Przejdź do zawartości

Gruczoł

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przykład gruczołu – ludzka ślinianka podżuchwowa. Po prawej jest zgrupowanie pęcherzyków śluzowych, a po lewej pęcherzyków surowiczych.

Gruczoł – struktura występująca u zwierząt wyspecjalizowana w wydzielaniu. Mogą być to pojedyncze komórki gruczołowe i wyodrębniony narząd[1][2].

Z wyjątkiem rdzenia nadnerczy i przedniej części przysadki, gruczoły zbudowane są z tkanki nabłonkowej. Wydzielina wytworzona przez gruczoł może być uwalniana do przestrzeni pozakomórkowej przez egzocytozę lub dzięki osmozie przechodzić bezpośrednio do płynów ustrojowych (krew, limfa).

Podziały gruczołów

[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na wydzielaną substancję wyróżnia się[1]:

Ze względu na zasięg działania wyróżnia się:

  • gruczoły egzokrynne (gruczoły wydzielania zewnętrznego),
  • gruczoły endokrynne (gruczoły wydzielania wewnętrznego, gruczoły dokrewne, hemokrynowe),
  • gruczoły parakrynowe (gruczoły wydzielające sekret do istoty międzykomórkowej skąd przedostaje się on do komórek w obrębie tej samej tkanki),
  • gruczoły autokrynowe (gruczoły wydzielające sekret poza obręb własnej błony komórkowej i działające zwrotnie same na siebie),
  • gruczoły jukstakrynowe (gruczoły wydzielające sekret bezpośrednio do sąsiednich komórek, z którymi jest połączona ich błona komórkowa).

Ze względu na sposób wydzielania wyróżnia się:

Komórki gruczołu mogą być położone w nabłonku pojedynczo, w przypadku gruczołów jednokomórkowych, lub w większych zespołach, w przypadku gruczołów wielokomórkowych. Wśród gruczołów wielokomórkowych rozróżnia się cewkowe, pęcherzykowe i cewkowo-pęcherzykowe[3].

Przykłady gruczołów u człowieka

[edytuj | edytuj kod]

Substancje mogą być wydzielane:

Dodatkowe ryciny

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Marzena Popielarska-Konieczna: Słownik szkolny: biologia. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003, s. 186. ISBN 83-7389-096-3.
  2. praca zbiorowa pod redakcją Małgorzaty Maćkowiak i Anny Michalak: Biologia: jedność i różnorodność. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2008, s. 417. ISBN 978-83-7446-134-4.
  3. Histologia. Podręcznik dla studentów medycyny i stomatologii. Pod red. Macieja Zabla. Wrocław 2000.