Zbór luterański w Rozumicach
 Ruiny kościoła ewangelickiego w Rozumicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Siedziba | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
Zbór luterański w Rozumicach – istniejący do 1946 roku zbór luterański w Rozumicach.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1523 roku księstwo karniowskie zostało zakupione przez Jerzego Hohenzolerna, który wprowadził wyznanie luterańskie. Obecność luteranizmu w Rozumicach została potwierdzona w źródłach w 1577 roku, a do roku 1946 było to wyznanie dominujące na terenie wsi[1]. Od 1628 roku ludność ewangelicka była prześladowana w monarchii habsburskiej, wtedy to po raz pierwszy zamknięto kościół ewangelikom i wypędzono pastora Raphaela Ancklara[1]. Mieszkańcy pozostali wierni swojemu wyznaniu i pomimo grożących im sankcji udawali się na nabożeństwa nawet do odległych Lewina Brzeskiego i Cieszyna[1]. Ponadto ewangelickie nabożeństwa odbywały się w ukryciu w tzw. „leśnej ambonie” (niem. Kanzel), w jednym z leśnych wąwozów, znajdującym się nieopodal stanowisk archeologicznych (piaskownia). Nazwa wywodzi się od usypanego wzniesienia, służącego kaznodziei za ambonę[2].
Dzięki działalności hrabiego Ludwika von Zinzendorfa, który gościł we wsi osobiście w 1726 roku, herrnhuterzy pozyskali w Rozumicach i w sąsiedniej wsi Ściborzyce Wielkie wielu zwolenników. Wieś ta należała do ewangelickiej parafii Rozumice. Ostatecznie zwolennicy herrnhuterów później osiedlili się w Pawłowiczkach, gdzie powstała ich osada Gnadenfeld[3]. W 1742 roku w Prusach ewangelicy uzyskali wolność praktyk religijnych. Rok później otrzymali pozwolenie na budowę domu modlitwy[3]. Miejscowi luteranie odegrali znaczącą rolę w renesansie luteranizmu tego regionu w połowie XVIII stulecia w większościowo katolickim Górnym Śląsku. W roku 1800 ewangelicy wygrali bezprecedensowy w tym regionie proces o prawo własności miejscowego kościoła. Wyrok ogłoszono w Brzegu 27 czerwca 1800 roku[4]. Po poświęceniu nowego kościoła w 1807 roku parafia obejmowała obszar od Branic na zachodzie po Hluczyn na wschodzie i od Baborowa na północy po Opawę na południu. Łącznie do parafii należało około 1500 wiernych, a do komunii przystępowało do tysiąca osób. Oprócz ewangelickich Rozumic i Ściborzyc Wielkich, najwięcej wiernych zamieszkiwało w większości katolickie miejscowości Sudice, Dzierżysław, Rogożany, Branice. Nabożeństwa prowadzono w językach niemieckim oraz czeskim dla ewangelików ze Ściborzyc Wielkich i mniej licznych z miejscowości Hněvošice, Kobeřice, Oldřišov, Služovice, Nasiedle, Lubotyń[5]. W 1873 roku poświęcono kościół filialny w Ściborzycach Wielkich dla głównie morawskojęzycznych wiernych.
W okresie sprawowania władzy w Niemczech przez narodowych socjalistów działał we wsi pastor Arnold Hitzer, członek Kościoła wyznawców (niem. Bekennende Kirche)[6]. W tym czasie odprawiano w „leśnej ambonie” nabożeństwa upamiętniające przywiązanie miejscowych ewangelików do Słowa Bożego, a nie do nazistowskiej władzy. Podobne nabożeństwa miały też miejsce w sąsiednich Ściborzycach Wielkich. W 1946 roku miejscowa ludność została wysiedlona, parafia przestała funkcjonować, nieliczni pozostali we wsi ewangelicy uczęszczali do ewangelickiego kościoła w Ściborzycach Wielkich, podczas gdy miejscowy kościół popadł w ruinę[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Parafia Ewangelicko-Augsburska w Ściborzycach Wielkich, dawniej filia Rozumic
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c K. Gładkowski, 2017, s. 268.
- ↑ Krzysztof Gładkowski: Kanzel/ambona. Protestancka wspólnota lokalna na Górnym Śląsku , wyd. UWM, Olsztyn 2008.
- ↑ a b K. Gładkowski, 2017, s. 273.
- ↑ K. Gładkowski, 2017, s. 274.
- ↑ K. Gładkowski, 2017, s. 274-275.
- ↑ K. Gładkowski, 2017, s. 276.
- ↑ K. Gładkowski, 2017, s. 277.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Krzysztof Gładkowski. Rösnitz/Rozumice. Polifoniczność górnośląskiej tradycji protestanckiej. „Zeszyty Naukowe KUL”. 60, s. 265-282, 2017. [dostęp 2018-07-01].
- Krzysztof Gładkowski: Protestanci w ziemi głubczyckiej, „Kalendarz Głubczycki” 2006.
- Geschichte der Evangelischen Kirche zu Rösnitz (Q. =S.) nebst Mitteilungen über Pfarrei, Schule und sonstige wichtige Vorgänge allgemeinerer Art aus dem Leben der Heimat,, Rösnitz 1907.