Zofia Rudnicka (1828–1903)
 Prus III | |
| powieściopisarka i nowelistka, pisarka dla dzieci | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
3 marca 1828 |
| Data i miejsce śmierci |
30 marca 1903 |
| Ojciec | |
| Matka |
Nikodema Teresa z Jaxa-Małachowskich herbu Gryf |
| Mąż |
Teodor Józef Henryk Rudnicki herbu Lis |
| Dzieci |
Maria, Kazimierz, Anna, Stanisław Jerzy Józef, Zygmunt, Helena, Klementyna Katarzyna Wincenta, Zdzisław, Zofia |
| Rodzeństwo |
Stanisław Piotr, Michał Władysław, Jan Hipolit, Teodozja, Jadwiga, Jadwiga Felicjana |
Zofia Kazimiera z Mrozowickich Rudnicka, pseud. i krypt. Biała Babcia, Z.R., Zofia R. (ur. 3 marca 1828 w Sokołówce, zm. 30 marca 1903 w Strzałkach) – polska powieściopisarka i nowelistka, pisarka dla dzieci.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się 3 marca 1828 roku w Sokołówce[1] w pow. bóbreckim, majątku rodziców, jako najstarsza córka Franciszka Mrozowickiego herbu Prus III i Nikodemy Teresy z Jaxa-Małachowskich herbu Gryf, starościanki radenickiej[2].
W latach 1845–1846 częstym gościem w Sokołówce był poeta Kornel Ujejski, który przyjaźnił się z jej braćmi: Stanisławem Piotrem, Michałem Władysławem i Janem Hipolitem. Ujejski ubiegał się wówczas o jej rękę, ale matka Zofii nie wyraziła zgody na ten ślub, uważając go za mezalians. Ujejski wyjechał wówczas zawiedziony do Paryża, tym niemniej Zofia przez kilkadziesiąt lat pozostawała z nim w serdecznym kontakcie listowym[3][4].
Otrzymała, podobnie jak jej rodzeństwo, staranne wychowanie domowe. Od kiedy w 1848 roku wyszła za mąż za Teodora Józefa Henryka Rudnickiego herbu Lis, właściciela pobliskiego majątku Strzałki[5], ich dwór stał się ośrodkiem kulturalnym i towarzyskim okolicy. Obok wychowywania licznych swoich dzieci, zajmowała się też ludnością wiejską w zakresie oświaty oraz opieki zdrowotnej[6].
W latach siedemdziesiątych zaczęła zajmować się twórczością literacką, pisała opowiadania i obrazki, przeważnie o tematyce obyczajowej, okolicznościowe wierszyki. Drukowała je w czasopismach, m.in. w „Tygodniu Lwowskim”. W 1881 roku dedykowała „Kornelowi Ujejskiemu w dowód długoletniej wiernej przyjaźni”, „Wybór pism”, opublikowany w Samborze, w którym dwie serie „Obrazków z życia i prawdy” o tematyce współczesnej i historycznej, krytyka przyjęła bardzo przychylnie. W 1883 roku opublikowała we Lwowie powieść współczesną pt. „Miłość i wola”. Głównie jednak uprawiała twórczość dla dzieci i młodzieży, od 1877 roku współpracowała z redagowanym przez Władysława Bełzę „Towarzyszem Pilnych Dzieci”, w którym publikowała wiersze, szarady historyczne oraz artykuły popularnonaukowe dotyczące życia roślin. W latach 1894–1899 swoje wiersze, opowiadania i powieści historyczne publikowała w „Wieczorach Rodzinnych”. Do najbardziej znanych należały napisane w formie dialogu z wnukami i popularyzujące historię Polski opowiadania ogłoszone w latach 1894–1898 pod pseud. Biała Babcia[7] w „Wieku Młodym”[6].
Wiele jej opowiadań przetłumaczono na języki: rosyjski, szwedzki i czeski[8].
Zmarła 30 marca 1903 roku w Strzałkach i została pochowana tamże[8].
Z Rudnickim, który zmarł 8 marca 1892 roku w Strzałkach[9][10] pozostawiła dziewięcioro dzieci: Marię, Kazimierza, Annę, Stanisława Jerzego Józefa, Zygmunta, Helenę, Klementynę Katarzynę Wincentę, Zdzisława oraz Zofię[5]. Jej wnukami byli m.in. generał Klemens Rudnicki, major kawalerii Karol Rudnicki i Kajetan Czarkowski-Golejewski.
Portret Rudnickiej autorstwa Aleksandra Augustynowicza do 1939 roku był przechowywany w Grzędzie, majątku jej wnuka Kajetana Czarkowskiego-Golejewskiego[11].
Wywód przodków[edytuj | edytuj kod]
| Jan Franciszek Mrozowicki | ||||||||||||||||
| Adam Mrozowicki | ||||||||||||||||
| Klara Telefus | ||||||||||||||||
| Stanisław Mrozowicki | ||||||||||||||||
| Michał Puzyna | ||||||||||||||||
| Ewa Franciszka Puzyna | ||||||||||||||||
| Zofia Potocka | ||||||||||||||||
| Franciszek Mrozowicki | ||||||||||||||||
| Antoni Karczewski | ||||||||||||||||
| Józef Karczewski | ||||||||||||||||
| Helena Grabianka | ||||||||||||||||
| Marianna Karczewska | ||||||||||||||||
| Jan Stanisław Ossoliński | ||||||||||||||||
| Antonina Ossolińska | ||||||||||||||||
| Ludwika Załuska | ||||||||||||||||
| Zofia Kazimiera Mrozowicka | ||||||||||||||||
| Mikołaj Piotr Małachowski | ||||||||||||||||
| Łukasz Małachowski | ||||||||||||||||
| Zofia Miaskowska | ||||||||||||||||
| Józef Kajetan Małachowski | ||||||||||||||||
| Jan Glinojecki | ||||||||||||||||
| Teresa Katarzyna Glinojecka | ||||||||||||||||
| Anna Hilchen | ||||||||||||||||
| Nikodema Małachowska | ||||||||||||||||
| Józef Antoni Gryza Morawski | ||||||||||||||||
| Jan Morawski | ||||||||||||||||
| Katarzyna Brzozowska | ||||||||||||||||
| Zofia Marianna Morawska | ||||||||||||||||
| Józef Żdżański | ||||||||||||||||
| Katarzyna Żdżańska | ||||||||||||||||
| Zofia Michałowska | ||||||||||||||||
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tomasz Mleczek, Testimonium Baptismi Zofii Kazimiery Mrozowickiej, odpis z 1927 r., poz. 86. Czarkowski - Korespondencja Szymona Konarskiego z Kajetanem Czarkowskim i związkiem maltańskim z 1971 r. [w:] Archiwum Szymona Konarskiego, Kronika Zamkowa 1-2 (65-66), s. 126, Warszawa, 2013.
- ↑ Stefan Kieniewicz, Mrozowicki Michał, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXII, s. 209, 1977.
- ↑ Jerzy Adam Mrozowicki, Niezwykły żywot Michała Mrozowickiego – powstańca, dyplomaty oraz emigranta politycznego, i jego potomków, [w:] Verbum Nobile. Pismo środowiska szlacheckiego, nr 20/2016, 2016.
- ↑ Zbigniew Sudolski, Wielkie serce, korespondencja Kornela Ujejskiego z rodziną Młodnickich, Warszawa, t. I, s. 107, 114, 122, 125, 145, 159, 1992.
- ↑ a b http://www.genesis.jaxasoft.se/genesis/genesis.aspx?id=28 [dostęp: 2018-12-02]
- ↑ a b Cecylia Gajkowska, Rudnicka z Mrozowickich Zofia, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXXII, s. 612., 1989–1991.
- ↑ H. D., Pseudonimy Pisarzy Polskich, Lwów, 1910.
- ↑ a b Cecylia Gajkowska, Rudnicka z Mrozowickich Zofia, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXXII, s. 612, 1989–1991.
- ↑ Gazeta Lwowska, nr 1892/55, 9 marca 1892.
- ↑ https://web.archive.org/web/20181209212925/http://www.genesis.jaxasoft.se/text/Kronika/tablica21_s160_90.html [dostęp: 2018-12-09]
- ↑ Jerzy Adam Mrozowicki, Patriota, niepoprawny romantyk. Kajetan Czarkowski-Golejewski (1897-1977), [w:] Verbum Nobile - Pismo Środowiska Szlacheckiego, nr 19/2015, 2015.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Dzieła Zofii Rudnickiej w bibliotece Polona
- Zofia Rudnicka, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-01-02].