Wsiewołod Strażewski

Wsiewołod Strażewski

Всеволод Ильич Стражевский

generał dywizji
Data i miejsce urodzenia	21 sierpnia 1897 Wierzbołów
Data i miejsce śmierci	25 sierpnia 1973 Warszawa
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Czerwona ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	Śląski Okręg Wojskowy
Stanowiska	dowódca okręgu wojskowego
Odznaczenia

Grób Wsiewołoda Strażewskiego i jego córki Heleny na Powązkach w Warszawie

Wsiewołod Ilicz Strażewski ros. Всеволод Ильич Стражевский (ur. 21 sierpnia 1897 w Wierzbołowie na Suwalszczyźnie, zm. 25 sierpnia 1973 w Warszawie) – Rosjanin, generał porucznik Armii Czerwonej, generał dywizji ludowego Wojska Polskiego.

Życiorys

Syn urzędnika celnego Ilji (Eliasza) z Litwy i Luizy z Getwaldów, córki szwedzkiego admirała. W 1914 wraz z rodziną ewakuowany w głąb Rosji, w 1917 ukończył w Surażu seminarium nauczycielskie i pracował jako nauczyciel na terenach Rosji, a później ZSRR. W 1920 ukończył Wyższy Kurs Pedagogiczny w Moskwie. W 1918 zapisał się do RKP(b), ale z powodu szlacheckiego pochodzenia przez 3 lata był kandydatem do partii.

Od 1923 był zawodowym oficerem Armii Czerwonej, gdzie pełnił służbę jako dowódca kompanii 66 pułku piechoty 29 Dywizji Piechoty. Instruktor polityczny, a w latach 1927–1928 komisarz 86 pułku piechoty w tej dywizji. Potem na wyższych stanowiskach służbowych w Sztabie Głównym. Komendant Domu Armii Czerwonej w Smoleńsku, a od 1930 w Rostowie nad Donem. Od 1932 instruktor propagandy w Wydziale Techniczno-Bojowym Sztabu Dowodzenia Wojsk Lotniczych Armii Czerwonej, od 1933 pomocnik szefa Wydziału Organizacyjno-Mobilizacyjnego Sztabu Głównego Armii Czerwonej. W latach 1935–1938 studiował w Akademii Wojskowej im. Frunzego w Moskwie. W czerwcu 1938 roku aresztowany w ramach wielkiej czystki, ale zwolniony i formalnie przeniesiony do rezerwy. W grudniu 1940 roku powrócił do służby jako wykładowca taktyki na Wyższych Kursach Doskonalenia Szefów Sztabu.

W latach 1941–1944 walczył na frontach: Stalingradzkim, 2 Ukraińskim i 1 Białoruskim, m.in. jako szef sztabu 299 Dywizji Piechoty i 33 Gwardyjskiego Korpusu Piechoty w stopniu pułkownika. W marcu 1944 roku skierowany został w stopniu podpułkownika do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR: zastępca szefa sztabu Armii Polskiej ds. mobilizacyjnych, potem szef sztabu 1 Armii Wojska Polskiego.

2 listopada 1944 został awansowany na stopień generała majora Armii Czerwonej, a 3 listopada generała brygady przez Krajową Radę Narodową. Od marca 1945 roku pierwszy wiceminister Obrony Narodowej. 9 sierpnia 1945 Krajowa Rada Narodowa mianowała go generałem dywizji. Potem kolejno dowódca Okręgu Wojskowego: III Poznańskiego (1946–1948), I Warszawskiego (1948–1949), IV Śląskiego (1949–1956). Od 1952 do 1956 był posłem na Sejm PRL I kadencji.

Był przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Bezpieczeństwa w Poznaniu. W czasie wydarzeń czerwcowych w Poznaniu brał udział w pracach sztabu gen. Popławskiego, w tym w naradzie (godz. 20, 28 czerwca 1956 roku), kiedy to padł rozkaz użycia ciężkiej artylerii w przypadku przedłużania się walk w centrum miasta.

28 listopada 1956 roku powrócił do ZSRR, gdzie w marcu 1957 został zdemobilizowany jako „nadmiernie spolszczony” i przeniesiony w stan spoczynku.

Życie prywatne

Przyjeżdżał często do Polski, gdzie się m.in. leczył. W 1972 osiadł w Polsce na stałe. Interesował się teatrem, kolekcjonował obrazy, grał na skrzypcach i fortepianie, malował, dużo czytał. Zmarł w Warszawie. Pochowany w Alei Zasłużonych cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie (kwatera B-2-TUJE-21) wraz z córką Heleną Strażewską-Popiołek (1919–2004). Jego żoną była Olga z d. Bova-Bosse (1899–1986), urodzona w Dźwińsku w rodzinie francuskiego pochodzenia, pochowana również na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B4-9-12).

Wykształcenie wojskowe

• Akademia Wojskowa im. Michaiła Frunzego w Moskwie (1935–1938)
• Wojskowa Akademia Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR im. K. J. Woroszyłowa w Moskwie (1954–1955)

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy I klasy (1954)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1956)
• Order Krzyża Grunwaldu II klasy (20 lipca 1946)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1945)
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy (29 marca 1945)
• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari (dwukrotnie: 11 maja 1945 i 1970)
• Złoty Krzyż Zasługi (1946)
• Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały” (1944)
• Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946)
• Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1954)
• Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Medal 10-lecia Polski Ludowej
• Medal „Za udział w walkach o Berlin” (1966)
• Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1968)
• Odznaka Braterstwa Broni (1965)
• Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1962)
• Order Partyzanckiej Gwiazdy I stopnia (Jugosławia, 1946)
• Medal "Za Odwagę" (Jugosławia, 1946)
• Order Czerwonego Sztandaru (trzykrotnie, ZSRR)
• Order Wojny Ojczyźnianej I klasy (ZSRR)
• Order Kutuzowa I klasy (ZSRR)
• Medal „Za obronę Stalingradu” (ZSRR, 1953)

Bibliografia

• Mała Encyklopedia Wojskowa, Wydawnictwo MON, Warszawa 1971.
• Warszawski Okręg Wojskowy. Historia i współczesność, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1997.
• H.P. Kosk, Generalicja polska, t. 2, Oficyna wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 2001.
• Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. III:M–S, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.