy nad Olzą oraz Jabłonkowie (1983–1992). W latach 1963–1965 był wizytatorem placówek kulturalnych w Powiatowej Radzie Narodowej we Frydku-Mistku, a następnie do roku 1968 referentem do spraw kultury i oświaty w Komitecie Okręgowym KPCz w Ostrawie. W latach 1968–1969 poparł reformistyczne skrzydło KPCz. To było przyczyną zakazu publikowania jego twórczości aż do roku 1989. W Polsce natomiast mógł publikować i tam też wydał swoje pierwsze tomy przy znacznym zainteresowaniu tamtejszej publiczności i krytyki. Było to łącznie siedem tomów poetyckich. Dopiero w 1989 roku w ostrawskim Profilu wyszło Przeczucie kształtu, pierwszy tom poezji wydany Wilhelmowi Przeczkowi w Republice Czeskiej.

Był współzałożycielem Grupy Literackiej’63, Grupy Artystycznej H-68, Zrzeszenia Literatów Polskich w Republice Czeskiej, członkiem Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego w Katowicach, Gminy Pisarzy w Pradze, Rady Pisarzy Morawsko-Śląskich w Ostrawie i Brnie, Związku Literatów Polskich Oddział Opole i Zrzeszenia Pisarzy Polskich w Warszawie.

Działał w Polskim Związku Kulturalno-Oświatowym (PZKO) gdzie prowadził działy teatralny i czytelniczy. Przez kilka dziesięcioleci był również współpracownikiem „Zwrotu”, w latach 1968-9 redaktorem Głosu Ludu a także reżyserem i aktorem Teatru Lalek „Bajka“.

Był bardzo cenionym poetą, kontynuatorem nurtu poezji lingwistycznej i dramaturgiem, piewcą Zaolzia, przewodnikiem duchowym, kimś, kto po latach zostawia świadectwo, do którego wracają współcześni. Jest autorem w literaturze zaolziańskiej przełomowym.

Stojąc na skrawku zaolziańskiej ziemi, Wilhelm Przeczek zaczął opowiadać w zupełnie inny sposób, uciekając od patosu[1].

Twórczość Przeczka jest też najczęściej ze współczesnych autorów po 1990 roku zauważana przez znaczących czeskich i polskich krytyków literackich[2].

Był laureatem nagród literackich: konsula RP w Ostrawie „Srebrne Spinki”, nagrody „Przepiórek” Czeskiego Funduszu Literackiego w Pradze za publicystykę literacką(1993) i Nagrody artystycznej Wojewody Opolskiego (1995).

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Poezja

[edytuj | edytuj kod]
  • Czarna calizna (Katowice 1978),
  • Wpisane w Beskid (Bielsko-Biała 1980),
  • Śmierć pomysłu poetyckiego (Łódź 1981),
  • Szumne podszepty (Katowice 1982),
  • Księga Urodzaju (Kraków 1986),
  • Nauka wierności (Katowice 1986),
  • Tercet (Cieszyn 1986),
  • Przeczucie kształtu (Ostrawa 1989),
  • Notatnik liryczny (Warszawa 1990),
  • Rękopisy nie płoną (Warszawa 1990),
  • Promlčený počet štěstí (Karwina 1991),
  • Dym za paznokciami (Opole 1992),
  • Na ubitej ziemi (Jabłonków 1994),
  • Mapa białych plam (Czeski Cieszyn 1995),
  • Małe nocne modlitwy.
  • Wpisane w Beskid (Czeski Cieszyn1996),
  • Intimní bedeker (Czeski Cieszyn 1998),
  • Smak wyciszenia (Czeski Cieszyn 1999),
  • Stoletý kalendář (Czeski Cieszyn 2001);
  • Skrzyżowanie wydany wspólnie z Władysławem Sikorą (Czeski Cieszyn 1969 wyd. „Zwrot”)- zbiór opowiadań
  • Břečťan a jiné strašidelné povídky (Karwina 1992),
  • Kazinkowe granie (Warszawa 1994) – powieść
  • Bienále pivní pěny (Olbrachcice 1996)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. W Kawiarence pod Pegazem wspominano jednego z jej twórców [online], zwrot.cz, 16 sierpnia 2016 [dostęp 2018-12-14] (pol.).
  2. Świętogóralska Kawiarenka pod Pegazem o Wilhelmie Przeczku [online], zwrot.cz, 10 sierpnia 2016 [dostęp 2018-12-14] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Elektroniczny Słownik Biograficzny Śląska Cieszyńskiego, osoby: Przeczek Wilhelm 1936-2006 01. www.slownik.kc-cieszyn.pl;
  • Harák I., Wilhelm Przeczek; prozaik wcale nie marginalny, tłum. F. Nastulczyk, “Pobocza” 2003, nr 1;
  • Klimaszewski B., NowakowskaE.R., Wyskiel W., Mały słownik pisarzy polskich na obczyźnie, Warszawa 1992, s.376-378;
  • Literarní slovnik severní Moravy a Slezska (1945–2000), I. Málková, S. Urbanová a kol., Olomouc –Ostrava 2001, s.231-232; cs
  • Nowak-Wolna K., Wolny A., Wielokulturowy wymiar polskiego środowiska literackiego na Zaolziu,
  • B. Cimała, J. Kwiatek, Regionalizm, kultura i oświata regionalna, s.353 Opole 2010, s. 99-107;
  • Sikora W., Pisarze Zaolzia, Czeski Cieszyn 1992, s.34-35;
  • W górę doliny: zaolziańscy ludzie pióra, red. J. Korzenny, W. Sikora, Czeski Cieszyn 1992, s.52;
  • Stosunki polsko-czeskie, pod red. M. Lesz-Duk i R.K. Zawadzkiego, Częstochowa 1997, s.182;
  • Wolny A., Wilhelm Przeczek – poeta regionalny, czy uniwersalny?, Universitas Ostraviensis. Acta Facultatis Philosophicae. Studia Slavica 1996, s. 207;
  • Martinek L., Wilhem Przeczek. Monografie. Wrocław 2018, s. 424.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]