Wypędzenie Heliodora ze świątyni
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
1511–1512 |
| Medium | |
| Wymiary |
400 × 750 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Wypędzenie Heliodora ze świątyni (wł. Cacciata di Eliodoro dal tempio) – fresk autorstwa włoskiego artysty Renesansu, Rafaela, namalowany w latach 1511–1512 jako element dekoracji Stanz Watykańskich. Od tego fresku bierze swą nazwę pomieszczenie, w której się on znajduje, czyli Stanza Heliodora.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Fresk ilustruje epizod biblijny z 2 Mch 3,7-28, który opowiada o wyprawie Heliodora, wysłanego przez Seleukosa IV, króla Syrii, do Jerozolimy w celu przejęcia skarbu świątynnego. Wysłuchując jednak modlitwy arcykapłana Oniasza, Bóg zsyła jeźdźca i dwóch młodych ludzi, którzy wyrzucają Heliodora ze świątyni.
2 Księga Machabejska tak przedstawia to wydarzenie: Ukazał się im bowiem jakiś koń przybrany najozdobniejszym czaprakiem, niosący na sobie strasznego jeźdźca. [Koń] rzuciwszy się gwałtownie, zawisł nad Heliodorem przednimi kopytami, a jeździec ukazał się w złotej zbroi. Ponadto ukazali się mu dwaj inni młodzieńcy o nadzwyczajnej sile, uderzającej piękności i w przepięknych szatach. Oni to stanęli z obydwóch stron i bez przerwy go biczowali, zadając mu wiele uderzeń. On zaś upadł zaraz na ziemię, a gęste ciemności go otoczyły. Zabrano go więc i włożono do lektyki. Tego, który dopiero co w licznym otoczeniu i z liczną strażą wszedł do skarbca, o którym była mowa poprzednio, niesiono, gdyż sam sobie nie mógł nic poradzić. Wyraźnie przy tym poznano Bożą moc[1].
Kompozycja obrazu ukazuje nam perspektywę widzianą jakby poprzez lunetę. W głębi widoczny jest modlący się przy ołtarzu arcykapłan Oniasz. Reszta postaci rozmieszczona jest po prawej i lewej stronie malowidła, podczas gdy jego centrum pozostaje puste. Po lewej stronie widoczny jest papież Juliusz II, zleceniodawca dzieła, który przygląda się scenie, siedząc na Sedia gestatoria niesionej przez sediari pontifici, wśród których artysta umieścił swojego przyjaciela, Marcantonio Raimondiego oraz siebie samego[2]. Wypędzenie Heliodora jest aluzją do sukcesów militarnych Juliusza II. Postaciom po prawej stronie fresku malarz nadał wyraz takiego ruchu, że wydają się, jakby chciały wyskoczyć z ram[3].
Scena nie jest odtworzeniem wydarzenia biblijnego, ale raczej przedstawieniem o znaczeniu symbolicznym. Artysta stosuje tu bowiem efekt obrazu w obrazie i nakłada na siebie dwie epoki historyczne: starotestamentalną i sobie współczesną. Zabieg ten ma na celu zobrazowanie pewnej myśli przewodniej, która przewija się także przez inne freski tej Stanzy: Kościół jest nietykalny, czy to w swoich przedstawicielach z papieżem na czele, czy też w swoich dobrach. Epizod przedstawiony przez Rafaela był wykorzystywany przez apologetów katolickich podczas kontrreformacji jako symbol nietykalności tego, co należy do Kościoła[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ 2 Mch 3,25-28.
- ↑ Musei Vaticani – Cacciata di Eliodoro dal Tempio (Stanze di Raffaello).
- ↑ Ros Belford, Martin Dunford, Celia Woolfrey, Włochy. Część środkowa, Pascal, Bielsko-Biała 1996, s. 243.
- ↑ Gabriele Boccaccini, Portraits of Middle Judaism in Scholarship and Arts, Zamorani, Turin 1992.
