Przejdź do zawartości

Warszawski Okręg Wojskowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Warszawski Okręg Wojskowy (WOW) – terenowy organ wykonawczy ministra Obrony Narodowej w sprawach operacyjno-obronnych i administracji wojskowej istniejący w latach 1945–1998.

Historia Okręgu

[edytuj | edytuj kod]

Po zakończeniu II wojny światowej, rozkazem NDWP nr 23/Org. z 1.02.194, sformowano sześć okręgów wojskowych w tym: Dowództwo OW Warszawa, obejmujące woj. warszawskie i białostockie. W kwietniu do okręgu włączono województwo olsztyńskie. W listopadzie 1945 dowództwu okręgu nadano oznaczenie DOW I.

Jesienią 1945 przy Dowództwie Warszawskiego OW został sformowany Wydział Wojsk Ochrony Pogranicza II kategorii[a]. Na stanowisko szefa wydziału został wyznaczony ppłk Kazimierz Gut[b]. Szefowi wydziału podlegał 5 i 6 Oddział Ochrony Pogranicza oraz trzy samodzielne kompanie łączności[3]. Wydział WOP przy dowództwie Warszawskiego OW formował Przejściowy Punkt Kontrolny Okęcie (PPK lotniczy – Warszawa Okęcie)[c][5]. We wrześniu 1946 wydział został rozformowany, a 5 Mazurski Oddział WOP i 6 Białostocki Oddział WOP podporządkowane bezpośrednio szefowi Departamentu WOP w Warszawie[6].

Okręg, oprócz funkcji administracyjnych, spełniał również rolę dowództwa szczebla operacyjnego, któremu podlegały związki taktyczne i oddziały stacjonujące na jego terenie. W 1945 podlegały mu dwie dywizje piechoty (1 i 15) oraz 1 Brygada Pancerna. W 1948, po likwidacji Lubelskiego Okręgu Wojskowego OW Warszawa objął dodatkowo województwo lubelskie. W 1949 okręg przemianowano na Warszawski Okręg Wojskowy (WOW).

W 1951 na terytorium WOW utworzono dwa korpusy piechoty typu B (8 i 9), w każdym po trzy dywizje piechoty. Rok później korpusy te przemianowano na korpusy armijne. W 1954, po likwidacji Krakowskiego Okręgu Wojskowego, WOW objął swoim zasięgiem województwa: warszawskie, białostockie, lubelskie, kieleckie, krakowskie i rzeszowskie. Po utworzeniu Układu Warszawskiego w 1955 rozformowano korpusy oraz część dywizji piechoty. Pozostałe dywizje piechoty przekształcono w dywizje zmechanizowane, a 6 Dywizję Piechoty w 6 Dywizję Powietrznodesantową (6 DPD). Związki taktyczne WOW, poza 6 DPD, należały do jednostek głęboko skadrowanych, co wynikło z położenia okręgu oraz jego roli w systemie mobilizacyjnym Sił Zbrojnych PRL.

Od połowy lat 60. na wypadek wojny na bazie dowództwa i jednostek WOW formowano 4 Armię Ogólnowojskową wchodzącą w skład Frontu Polskiego. Od kwietnia 1990, zamiast 4 Armii Ogólnowojskowej, w oparciu o WOW tworzono 3 Korpus Zmechanizowany czasu „W”. Skład korpusu był zbliżony do 4 Armii.

Pod koniec 1998, w ramach reorganizacji podziału kraju na okręgi wojskowe, Warszawski OW został rozformowany.

Skład jednostek Okręgu

[edytuj | edytuj kod]

1945

1951

1988

1997

Dowództwo Okręgu

[edytuj | edytuj kod]
Dowódcy:
Szefowie sztabu:
  1. Etat 8/5 Wydziału Służby Pogranicznej Warszawskiego OW kat. II przewidywał stan 29 ludzi, w tym 3 pracowników cywilnych[1].
  2. ppłk Kazimierz Gut oficer byłej Straży Granicznej[2].
  3. Na wniosek Departamentu WOP rozkaz organizacyjny naczelnego dowódcy WP nr 0304/Org. z 28 października 1945, nakazujący do 15 października 1945 „celem strzeżenia i kontrolowania wszelkiego rodzaju przejść granicznych” uzupełnić obsadę sekcji porozumiewawczych konfliktów granicznych i kontroli punktów przejściowych Departamentu WOP i wydziałów WOP oraz sformować 51 przejściowych punktów kontrolnych (PPK), w tym 27 drogowych, 19 kolejowych, 4 morskie i 1 lotnicze. Wydany rozkaz obarczał zadaniem sformowania PPK oddziały ochrony pogranicza oraz Wydział WOP Warszawskiego OW[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Prochwicz 2010 ↓, s. 21 przypis 33.
  2. Prochwicz 2010 ↓, s. 21 przypis 34.
  3. Jan Ławski, Czesław Żmuda, Wojska Ochrony Pogranicza ... s. 27, 28, 40.
  4. Prochwicz 2010 ↓, s. 14.
  5. Prochwicz 2010 ↓, s. 14, przypis 18.
  6. Paweł Piotrowski, Śląski Okręg Wojskowy ... s. 44.
  7. Margules 2003 ↓, s. 410.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]