Wissarion (Xhuvani)

Wissarion
	Metropolita
Kraj działania	Albania
Data i miejsce urodzenia	1888 ; Elbasan
Data i miejsce śmierci	15 grudnia 1965 ; Elbasan
	Metropolita archidiecezji Durres-Tirana
Okres sprawowania	1929–1936
	Metropolita diecezji Berat-Wlora
Okres sprawowania	1941–1946
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Autokefaliczny Prawosławny Kościół Albanii
Chirotonia biskupia	1929
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wissarion, imię świeckie Visar Xhuvani (ur. 1890 w Elbasanie, zm. 15 grudnia 1965 tamże^[1]) – albański biskup prawosławny, zwierzchnik Albańskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w latach 1929–1936.

Życiorys

Syn Gjona i Eufimii^[2]. Pochodził z rodziny kupieckiej. Uczył się w szkole Rizarios w Atenach, a następnie ukończył w 1917 studia teologiczne, przez kilka lat prowadził wykłady z teologii na uniwersytecie ateńskim, a następnie pracował wśród albańskich prawosławnych w Rumunii i w Bułgarii^[3]^[1]. W 1920 powrócił do Albanii, wziął udział w obradach kongresu narodowego w Lushnji, a następnie uzyskał mandat deputowanego do parlamentu^[3]. Należał do inicjatorów Kongresu w Beracie (10–12 września 1922), w czasie którego albańscy duchowni i świeccy zadeklarowali ustanowienie Albańskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (AAKP), niezależnego od Konstantynopola. Decyzje podjęte w Beracie uzyskały pełne poparcie rządu albańskiego^[4]. Mimo braku uznania tej decyzji ze strony Patriarchy Ekumenicznego, w 1929 ukonstytuował się Synod AAKP. Sam Xhuvani otrzymał godność metropolity archidiecezji Durrës-Tirana, a zarazem głowy Kościoła prawosławnego w Albanii. Działania na rzecz autokefalii albańskiego prawosławia otrzymały wsparcie Kościoła serbskiego, ale decyzji tych nie zaakceptowano na południu kraju, zwłaszcza wśród mniejszości greckiej w Albanii.

Negocjacje z Konstantynopolem o uznanie albańskiej autokefalii trwały do 1937. Patriarchat Ekumeniczny nie wyrażał zgody, aby Xhuvani nadal kierował Kościołem, krytykując jego postawę moralną i obciążając go odpowiedzialnością za rozłam w Kościele. W 1936 Xhuvani zrezygnował z godności zwierzchnika Kościoła, a jego miejsce zajął bardziej akceptowany przez Konstantynopol – Krzysztof (Kisi). 16 kwietnia 1939 znalazł się w składzie delegacji albańskiej, która wyjechała do Rzymu, aby ofiarować koronę Wiktorowi Emmanuelowi III^[5]. W 1941 otrzymał godność metropolity diecezji Berat-Wlora. Od tej pory Xhuvani poświęcił się tłumaczeniu ksiąg liturgicznych na język albański.

W 1946 został aresztowany przez władze komunistyczne^[5]. 23 grudnia 1947 Sąd Wojskowy we Wlorze skazał Xhuvaniego na 20 lat więzienia, oskarżony o prowadzenie działalności antypaństwowej i współpracę z okupantem oraz z organizacją Balli Kombëtar^[1]. Karę odbywał w więzieniu w Burrelu^[6]. Uwolnionym 27 listopada 1962 z więzienia hierarchą zaopiekował się ksiądz Erazmi Jorgo. Ostatnie lata życia spędził w klasztorze św. Jana w Elbasanie, gdzie zmarł. Pochowany we wsi Shijon^[5].

W 2007 r. nakładem Wydawnictwa 55 ukazały się wspomnienia Xhuvaniego Në kishë, në parlament, dhe në burg (W kościele, w parlamencie i w więzieniu).

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Çelo Hoxha: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, tom IX. Tirana: 2020, s. 99–100. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).
↑ Stephen Taylor: Who's who in Central and East-Europe 1933/1934. Zurich: The Central European Times Publishing, 1935, s. 210.
↑ ^a ^b Visarion Xhuvani pak histori nga jeta. = 2022-12-14 [online], radiandradi.com, 2015 (alb.).
↑ Według Aidy Duki, Xhuvani faktycznie reprezentował na kongresie władze albańskie - zob. A. Duka, Autoqefalia e Kishës Ortodokse Shqiptare (1920–1924), Studime Historike 2005/3-4, s.78
↑ ^a ^b ^c Visarion Xhuvani (1890 - 1965). = 2021-08-07 [online], adsh.al (alb.).
↑ Tomor Aliko: Genocide in the intellectual elite od the Albanian nation under the communist terror. Tirana: Maloka, 2007, s. 259.

Bibliografia

Tadeusz Czekalski: Zarys dziejów chrześcijaństwa albańskiego w latach 1912–1996. Kraków: 1996. ISBN 83-85527-40-0.
Sabrina Ramet: Nihil obstat: religion, politics, and social change in East-Central Europe and Russia. Duke University Press: 1998, s. 208. ISBN 0-8223-2070-3.
Strona albańskiego prawosławia. orthodoxalbania.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-05)].

[hoxha-1] Çelo Hoxha: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, tom IX. Tirana: 2020, s. 99–100. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).

[whoiswho-2] Stephen Taylor: Who's who in Central and East-Europe 1933/1934. Zurich: The Central European Times Publishing, 1935, s. 210.

[radi-3] Visarion Xhuvani pak histori nga jeta. = 2022-12-14 [online], radiandradi.com, 2015 (alb.).

[4] Według Aidy Duki, Xhuvani faktycznie reprezentował na kongresie władze albańskie - zob. A. Duka, Autoqefalia e Kishës Ortodokse Shqiptare (1920–1924), Studime Historike 2005/3-4, s.78

[adsh-5] Visarion Xhuvani (1890 - 1965). = 2021-08-07 [online], adsh.al (alb.).

[aliko-6] Tomor Aliko: Genocide in the intellectual elite od the Albanian nation under the communist terror. Tirana: Maloka, 2007, s. 259.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]