Przejdź do zawartości

Wola Mystkowska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy wsi w województwie mazowieckim. Zobacz też: przysiółek wsi Mystków w województwie małopolskim.
Wola Mystkowska
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

wyszkowski

Gmina

Somianka

Liczba ludności (2023)

380[2]

Strefa numeracyjna

29

Kod pocztowy

07-206[3]

Tablice rejestracyjne

WWY

SIMC

0520455[4]

Położenie na mapie gminy Somianka
Mapa konturowa gminy Somianka, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Wola Mystkowska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Wola Mystkowska”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Wola Mystkowska”
Położenie na mapie powiatu wyszkowskiego
Mapa konturowa powiatu wyszkowskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Wola Mystkowska”
Ziemia52°37′25″N 21°19′09″E/52,623611 21,319167[1]

Wola Mystkowska – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie wyszkowskim, w gminie Somianka[4][5]. Ma status sołectwa[6].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wieś powstała na początku XVI wieku. Człon Wola w nazwie wsi oznaczał czasowe zwolnienie w płaceniu podatków podczas jej zakładania[7]. Według innych źródeł na początku XVI wieku wieś składała się z dwóch części, z czego jedna nosiła nazwę Mistkowiec, a druga Wolka. Obie należały do szlachty zagrodowej powiatu nursko-kamienieckiego i parafii w Barcicach[8].

Według spisu podatkowego z 1578 właścicielami wsi był Sebastian wraz z braćmi pochodzący z ubogiego rodu szlacheckiego, który dziedziczył Wolę do II połowy XVII wieku. Miejscowość liczyła wtedy 8 włók ziemi uprawnej. Z początkiem XVIII wieku dobra wsi Wola należały do rodziny Bojemskich herbu Korab, następnie wieś wykupił ród Kownackich herbu Suchekomnaty. Właścicielem był Adam Kownacki, podstarosta i sędzia grodzki powiatu kamieńczykowskiego, w 1764 poseł ziemi nurskiej, w 1766 wybrany na pisarza ziemskiego i grodzkiego nurskiego[9]. Po jego śmierci w 1789 majątek przeszedł na jego syna Karola. Z początkiem XIX wieku Wola Mystkowska należała do Augusta Ratyńskiego herbu Łabędź. Wtedy też we wsi wybudowano dworek[7]. W 1827 Wola należała do powiatu pułtuskiego oraz parafii w Pniewie. Wieś liczyła 16 domów, mieszkało w niej 111 osób[8].

Do 1854 Wola była własnością Julianny z Marksów Wągrodzkiej. Później przechodziła kolejno w ręce Tomasza Minasowicza, Antoniego Mińskiego, a od 1870 Heleny Kownackiej[10]. Na początku XX wieku właścicielem wsi był Klemens Michałowski. Po jego śmierci majątek odziedziczył jego syn Henryk[8].

W międzywojniu we wsi działał zakład rzeźniczy A. Kamińskiego i sklep spożywczy A. Oleksiaka[9].

We wsi znajduje się kościół parafii pw. św. Izydora Oracza zbudowany w latach 1936–1939[11] w stylu neobarokowym[12]. W wyposażeniu świątyni pw. Najświętszego Serca Jezusowego[13] uwagę zwraca krucyfiks barokowy z I połowy XIX wieku[10]. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Wyszków[14]. Obok kościoła stoi plebania w stylu dworkowym[11]. Fundatorami budowy kościoła byli Wanda oraz Henryk Michałowscy, ostatni właściciele majątku Wola[15]. Kościół jest wpisany do gminnej ewidencji zabytków[16].

W okresie okupacji hitlerowskiej Wola Mystkowska włączona była do Generalnej Guberni[17]. We wsi 18 maja 1944 hitlerowcy aresztowali żołnierzy ruchu oporu. W pobliżu budynku dawnej podchorążówki znajduje się głaz upamiętniający te wydarzenia oraz śmierć Jana Flura[18], mieszkańca wsi, członka Armii Krajowej, który po aresztowaniu został wywieziony do obozu Stutthof, gdzie został zamordowany[19]. Głaz wystawiono staraniem syna Jana Flura, Stanisława[20].

Na cmentarzu w jednym z grobowców podczas II wojny światowej ukrywano amunicję[21].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego[9].

We wsi funkcjonuje Zespół Szkolno-Przedszkolny im. gen. bryg. pil. Stanisława Skalskiego[22] oraz jeden z dwóch w gminie Somianka ośrodków zdrowia[23].

Funkcję sołtysa wsi pełni Mateusz Kuchta[24].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Na cmentarzu parafialnym znajduje się grób Ludwika Meliona z 1924 oraz drewniany krzyż z I połowy XX wieku wpisane do rejestru zabytków (wpis z 30 stycznia 1986)[25]. Cmentarz jest wpisany do gminnej ewidencji zabytków[16].

We wsi znajdował się drewniany dworek wzniesiony na przełomie XVIII i XIX wieku w konstrukcji zrębowej, parterowy z mieszkalnym poddaszem, na ceglanej podmurówce. Początkowo był oszalowany z zewnątrz, wybudowany na planie prostokąta z trzema przybudówkami z tyłu budynku. Był sześcioosiowy, pierwotnie z gankiem kolumnowym od frontu. Wnętrze było dwutraktowe z sienią i klatką schodową. Ściany i sufity poddasza zdobiły klasycystyczne malowidła na tynku z początku XIX wieku z motywami groteskowymi, kandelabrowymi oraz postaciami mitologicznymi[10]. We dworze w czasie I wojny światowej mieściła się tymczasowa kaplica parafii Pniewo, której zabudowania ucierpiały w pożarze[26]. Na początku XX wieku budynek przeszedł gruntowny remont[10]. 22 marca 1962 został wpisany do rejestru zabytków[25]. Do 1970 budynek był zamieszkany. Z uwagi na zły stan techniczny w 1975 dworek rozebrano[8].

W dawnej mleczarni wybudowanej na terenie majątku[8] w czasie II wojny światowej odbywały się zajęcia Szkoły Podchorążych[27], w której kształcili się żołnierze podziemia[18].

Na terenie wsi zachowały się nieliczne drzewa z parku dworskiego z połowy XIX wieku[11].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]
  • Drewniany dom we wsi
    Drewniany dom we wsi
  • Kapliczka we wsi
    Kapliczka we wsi

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 150157.
  2. ↑ Raport o stanie gminy Somianka w 2023. Liczba mieszkańców w dn. 31.12.2023 s. 11-12
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1478 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Strona gminy, sołtysi
  7. ↑ a b Plan Odnowy Miejscowości Wola Mystkowska 2014–2021 [online] [dostęp 2025-10-03].
  8. ↑ a b c d e Ewidencja resztek parku dworskiego w Woli Mystkowskiej – gm. Somianka, woj. ostrołęckie [online], s. 4–5 [dostęp 2025-10-03].
  9. ↑ a b c Historia gminy Somianka – Gmina Somianka – Portal gov.pl [online], Gmina Somianka [dostęp 2025-10-01].
  10. ↑ a b c d Izabella Galicka, Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 10: Województwo warszawskie, z. 28: Powiat wyszkowski, Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1974, s. 17.
  11. ↑ a b c Maria Barbasiewicz, Powiat wyszkowski. Przewodnik subiektywny, Tradycja Mazowsza, Warszawa: Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki, 2005, s. 72, ISBN 978-83-921182-6-8 [dostęp 2025-10-01].
  12. ↑ kościół par. pw. Najśw. Serca Jezusa – Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2025-10-01] [zarchiwizowane z adresu 2023-09-02].
  13. ↑ Wola Mystkowska – Parafia pw. św. Izydora [online], parafie.diecezja.lomza.pl [dostęp 2025-10-04].
  14. ↑ Parafia pw. św. Izydora w Woli Mystkowskiej – Gmina Somianka – Portal gov.pl [online], Gmina Somianka [dostęp 2025-10-04].
  15. ↑ Elżbieta Szczuka, Adam M. Mickiewicz, Henryk Władysław Michałowski (1864–1930) [w:] Ziemia wyszkowska i Puszcza Biała. Kto kim był, t. 2, red. Adam M. Mickiewicz, Wyszków 2024, s. 199.
  16. ↑ a b GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY SOMIANKA NA LATA 2013–2016 [online], 2013, s. 28 [dostęp 2025-10-04].
  17. ↑ Historia – Zespół Szkolno-Przedszkolny im. gen. bryg. pil. Stanisława Skalskiego [online], spwolamystkowska.szkolnastrona.pl [dostęp 2025-10-01].
  18. ↑ a b „Szlakiem naszych bohaterów” – Zespół Szkolno-Przedszkolny im. gen. bryg. pil. Stanisława Skalskiego [online], spwolamystkowska.szkolnastrona.pl [dostęp 2025-10-01].
  19. ↑ Adam M. Mickiewicz, Jan Flur (1897–1944) [w:] Ziemia wyszkowska i Puszcza Biała. Kto kim był, t. 2, red. Adam M. Mickiewicz, Wyszków 2024, s. 91.
  20. ↑ Adam M. Mickiewicz, Stanisław Flur (1924–2011) [w:] Ziemia wyszkowska i Puszcza Biała. Kto kim był, t. 2, red. Adam M. Mickiewicz, Wyszków 2024, s. 92.
  21. ↑ Tadeusz Abramski, Paweł Abramski, W imieniu Polskiego Państwa Podziemnego: z dziejów walk o wolność Polski na Mazowszu Północno-Wschodnim w pamiętnikach „Szarugi” 1939–1945, Ostrołęka: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika, 2013, s. 365, ISBN 978-83-62775-17-0 [dostęp 2025-10-03].
  22. ↑ Wielkie święto naszej szkoły – Zespół Szkolno-Przedszkolny im. gen. bryg. pil. Stanisława Skalskiego [online], spwolamystkowska.szkolnastrona.pl [dostęp 2025-10-01].
  23. ↑ Podstawowe dane o Gminie – Gmina Somianka – Portal gov.pl [online], Gmina Somianka [dostęp 2025-10-01].
  24. ↑ Sołtysi – Gmina Somianka – Portal gov.pl [online], Gmina Somianka [dostęp 2025-10-01].
  25. ↑ a b NID | Portal mapowy [online], mapy.zabytek.gov.pl [dostęp 2025-10-01] [zarchiwizowane z adresu 2025-09-03].
  26. ↑ Piotr Karsznia, Krzyże i kapliczki przydrożne w parafii Wola Mystkowska, Przasnysz, s. 5.
  27. ↑ Tadeusz Abramski, Paweł Abramski, W imieniu Polskiego Państwa Podziemnego: z dziejów walk o wolność Polski na Mazowszu Północno-Wschodnim w pamiętnikach „Szarugi” 1939–1945, Ostrołęka: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika, 2013, s. 102, ISBN 978-83-62775-17-0 [dostęp 2025-10-02].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Gminy Somianka
Wsie
Kolonia
Osada
Osady leśne
Integralne.
części wsi

Herb gminy Somianka

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wola_Mystkowska&oldid=77741327”