Zając białoboki
| Lepus callotis[1] | |||
| Wagler, 1830 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
zając białoboki | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Zając białoboki (Lepus callotis) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Lepidae). Występuje nielicznie na terenie Meksyku i na południowym zachodzie amerykańskiego stanu Nowy Meksyk. Jest narażony na wyginięcie[3].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]W 1830 roku niemiecki herpetolog i ornitolog Johann Georg Wagler po raz pierwszy opisał zająca białobokiego, nadając mu nazwę Lepus callotis[4]. Radziecki teriolog Aleksiej Guriejew w 1964 roku umieścił gatunek w podrodzaju Proeulagus, zaś rosyjski paleontolog Aleksandr Awierjanow w 1998 roku w podrodzaju Eulagos[2]. Rozpoznano dwa podgatunki[5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 432–598 mm, długość ogona 47–90 mm, długość ucha 137–180 mm, długość tylnej stopy 113–145 mm; masa ciała 1,5–3,2 kg[6].
Zając białoboki jest średniej wielkości zającem, mniejszym od zająca szaraka, z charakterystycznymi białymi bokami i spodnią częścią poniżej linii środkowej. Futro zmienne; pełniejsze zimą i na wysokich stołach, cieńsze latem. Część grzbietowa rudawo-żółta mieszana z czarnym kolorem. Boki i przednia część klatki piersiowej i gardła jaśniejsze, z dużo mniejszą ilością czerni. Część gardzielowa ma barwę cynamonową lub ochrową, z dużą ilością bieli na głowie. Kark i szyja powyżej są czarne lub szarawe. Uszy bardzo długie i szerokie, prawie o jedną trzecią dłuższe niż głowa i o jedną piątą dłuższe niż tylne nogi. Z tyłu są białe z wyjątkiem zewnętrznego paska, który wraz z wewnętrznym jest siwy, jasnożółty, cynamonowy lub brązowy. Koniec ucha z brązowym brzegiem i czarnymi czubkami. Wokół oka jest jasny pierścień. Nogi popielatobiałe. Zad, biodra i zewnętrzna powierzchnia tylnych nóg jasnopopielate, drobno i słabo prążkowane ciemnym brązem, który na pośladkach jest ułożony w linie nieco równoległe do obrysu dłuższego futra grzbietu. Włosy na pośladkach są krótkie i gęste. Górna powierzchnia ogona i środkowa linia zadu czarna, reszta ogona szaro-biała[7].
Podgatunek gaillardi odróżnia się od podgatunku nominatywnego prostszą sierścią, jaśniejszym zadem i mniej ochrowym podgardlem. Białe boki są mniej skontrastowane z resztą ciała i kark jest bardziej brązowy aniżeli czarny[5].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Zając białoboki występuje w Ameryce Północnej – w Meksyku i na przyległym skrajnym południu USA. Oba podgatunki są rozdzielone wzdłuż równoleżnika 25, a rzeka Nazas jest znaczącą barierą geograficzną[5]:
- L. callotis callotis – tereny trawiaste i sawannowe na południe od rzeki Nazas od Durango na południe, przez północno-zachodnią połowę Oaxaca i północną połowę Guerrero w Meksyku, na wysokościach od 750 do 2550 m n.p.m.
- L. callotis gaillardi – północne Durango i zachodnie Chihuahua na północ do siedliska o powierzchni mniejszej niż 120 km² w regionie „bootheel” na skrajnym południowo-zachodnim krańcu Nowego Meksyku w Stanach Zjednoczonych na wysokościach od 1350 do 2100 m n.p.m.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Zając białoboki preferuje tereny płaskie lub łagodnie nachylone, porośnięte roślinnością zielną (Bouteloua gracili, Hilaria mutica). Unika wzgórz i terenów zarośniętych, a także gęstych lasów i lasów[5].
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]
Zając białoboki prowadzi zwykle nocny tryb życia i występuje w parach. Żywi się trawą i ziołami traktując jako substytut wody. Zazwyczaj żeruje, ścinając i wyrywając źdźbła trawy, żywiąc się liśćmi, korzeniami i węzłami. Jedzenie jest żute, gdy zając białoboki siedzi prosto i wypatruje drapieżników. Przednie łapy służą do kopania i wykopywania bulw Cyperus rotundus i kłączy trawy, co skutkuje owalnymi dołkami żerowymi. Odchody są powszechnie spotykane w tych dołkach i wokół nich[5].
Zależności międzygatunkowe
[edytuj | edytuj kod]Wrogami naturalnymi zająca białobokiego są ryś rudy, kojot preriowy, lis długouchy, myszołów rdzawosterny, myszołów preriowy oraz prawdopodobnie orzeł przedni[5].
Ochrona
[edytuj | edytuj kod]Zając białoboki jest w dużej mierze ograniczony do Meksyku, gdzie ma szeroki zasięg, ale może być zagrożony ze względu na zmiany w jego otwartym siedlisku trawiastym. Małe, malejące populacje przetrwały w Nowym Meksyku w Stanach Zjednoczonych. Nadmierny wypas bydła zwykle powoduje wzrost krzewów, co sprzyja zającowi wielkouchemu[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Lepus callotis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Hoffman i Smith 2005 ↓, s. 196.
- ↑ a b Lepus callotis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Wagler 1830 ↓, s. 23.
- ↑ a b c d e f Alves i in. 2018 ↓, s. 174.
- ↑ Alves i in. 2018 ↓, s. 173.
- ↑ Baird 1859 ↓, s. 46.
- ↑ Chapman i Flux 1990 ↓, s. 165.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Paulo C. Alves, Andrew T. Smith, Klaus Hackländer, Charlotte H. Johnston: Lagomorphs: Pikas, Rabbits, and Hares of the World. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2018. ISBN 978-3-540-72446-9. (ang.).
- Johann Georg Wagler: Natürliches System der Amphibien. Stuttgart: Cotta’sche Verlagsbuchhandlun, 1830. (niem.).
- Joseph A. Chapman, John E. C. Flux: Rabbits, Hares and Pikas: Status Survey and Conservation Action Plan. IUCN, 1990. ISBN 978-2-8317-0019-9. (ang.).
- Spencer Fullerton Baird: The Mammals of North America. The Descriptions of Species Based Chiefly on the Collections in the Museum of the Smithsonian Institution. Filadelfia: J.B. Lippincott & Co., 1859. (ang.).
- Robert S. Hoffman, Andrew T. Smith: Order Lagomorpha. W: Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference. Wyd. 3. T. 1. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2005. ISBN 0-8018-8221-4. (ang.).