Piotr Jaroszewicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Piotr Jaroszewicz
Ilustracja
Piotr Jaroszewicz w 1977
Data i miejsce urodzenia 8 października 1909
Nieśwież
Data i miejsce śmierci 1 września 1992
Warszawa
Prezes Rady Ministrów
Okres od 23 grudnia 1970
do 18 lutego 1980
Przynależność polityczna Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik Józef Cyrankiewicz
Następca Edward Babiuch
Wiceprezes Rady Ministrów
Okres od 21 listopada 1952
do 23 grudnia 1970
Przynależność polityczna Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Minister górnictwa węglowego
Okres od 14 maja 1954[1]
do 23 marca 1956
Przynależność polityczna Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik Ryszard Nieszporek
Następca Franciszek Waniołka
Odznaczenia
Order Budowniczych Polski Ludowej (1960–1990) Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu II klasy Order Krzyża Grunwaldu III klasy Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal za Warszawę 1939–1945 Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal „Za udział w walkach o Berlin” Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia) Order Przyjaźni Narodów Medal „Za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945” Medal 20-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945 Order Rewolucji Październikowej 30 years of victory rib.png
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach
Grób Piotra Jaroszewicza na cmentarzu Komunalnym d. Wojskowym na Powązkach

Piotr Jaroszewicz (ur. 8 października 1909 w Nieświeżu, zm. 1 września 1992 w Warszawie) – polski nauczyciel, polityk i działacz komunistyczny, wicepremier od 1952 do 1970, minister górnictwa i następnie górnictwa węglowego (1954–1956), poseł na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV, V, VI, VII i VIII kadencji. Generał dywizji Wojska Polskiego, prezes Rady Ministrów w latach 1970–1980, członek prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu (1971–1981) oraz członek Komisji Wojskowej Biura Politycznego KC PZPR, nadzorującej Wojsko Polskie od maja 1949[2]. Zamordowany wraz z żoną w nocy z 31 sierpnia na 1 września 1992.

Młodość[edytuj | edytuj kod]

Jego ojciec był prawosławnym duchownym[3]. Był przyrodnim bratem Alfreda Jaroszewicza[4].

W latach trzydziestych Piotr Jaroszewicz był nauczycielem i kierownikiem szkoły powszechnej w Michałówce, Pilawie i w Borowiu w powiecie garwolińskim. Organizator, na tym terenie, organizacji sanacyjnej „Strzelca”[5].

Po wybuchu II wojny światowej znalazł się w radzieckiej strefie okupacyjnej. W 1940 został deportowany w okolice Archangielska, a następnie Stalingradu i do Kazachstanu. Tam zatrudniony został w „lesopunkcie” Kuziel, w rejonie Jaszkino.

Kariera wojskowa[edytuj | edytuj kod]

28 sierpnia 1943 przyjęty został do 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, przydzielony do 4 Pułku Piechoty i wyznaczony na stanowisko pisarza-magazyniera. Następnie jako „oficer bez stopnia” został zastępcą dowódcy 7 kompanii 4 pp. W okresie od 20 września do 15 listopada 1943 był słuchaczem kursu oficerskiego 2 Dywizji Piechoty i kursu oficerów polityczno-wychowawczych 1 Korpusu PSZ w ZSRR. Po ukończeniu kursów powrócił do 4 pp, w którym objął stanowisko zastępcy dowódcy 3 batalionu do spraw polityczno-wychowawczych. W tym momencie rozpoczęła się jego błyskotliwa kariera wojskowa. 1 grudnia 1943 przeniesiony został do Wydziału Polityczno-Wychowawczego 2 DP na stanowisko instruktora propagandy wśród ludności cywilnej i wojsk nieprzyjaciela. 15 kwietnia 1944 został zastępcą szefa tego wydziału, 21 lipca szefem wydziału, a 19 sierpnia wyznaczony został na stanowisko zastępcy dowódcy 2 DP ds. polityczno-wychowawczych.

13 września 1944 powołany został na stanowisko szefa Zarządu Polityczno-Wychowawczego 1 Armii Wojska Polskiego (sprzeciwiał się temu na posiedzeniu Biura Politycznego KC PPR Jakub Berman, twierdząc, że Piotr Jaroszewicz nie jest komunistą[6]). 16 października tego roku powierzono mu pełnienie obowiązków zastępcy dowódcy 1 Armii WP do spraw polityczno-wychowawczych. 25 listopada 1944 został zatwierdzony na tym stanowisku. Jako szef delegacji jednostek frontowych raportował Krajowej Radzie Narodowej o udziale Polaków w zdobyciu Berlina[5]. 14 czerwca 1945 został zastępcą szefa Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego WP. W okresie od sierpnia do października 1945 pełnił obowiązki szefa tej instytucji.

28 sierpnia 1943 z chwilą przyjęcia do 1 Korpusu PSZ w ZSRR otrzymał stopień szeregowca. 1 lutego 1944 awansował na chorążego, a 1 maja tego roku na porucznika z pominięciem stopnia podporucznika. 17 czerwca 1944 dowódca 1 Armii WP ustalił okresy wysługi w stopniach oficerskich. Zgodnie z rozkazem dowódcy armii minimalny okres wysługi dla oficerów liniowych, pełniących służbę w oddziałach walczących, do sztabu korpusu włącznie wynosił: porucznika i kapitana – 3 miesiące, a dla oficerów liniowych, pełniących służbę w oddziałach walczących, do sztabu armii i frontu włącznie wynosił: majora 8 miesięcy i podpułkownika – 10 miesięcy. Piotr Jaroszewicz awans na kapitana otrzymał 27 lipca, a więc po przesłużeniu prawie trzech miesięcy w stopniu porucznika. We wrześniu 1944 przeniesiony został z Dowództwa 2 DP do Dowództwa 1 Armii WP. Majorem został w dniu 1 października 1944, dwa miesiące i trzy dni od ostatniego awansu. 3 listopada 1944 mianowany został do stopnia podpułkownika. 2 grudnia 1944 Naczelny Dowódca WP ustalił nowe zasady nadawania stopni oficerskich. Zgodnie z tymi zasadami okres wysługi w stopniu dla podpułkownika korpusu polityczno-wychowawczego pełniącego służbę w sztabie armii wynosił 18 miesięcy i mógł zostać skrócony do połowy. Piotr Jaroszewicz awans na pułkownika otrzymał 18 kwietnia 1945, a więc po przesłużeniu w stopniu podpułkownika niespełna sześciu miesięcy. Generałem został w wieku 36 lat (po przesłużeniu w wojsku jedynie 28 miesięcy).

29 października 1945 powołany został na stanowisko głównego kwatermistrza WP – III wiceministra obrony narodowej. 14 grudnia 1945 awansował na generała brygady. Wydział Polityki Zagranicznej Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) w swej analizie sytuacji w Polsce sporządzonej w kwietniu 1948 stwierdzał, że Piotr Jaroszewicz jest jednym z ministrów, który prezentuje „nacjonalistyczne dążenia”, przeprowadzając w wojsku akcję usuwania ze stanowisk dowódczych oficerów radzieckich[7].

W latach 1950–1952 był zastępcą przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego do spraw planowania wojskowego. 11 listopada 1950 mianowany generałem dywizji. Następnie wyznaczony został do prac poza wojskiem. Z dniem 6 czerwca 1960 przeniesiony został do rezerwy.

Działalność polityczna[edytuj | edytuj kod]

Od 1944 był członkiem Polskiej Partii Robotniczej, a następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

Zaliczany do „puławian” podczas walki o władzę w kierownictwie PZPR w latach pięćdziesiątych[8].

Poseł w latach 1947–1985 na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV, V, VI, VII i VIII kadencji. W latach 60. poseł regionu krośnieńskiego.

Od 1956 stały przedstawiciel Polski w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej oraz członek Komitetu Wykonawczego RWPG. W latach 1952–1970 wicepremier, w okresie 1954–1956 minister górnictwa oraz minister górnictwa węglowego. Od 1957 wiceprzewodniczący Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów oraz przewodniczący Komitetu Współpracy Gospodarczej z Zagranicą.

Od 1972 prezes Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (odwołany w 1980). W latach 1971–1981 członek prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.

Od 1948 do 1980 był członkiem Komitetu Centralnego PZPR, a w latach 1964–1980 członkiem Biura Politycznego KC PZPR. W lutym 1980 został usunięty na VIII Zjeździe PZPR przez Edwarda Gierka z funkcji premiera oraz z Biura Politycznego KC PZPR. W 1981 usunięty z PZPR.

W stanie wojennym internowany jako członek ekipy Edwarda Gierka.

Prezes Rady Ministrów (1970–1980)[edytuj | edytuj kod]

Premier od grudnia 1970 do lutego 1980.

W 1971 Rada Ministrów pod jego przewodnictwem podjęła uchwałę o anulowaniu decyzji Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z września 1946 o pozbawieniu obywatelstwa m.in. generałów Andersa, Kopańskiego, Chruściela i Maczka, a także Stanisława Mikołajczyka. Uchwała nie została jednak opublikowana[9].

Współautor tzw. manewru gospodarczego z 1976 polegającego na podwyżce cen żywności (połączonej z wprowadzeniem rekompensat) w związku z całkowitym oderwaniem się cen detalicznych żywności od kosztów produkcji rolnej. Decyzja o podwyżkach doprowadziła do protestu robotników w Ursusie i Radomiu. Po strajkach Piotr Jaroszewicz chciał ustąpić ze stanowiska premiera, ale został przekonany przez Edwarda Gierka do pozostania na tej funkcji[10].

W lutym 1980 został usunięty na VIII Zjeździe PZPR z funkcji premiera.

Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Piotr Jaroszewicz był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Oksana (1914–1952), z którą miał syna Andrzeja (ur. 1946, kierowcę rajdowego). Drugą żoną była Alicja Solska, z którą miał syna Jana.

W 1991 nakładem wydawnictwa „Fakt” ukazała się książka Bohdana Rolińskiego Przerywam milczenie...: 1939–1989, wywiad rzeka z Piotrem Jaroszewiczem[19].

Okoliczności śmierci[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Zabójstwo małżeństwa Jaroszewiczów.

Został zamordowany razem z żoną Alicją Solską w niewyjaśnionych okolicznościach, w nocy z 31 sierpnia na 1 września 1992, w swoim domu w Aninie przy ul. Zorzy 19 (pod tym adresem po wojnie mieszkał Julian Tuwim)[20]. Sprawców ani motywu nie wykryto, proces domniemanych zabójców zakończył się uniewinnieniem. Część materiału dowodowego w śledztwie została wykradziona z akt policyjnych, co stwierdzono w 2005[21][22].

W 2007 Biuro Wywiadu Kryminalnego Komendy Głównej Policji postawiło tezę, że zabójstwo Jaroszewiczów miało związek z archiwum hitlerowskim, którego część Piotr Jaroszewicz zatrzymał w Radomierzycach w 1945 jako pułkownik WP, gdzie dotarł wraz z Tadeuszem Steciem (zm. 1993) i generałem Jerzym Fonkowiczem (zm. 1997, wszyscy zostali zamordowani w niewyjaśnionych okolicznościach). Według analityków policji dokumenty, które trafiły później do prywatnego archiwum Piotra Jaroszewicza, zawierały informacje kompromitujące polityków z różnych krajów[23].

W czerwcu 2017 wznowiono śledztwo w sprawie śmierci Jaroszewiczów[24][25].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Do 29 kwietnia 1955 jako minister górnictwa.
  2. ↑ Sławomir Cenckiewicz, Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943–1991 (wprowadzenie do syntezy), Poznań 2011, s. 73.
  3. ↑ Stefan Korboński, W imieniu Kremla, Paryż 1956, s. 57.
  4. ↑ Dorota Kania: Cień tajnych służb. Kraków: Wydawnictwo M, 2013, s. 27. ISBN 978-83-7595-640-5.
  5. ↑ a b Kazimierz Barcikowski, U szczytów władzy, Wydawnictwo Projekt, Warszawa 1998, ​ISBN 83-87168-20-3​, s. 91.
  6. ↑ Anna Sobór-Świderska, Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa: IPN, 2009, s. 136, ISBN 978-83-7629-090-4, OCLC 836862492.
  7. ↑ Mirosław Szumiło, Roman Zambrowski 1909–1977, Warszawa: IPN, 2014, s. 227–228, ISBN 978-83-7629-621-0, OCLC 890410659.
  8. ↑ Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 61–62. ISBN 83-7066-208-0.
  9. ↑ „Rzeczpospolita” z 20 marca 1988.
  10. ↑ Kazimierz Barcikowski, U szczytów władzy, Wydawnictwo Projekt, Warszawa 1998, ​ISBN 83-87168-20-3​, s. 95.
  11. ↑ „Wojskowy Przegląd Historyczny” Nr 1–2 (91–92), Wydawnictwa „Czasopisma Wojskowe”, Warszawa 1980, s. 308.
  12. ↑ Profil na stronie Biblioteki Sejmowej.
  13. ↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, nr 170 z 20 lipca 1964. 
  14. ↑ M.P. z 1947 r. Nr 74, poz. 490.
  15. ↑ M.P. z 1946 r. Nr 26, poz. 43.
  16. ↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Legia Honorowa. Zarys historii orderu. Ostrołęka 1997, s. 63.
  17. ↑ „Biuletyn Informacyjny”, T. 18. Wyd. 40–52, s. IR-11.
  18. ↑ Honorowi obywatele miasta Jasła. twojejaslo.pl, 3 stycznia 2017.
  19. ↑ Bazy Biblioteki Narodowej. bn.org.pl.
  20. ↑ Joanna Czyż. Tajemnice Nowego Anina. „Wiadomości Sąsiedzkie”. Nr 14, s. 14–15. J-Property. ISSN 2082-3266. 
  21. ↑ Nie ma szans na znalezienie zabójców byłego premiera. wp.pl, 7 kwietnia 2008.
  22. ↑ Zamordowane śledztwo, „Rzeczpospolita”, 12–13 kwietnia 2008.
  23. ↑ Jaroszewiczowie zginęli przez hitlerowskie akta?. wp.pl, 31 sierpnia 2007.
  24. ↑ Nowe śledztwo ws. Jaroszewiczów. Co wiemy o zbrodni?. onet.pl, 13 czerwca 2017.
  25. ↑ Wojciech Cieśla: Zabójstwo Jaroszewiczów 25 lat później: Zbrodnia prawie doskonała zmierza do rozwiązania?. newsweek.pl, 13 czerwca 2017.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Piotr_Jaroszewicz&oldid=54816132”