Zabłotce (Niżankowice)
49°40′49″N 22°48′21″E/49,680278 22,805833
-1.JPG) Pałac w byłych Zabłotcach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Nr kierunkowy |
+380 3238 |
| Kod pocztowy |
82043 |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |
| 49°40′49″N 22°48′21″E/49,680278 22,805833
| |
.jpg)
Zabłotce (dawn. Zabłoćce[1], niekiedy Zabłotce Kozłowskie[2]; ukr. Заболотці – Zabołotci[3]) – dawna wieś, po 1945 włączona do Niżankowic (obecnie w rejonie starosamborskim należącym do obwodu lwowskiego na Ukrainie).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś królewska położona w powiecie przemyskim, jej posiadaczem był Piotr Paweł Mniszek, została spustoszona w czasie najazdu tatarskiego w 1672 roku[4].
W okresie zaboru austriackiego Zabłotce leżały na obszarze powiatu przemyskiego i oddalone o 12 km na południowy wschód od Przemyśla[5]. Wieś była położona tuż koło Niżankowic, północ od tamtejszego C. K. Sądu Powiatowego, urzędu pocztowego i stacji kolejowej[5][6]. Na północ od Zabłociec leżały Kupiatycze, na północny wschód Małkowice, na wschód i południe Niżankowice[6], na zachód Młodowice[5][7]. W południowej części wsi przepływał potok Górny (dopływ Wiaru)[5].
Właścicielami Zabłociec byli Kozłowscy herbu Jastrzębiec, pierwotnie pochodzący z ziemi mazowieckiej, osiadłej na Rusi Czerwonej[8]; w 1618 na ziemi sanockiej, a w 1756 w Zabłotcach na ziemi przemyskiej[9]: Antoni Kozłowski, po którym dobra przejął jego syn Antoni, posiadający majątek do około 1839[10][1]. Następnie Antoni Kozłowski młodszy odstąpił je na rzecz brata, Anastazego Kozłowskiego[1], który posiadał te dobra od około 1839 do około 1847[11]. Od około 1847 do końca życia właścicielką Zabłociec była żona Anastazego, Róża Kozłowska (zmarła w 1876)[12][13][14]. W latach 80. właścicielem był syn Anastazego i Róży, Zygmunt Kozłowski[15]. Od lat 90. do końca życia dziedzicem i właścicielem Zabłociec był jego syn, Włodzimierz Kozłowski (zmarł w 1917)[16][17][18][19].
Według stanu z 1860 Zabłotce zamieszkiwało 162 mieszkańców[13]. Według stanu z 1890 we wsi było 35 domów i 174 mieszkańców gminnych oraz 5 domów i 63 mieszkańców w dworze[5]. Z całej ówczesnej populacji 146 stanowili Polacy, a 91 Rusini[5]. Spośród nich 108 było wyznania rzymskokatolickiego, 102 greckokatolickiego, 27 mojżeszowego[5]. W 1904 Zabłotce zamieszkiwały 308 osoby[17], w 1914 – 340[19]. Mieszkańcy podlegali parafiom rzymskokatolickiej i greckokatolickiej w Niżankowicach[5]. We wsi istniała greckokatolicka cerkiew filialna[5].
W Zabłotcach została wybudowana cerkiew pod wezwaniem Objawienia Pańskiego, pochodząca z początku XX wieku[6]. Do współczesności zachował się także pałac wraz z parkiem[6] i folwark[3].
Na krańcu Niżankowic, położonym w stronę Zabłociec, w drugiej połowie XIX wieku powstał cmentarz katolicki[6][20].
Podczas I wojny światowej w trakcie obrony Twierdzy Przemyśl w Zabłotcach zainstalowano austriacki szpital wojskowy[3]. Na początku 1917 trwała we wsi odbudowa budynków zniszczonych podczas działań wojennych[21].
Po zakończeniu II wojny światowej i utworzeniu Ukraińskiej SRR wieś weszła wraz z Niżankowicami w skład rada osiedlowej Niżankowice (Нижанковицька селищна рада), stając się północnym przedmieściem[3]. Obok Podmojsców, jest to jedyna gromada gminy Hermanowice, która nie znalazła się w granicach Polski po korekcie granicy w 1948 roku (w latach 1944-48 także Malhowice i Sierakośce znajdowały się w ZSRR)[22].
Za dworem na pagórku Zygmunt Kozłowski wybudował rodzinną kaplicę grobową, wzniesioną u kresu jego życia (zmarł w 1893 i został pochowany w jej podziemiach)[23][24]. Obecnie kaplica jest położona na obszarze wsi Malhowice, po polskiej stronie granicy z Ukrainą[25]. Obiekt został zniszczony u kresu II wojny światowej łącznie z umieszczonymi w niej sarkofagami i trumnami[25].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Herbarz polski 1908 ↓, s. 100.
- ↑ Jerzy Zdrada: Kozłowski Włodzimierz Marian (1858–1917). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XV: Kozłowska, Z.-Kubacki. 1970, s. 39.
- ↑ a b c d Перша світова війна: історія та уроки. 1914 – 1918 рр.. Kijow: 2014, s. 240.
- ↑ Andrzej Gliwa, Wykaz zniszczeń we wsiach i miastach ziemi przemyskiej po najeździe tatarskim z 1672 roku : (cz. I), w: Prace Historyczno-Archiwalne, Tom 13 (2003), Rzeszów 2003, s. 182.
- ↑ a b c d e f g h i Zabłotce 3.) powiat przemyski, st. kol. w Niżankowicach, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 189.
- ↑ a b c d e Rąkowski 2013 ↓, s. 326.
- ↑ Rąkowski 2013 ↓, s. 324.
- ↑ Rocznik szlachty (I) 1881 ↓, s. 498.
- ↑ Rocznik szlachty (II) 1883 ↓, s. 531.
- ↑ Schematismus der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1838. Lwów: 1838, s. 332.
•Schematismus der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1839. Lwów: 1839, s. 351. - ↑ Schematismus der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1840. Lwów: 1840, s. 354.
•Schematismus der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1841. Lwów: 1841, s. 358.
•Schematismus der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1842. Lwów: 1842, s. 362.
•Schematismus der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1843. Lwów: 1843, s. 374.
•Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1844. Lwów: 1844, s. 372.
•Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1845. Lwów: 1845, s. 388.
•Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1846. Lwów: 1846, s. 393.
•Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1847. Lwów: 1847, s. 401. - ↑ Schematismus der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1848. Lwów: 1848, s. 463.
•Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1849. Lwów: 1849, s. 421.
•Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1850. Lwów: 1850, s. 445.
•Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1851. Lwów: 1851, s. 486.
•Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1852. Lwów: 1852, s. 469.
•Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1853. Lwów: 1853, s. 475.
•Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1854. Lwów: 1854, s. 483.
•Handbuch des Lemberger Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1855. Lwów: 1855, s. 351.
•Handbuch des Lemberger Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1856. Lwów: 1856, s. 326.
•Handbuch des Lemberger Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1857. Lwów: 1857, s. 659.
•Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lwów: 1858, s. 529.
•Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1859. Lwów: 1859, s. 569. - ↑ a b Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1860. Lwów: 1860, s. 577.
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w Królestwie Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. Lwów: 1868, s. 253.
•Konrad Orzechowski: Przewodnik statystyczno topograficzny i skorowidz obejmujący wszystkie miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi W.X. Krakowskiem i X. Bukowinie, według najświeższych skazówek urzędowych. Kraków: 1872, s. 94. - ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielk. Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Złoczów: 1886, s. 221.
- ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 240.
•Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1897, s. 217. - ↑ a b Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1904, s. 203.
- ↑ Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z W. Ks. Krakowskiem. Kraków: 1905, s. 178.
- ↑ a b Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1914, s. 190.
•Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1918, s. 190. - ↑ Urszula Olbromska: O pamięci w kamieniu wyrytej... Upamiętnienia Obrońców Ojczyzny i Pomordowanych w rejonie przygranicznym (obecna Ukraina). W: Wojciech Walczak, Karol Łopatecki (red.): Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej. T. V. Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2013, s. 449, seria: Zachowanie Polskiego Dziedzictwa Narodowego. ISBN 978-83-934920-8-4.
- ↑ Odbudowa Galicyi. „Nowości Illustrowane”. Nr 7, s. 3, 17 lutego 1917.
- ↑ Zapałowski, A. (2016). Granica w ogniu: 35." Przemyska" Komenda Odcinka WOP w działaniach przeciw OUN i UPA w latach 1945-1948. Oficyna Wydawnicza Aspra-JR.
- ↑ Kronika. Niżankowice. „Gazeta Przemyska”. Nr 84, s. 2-3, 19 października 1893.
- ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”. Nr 237, s. 3, 18 października 1893.
- ↑ a b Plan odnowy miejscowości Malhowice na lata 2013-2019. gminaprzemysl.home.pl, 2013. [dostęp 2020-08-04].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kozłowski herbu Jastrzębiec. W: Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Rocznik szlachty polskiej. T. 1. Lwów: Księgarnia K. Łukaszewicza, 1881, s. 1-621.
- Kozłowski herbu Jastrzębiec. W: Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Rocznik szlachty polskiej. T. 2. Lwów: Księgarnia K. Łukaszewicza, 1883, s. 1-799.
- Kozłowscy. W: Adam Boniecki: Herbarz polski. T. 12: Korty - Krzemieniewscy. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1908, s. 1-400.
- Grzegorz Rąkowski: Ukraińskie Karpaty i Podkarpacie. Część zachodnia. Przewodnik krajoznawczo-historyczny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2013, s. 1-571. ISBN 978-83-62460-31-1.