Ściborzyce Wielkie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ściborzyce Wielkie
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

głubczycki

Gmina

Kietrz

Liczba ludności (2007)

506

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-130[2]

Tablice rejestracyjne

OGL

SIMC

0496159

Położenie na mapie gminy Kietrz
Mapa konturowa gminy Kietrz, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Ściborzyce Wielkie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Ściborzyce Wielkie”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko dolnej krawiędzi nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Ściborzyce Wielkie”
Położenie na mapie powiatu głubczyckiego
Mapa konturowa powiatu głubczyckiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Ściborzyce Wielkie”
Ziemia50°01′10″N 18°01′45″E/50,019444 18,029167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Ściborzyce Wielkie (cz. Štibořice, niem. Steuberwitz[3]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie głubczyckim, w gminie Kietrz, z trzech stron granicząca z Czechami.

Częścią wsi jest przysiółek Przysieczna.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa Ściborzyc pochodzi od staropolskiej jak również staroczeskiej nazwy iglastego lasu – boru[4]. Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą zanotowaną nazwę wsi podaje Stiborzyce dodając w nawiasie po polsku (stary bor) i tłumaczy po niemiecku jej znaczenie "Alter Wald" czyli "Stary Las"[4]. Pierwotna polska nazwa Ściborzyce i czeska Štibořice została później przez Niemców zgermanizowana na Steuberwitz i utraciła pierwotne znaczenie[4].

Miejscowość została zanotowana w roku 1220 w zlatynizowanej staroczeskiej wersji jako Styboricz, 1250 Stiboric, 1265-1270 Styboriz, 1377 Stiblerndorf oraz Stilorndorf.[5]

Historia[edytuj | edytuj kod]

Historycznie miejscowość leży na tzw. polskich Morawach, czyli na obszarze dawnej diecezji ołomunieckiej. Ściborzyce Wielkie są starsze od wzmiankowanej w 1335 sąsiedniej wsi Rozumice i zostały wzmiankowane już w 1220 i znajdowały się w granicach czeskich Moraw. Później znalazły się w wydzielonym z nich księstwie opawskim, uznawanym za część Górnego Śląska co najmniej od końca XV wieku. W 1523 księstwo karniowskie zostało zakupione przez Jerzego Hohenzolerna, który wprowadził wyznanie luterańskie. Ściborzyce Wielkie z sąsiednimi Rozumicami jako jedne z nielicznych w okolicy zachowały charakter ewangelicki po okresie kontrreformacji.

Po wojnach śląskich znalazła się w granicach Prus i powiatu głubczyckiego. W XVIII stuleciu było tu (podobnie jak w Rozumicach i innych sąsiednich miejscowościach) wielu zwolenników braci morawskich, tzw. herrnhutów (poprawnie herrnhuterzy), z których część wyemigrowała do miejscowości: Herrnhut i Pawłowiczki. W tych ostatnich herrnhuterzy założyli osadę Gnadenfeld.

Szkoła ewangelicka istniała tu od 1765, a kościół ewangelicki poświęcono w 1873, choć administracyjnie miejscowi luteranie nadal należeli do ewangelickiej parafii Rozumice. U schyłku XIX stulecia na 1077 mieszkańców Ściborzyc Wielkich było 1047 ewangelików. W 1910 91% posługiwało się gwarami laskimi[3]. Po I wojnie światowej została niemiecką miejscowością graniczną po tym, jak otacząjący ją z trzech stron tzw. kraik hulczyński tak samo zamieszkały przez Morawców, jednak położony w całości w powiecie raciborskim, przyłączono do Czechosłowacji. W granicach Polski od końca II wojny światowej. Po drugiej wojnie światowej Morawców uznano za ludność polską i pozwolono im pozostać. Po 1956 nastąpiła fala emigracji do Niemiec[3]. Obecnie zbór ewangelicki w Ściborzycach liczy już tylko około 15 osób, nad którymi opiekę duszpasterską sprawuje pastor z Rybnika.

W latach 1945–1986 stacjonowała tu strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza. W latach 1986–1990 była strażnicą szkolną, kiedy to została rozformowana.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Religia[edytuj | edytuj kod]

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Ewangelicko-Augsburski (samodzielna parafia) oraz Kościół Rzymskokatolicki.

Transport[edytuj | edytuj kod]

Do 21 grudnia 2007 roku w miejscowości funkcjonowały przejścia graniczne:

 Osobny artykuł: Przejście graniczne Ściborzyce Wielkie-Hněvošice.
 Osobny artykuł: Przejście graniczne Ściborzyce Wielkie-Rohov.
 Osobny artykuł: Przejście graniczne Ściborzyce Wielkie-Sudice.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Krzysztof Gładkowski, Kanzel/ambona. Protestancka wspólnota lokalna na Górnym Śląsku, wyd. UWM, Olsztyn 2008.
  • Krzysztof Gładkowski, Protestanci w ziemi głubczyckiej, "Kalendarz Głubczycki" 2006.
  • Kurt Kuklik, Über die Evangelische Kirche in Steuberwitz, Leobschützer Heimatblatt" 1994, Jg. 27, H. 1, s. 34.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 136722
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1278 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ a b c Mariusz Kowalski. Morawianie (Morawcy) w Polsce. „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”. 5, s. 115-131, 2016. 
  4. ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 34, OCLC 456751858 (niem.).
  5. ↑ Stanisław Drzażdżyński, "Nazwy topograficzne. Słowiańskie nazwy miejscowości na Szląsku Pruskim. Powiat Głubczycki", "Wisła" tom XI 1897, str. 130.
Gmina Kietrz
Miasto
Wsie
(ich części)
Osady

Herb gminy Kietrz

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ściborzyce_Wielkie&oldid=72553043”