Frydek-Mistek

	Frydek-Mistek; Frýdek-Místek
	Frydek-Mistek; Frýdek-Místek
	; Mały Rynek we Frydku-Mistku (dawny rynek Mistka)
herb Frydka-Mistka↗	Flaga
Państwo	Czechy
Kraj	morawsko-śląski
Data założenia	Frydek – ok. 1327–1333; Mistek – 1402
Prawa miejskie	1 stycznia 1943 (jako jedno miasto)
Burmistrz	Michal Pobucký
Powierzchnia	51,61 km²
Wysokość	291 m n.p.m.
Populacja (2015); • liczba ludności; • gęstość	; 56 714; 1 152 os./km²
Kod pocztowy	738 01
Tablice rejestracyjne	T
Podział miasta	7 dzielnic
	Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego Frydek-Mistek
	Położenie na mapie Czech Frydek-Mistek
	49°41′17″N 18°21′13″E/49,688056 18,353611
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Portal Czechy

Frydek-Mistek (czes. Frýdek-Místek, wym. [ˈ f r i ː d ɛ k ˈ m i ː s t ɛ k ], niem. Friedeck-Mistek^[2]) – miasto powiatowe w Czechach, w kraju morawsko-śląskim, nad Ostrawicą (dopływ Odry), na skraju Ostrawsko-Karwińskiego Zagłębia Węglowego, na granicy Śląska Cieszyńskiego (Frýdek) i Moraw (Místek), ok. 30 km od granicy polsko-czeskiej, u stóp Beskidu Morawsko-Śląskiego.

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

Gminy katastralne w granicach miasta

Frydek-Mistek podzielony jest na 37 obrębów ewidencyjnych składających się na 7 dzielnic i 7 gmin katastralnych^[3]. Gmina katastralna Lysůvky obejmuje dwie dzielnice (Lysůvky i Zelinkovice^[4]), a gmina katastralna Panské Nové Dvory znajduje się w dzielnicy Frýdek^[5].

Dzielnice: Frydek • Mistek • Chlebovice • Lískovec • Lysůvky • Skalice • Zelinkovice

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miasto Frydek zostało założone pod koniec pierwszej połowy XIV wieku na gruntach miasteczka Jamnica w granicach księstwa cieszyńskiego. Pierwsza wzmianka wiązana przez badaczy z historią Frydka to pochodzący z 1305 r. wykaz dziesięcin biskupstwa wrocławskiego, wspominający o osadzie Jannutha, interpretowanej jako poprzedzająca Frydek Jamnica. Pewniejsze informacje przynosi treść aktu zhołdowania piastowskiego księcia Kazimierza I cieszyńskiego królowi Czech Janowi Luksemburskiemu z 1327 r., w którym wymieniony został „…Jamnicz opid(um) cum municionibus…”, co potwierdza istnienie grodu strzegącego przeprawy przez rzekę w tym miejscu, wzniesionego najpewniej przed 1290 r. Około końca połowy XIV w. następuje lokacja miasta Frydek (pierwsze bezpośrednie wzmianki dopiero z 1386 i 1416 r.), zaś w 1353 r. na mocy przywileju Kazimierza I jego zwierzchność jako ośrodka administracji zostaje rozszerzona po Skoczów. Prawdopodobnie z tym wydarzeniem należy wiązać moment wzniesienia zamku w zachodniej części miasta, oddzielonego fosą. Zamek ten po raz pierwszy jest wzmiankowany w 1434 r. przy okazji oddania pod zastaw Arnoštovi Tworkowskiemu za 500 kop groszy^[6]. Miasto szybko stało się jednym z najważniejszych w księstwie. Wyodrębnienie się frydeckiego państwa stanowego naprowadziło jednak region w widłach rzek Ostrawicy i Łucyny na osobne tory. W przeciwieństwie do reszty Śląska Cieszyńskiego Reformacja nie odegrała tu większej roli, a językiem dominującym również wśród miejscowej ludności był język morawski względnie czeski. Za sprawą ukończonego w 1759 roku kościoła Najświętszej Marii Panny Frydek stał się jednak najważniejszym ośrodkiem pątniczym Śląska Cieszyńskiego.

W 1402 roku książę Przemysław I Noszak odkupił w dzierżawę kilka wsi morawskich państwa hukwaldzkiego na zachód od rzeki Ostrawicy. Wśród nich znajdowała się miejscowość Newensteil – późniejszy Mistek. Mistek rozwijał się jako przedmieście Frydku aż do 1581 roku, kiedy powrócił do Państwa Hukwaldzkiego, jednak jego gwałtowny rozrost nastąpił dopiero w XIX wieku wraz z rozwojem przemysłu lnianego, a później bawełnianego który rozsławił dwumiasto. W tym czasie nastąpił przyrost ludności oraz germanizacja. W 1908 do Mistka przyłączono osadę Koloredov. Frydek należał wówczas do jednych z najbardziej uprzemysłowionych miast Śląska Cieszyńskiego i bywał podobnie jak Bielsko nazywany śląskim Manchesterem.

Po I wojnie światowej Polska nie wnosiła pretensji do Frydku i okolic jako terenów w większości zamieszkanych przez ludność czeską. W związku z tym w 1918 roku Frydek wraz z Mistkiem znalazł się w granicach Czechosłowacji. Wówczas pojawiły się pierwsze niezrealizowane pomysły połączenia obu miast. W 1938 wojska polskie nie zajęły ziemi frydeckiej (nie zalicza się jej więc, przynajmniej nie całą, do tzw. Zaolzia). W marcu 1939 roku Niemcy zajęli zarówno Frydek, jak i Mistek wcielając obydwa miasta do Protektoratu Czech i Moraw. Koszary w Mistku były jedynym miejscem, w którym wojska czechosłowackie stawiały opór wkraczającym wojskom niemieckim^[7].

1 stycznia 1943 roku połączono Frydek, Mistek i kilka okolicznych wsi w miasto Frydek-Mistek. W maju 1945 ciężkie walki o miasto pomiędzy wycofującą się armią niemiecką i oddziałami Armii Czerwonej (zakończone 4 maja wyparciem Niemców na Morawy). Po wojnie Frydek-Mistek włączono ponownie do Czechosłowacji, zachowując dokonaną przez Niemców decyzję o połączeniu miast. Jako miasto powiatowe stanowiące zaplecze dla Zagłębia Ostrawsko-Karwińskiego Frydek-Mistek rozwinął się w sporej wielkości ośrodek miejski. W 1970 liczył niespełna 44 tysiące mieszkańców, w 1980 ponad 56 tysięcy, a w 1992 ponad 65 tysięcy. W międzyczasie przyłączano kolejne podmiejskie gminy: Liskowiec, Sviadnov, Stařič, Lysůvky, Zelinkovice, Chlebovice. Odbywało się to często bez poparcia mieszkańców tych gmin. W 1991 samodzielność odzyskały Sviadnov i Stařič.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Na frydeckim rynku znajduje się zamek książąt cieszyńskich. Najstarszą świątynią w mieście (położony w Mistku) jest jednonawowy kościół św. Jakuba z elementami zarówno gotyckimi jak i renesansowymi.