Madonna ze szczygłem

Madonna ze szczygłem

Madonna del Cardellino

Autor	Rafael Santi
Data powstania	ok. 1505–1506
Medium	olej na desce
Wymiary	107 × 77,2 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Florencja
Lokalizacja	Galeria Uffizi

Madonna ze szczygłem (wł. Madonna del Cardellino) – obraz włoskiego malarza i architekta Rafaela Santi.

Historia obrazu

Obraz powstał w pierwszych latach działalności artystycznej Rafaela. Został namalowany we Florencji jako prezent ślubny dla przyjaciela artysty, Lorenza Nasima. 12 listopada 1547 roku dzieło uległo uszkodzeniu podczas zawalenia się domu Lorenza. Jego syn Giovambattista zlecił sklejenie siedemnastu fragmentów obrazu i jako jedyne dzieło Rafaela z okresu florenckiego opisał w biografii mistrza. Podczas rekonstrukcji pod warstwą farby odnaleziono ślady techniki przepróchy używanej do przenoszenia na deskę rysunku przygotowawczego. Na podłożu pozostał zarys konturów, dzięki ciemnemu pigmentowi nanoszonemu przez otworki w kartonie. W XVII wieku obraz trafił do zbiorów kardynała Giovana Carla Medyceusza, stając się najdroższym dziełem w jego kolekcji. W 1704 roku został wystawiony w Trybunie florenckiej Galerii. W latach 1998–2008 obraz został poddany procesom konserwatorskim. Obecnie znajduje się w galerii Uffizi.

Tematyka i symbolika obrazu

Madonna z dzieciątkiem, rzeźba Michała Anioła znajdująca się w katedrze w Brugii (Belgia)

Obraz przedstawia Madonnę z Dzieciątkiem Jezus i św. Janem Chrzcicielem. Układ postaci i ich gesty mają symboliczne znaczenie, zwiastujące przyszłe wydarzenia. Maria siedzi na kamieniu i czule spogląda na św. Jana, obejmując go prawą ręką, w lewej trzyma otwarta księgę Sedes Sapientiae, będącą symbolem objawienia dokonanego za sprawą Jana Chrzciciela rozpoznającego Mesjasza w postaci Jezusa. Mały Jezus stoi pomiędzy nogami matki, spogląda na szczygła trzymanego przez Jana i głaszcze go. Szczygieł, według świętego Izydora z Sewilli, symbolizuje mękę Chrystusa, otwarta księga – symbolizuje Objawienie. U boku Jana wisi miseczka nawiązująca do chrztu Chrystusa. Postacie zostały przedstawione na tle krajobrazu, przy czym pejzaż po lewej stronie został namalowany bezpośrednio, bez rysunku wstępnego.

Rafael przy malowaniu dzieła zastosował kompozycję z ostrosłupowym układem, wykorzystaną wcześniej przez Leonarda da Vinci m.in. w Madonnie wśród skał, natomiast pozy postaci zostały wzorowane na rzeźbie Michała Anioła Madonna z Brugii znajdującej się w Brugii w Onze-Lieve-Vrouwekerk. Na obrazie, tak jak i na rzeźbie, mały Jezus stoi między kolanami Madonny i jego stopa oparta jest na stopie matki.

Bibliografia

• Susanna Buricchi: Wielkie muzea – Uffizi. Warszawa: Wyd. HPS, 2007. ISBN 978-83-60688-37-3. Brak numerów stron w książce
• Gloria Fossi: The Uffizi Gallery: Art, History, Collections. Giunti: Galleria degli Uffizi, 2001, s. 151. ISBN 88-09-01944-X. (ang.).