Kryptowaluta

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Naziemny punkt sprzedaży kryptowaluty w Tomaszowie Mazowieckim w 2020 roku

Kryptowaluta, rzadziej waluta kryptograficzna – rozproszony system księgowy bazujący na kryptografii, przechowujący informację o stanie posiadania w umownych jednostkach. Stan posiadania związany jest z poszczególnymi węzłami systemu („portfelami”) w taki sposób, aby kontrolę nad danym portfelem kryptowalutowym[1] miał wyłącznie posiadacz odpowiadającego mu klucza prywatnego i niemożliwe było dwukrotne wydanie tej samej jednostki[2]. Kryptowaluta jest szczególnym przypadkiem waluty wirtualnej.

Kryptowaluta przez większość państw nie jest uznawana za jednostkę walutową, środek płatniczy czy pieniądz elektroniczny, dzięki czemu tworzenie jednostek w ramach wbudowanego w system algorytmu (tzw. wydobywanie lub wykopywanie) jest legalne[3]. Zwykle z tych samych powodów nie korzysta z ulg podatkowych przewidzianych dla handlu walutą, jednak w Unii Europejskiej, wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości UE, kryptowaluty są uznawane za prawny środek płatniczy w zakresie opodatkowania VAT i tym samym z VAT zwolnione[4].

Najpopularniejszą kryptowalutą jest bitcoin, jednak istnieje kilka tysięcy innych kryptowalut, które określa się mianem „altcoiny” (alternatywne coiny, w tym uznawana za „młodszego brata bitcoina” waluta ethereum[5]). Utworzenie niektórych z nich miało przy okazji zrealizować inne cele, na przykład namecoin tworzy zdecentralizowany system DNS[6], a peercoin stara się bardziej równomiernie rozłożyć dochody z wydobywania swych jednostek[7]. Istnieją też plany zbudowania na planie kryptowaluty rynku prognostycznego[8].

Kolejną odmianą kryptowaluty jest tzw. „stablecoin” – jego wartość jest zbliżona do wartości waluty fiducjarnej, a zmienność cenowa jest minimalna[9]. Pierwszy stablecoin BitUSD został wprowadzony w 2014 roku. Najpopularniejszym stablecoinem jest Tether (USDT), który jest zabezpieczony przez dolara amerykańskiego, co oznacza, że jego kurs jest zbliżony do 1 USD[10]. Służy on najczęściej do kupowania innych kryptowalut.

Notowania można obserwować w odniesieniu do wielu walut fiducjarnych. Tworzą one tak zwane pary. Aktualne kursy przedstawiane mogą być w parach fiat-krypto (pieniądz fiducjarny w odniesieniu do kryptowaluty), a także w parach krypto-krypto (pary dwóch kryptowalut)[11].

Kryptowaluta a pieniądz cyfrowy[edytuj | edytuj kod]

Kryptowaluty zasadniczo różnią się od innych rodzajów pieniądza cyfrowego. Emisja walut cyfrowych (pieniądza cyfrowego) to obecnie rozważana możliwość przez banki centralne. Jest emitowany w formie zobowiązania banku centralnego. Prywatne firmy badają również możliwości pieniądza cyfrowego, oferując rozwiązania takie jak pieniądze, które przesyłane mogą być za pośrednictwem telefonów komórkowych (rozwiązanie popularne w Afryce Wschodniej i Chinach) oraz kryptowaluty o stabilnych wartościach (tzw. stablecoiny), których wartość zależy od bezpieczeństwa i płynności aktywów bazowych[12].

Opłaty transakcyjne[edytuj | edytuj kod]

Opłaty transakcyjne dla kryptowalut zależą głównie od podaży przepustowości sieci w danym czasie, w porównaniu z zapotrzebowaniem posiadacza waluty na szybszą transakcję. Posiadacz waluty może wybrać konkretną opłatę transakcyjną, podczas gdy podmioty sieciowe przetwarzają transakcje w kolejności od najwyższej oferowanej opłaty do najniższej. Giełdy kryptowalut mogą uprościć proces dla posiadaczy waluty, oferując alternatywy priorytetowe, a tym samym określając, która opłata prawdopodobnie spowoduje, że transakcja zostanie przetworzona w wymaganym czasie.

W przypadku Etheru opłaty transakcyjne różnią się w zależności od złożoności obliczeniowej, wykorzystania przepustowości i potrzeb w zakresie przechowywania danych[13], natomiast opłaty transakcyjne Bitcoin różnią się w zależności od wielkości transakcji[13] i tego, czy transakcja wykorzystuje SegWit.

Niektóre kryptowaluty nie mają opłat transakcyjnych, a zamiast tego polegają na proof-of-work po stronie klienta jako mechanizmie priorytetyzacji transakcji i antyspamie.

Przykładowe kryptowaluty[edytuj | edytuj kod]

Cały czas powstają nowe kryptowaluty. Kod źródłowy jest zwykle oparty o wolne oprogramowanie, które każdy może pobrać i utworzyć własną monetę. Od strony finansowej powstanie kryptowaluty może być związane z procedurą ICO (Initial Coin Offering), czyli pierwszej oferty monet[14][15], mającej na celu zgromadzenie początkowego kapitału niezbędnego dla dalszego rozwoju systemu. Kolejnym celem tworzenia kryptowalut i tokenów jest marketing tokenowy polegający na ich wykorzystaniu w działaniach promocyjnych oraz motywacyjnych np. nagrody w konkursach, programy lojalnościowe, systemy partnerskie i motywacyjne[16]. Tokenizacja głównie przeprowadzana jest w środowisku Ethereum.

Wiele kryptowalut działa na bazie tych samych kodów źródłowych, w których autorzy dokonali jedynie kilku drobnych zmian, np. niektórych parametrów (dystrybucja czasowa bloków, liczba monet itp.), zdarzają się jednak projekty całkowicie unikalne.

Obrót kryptowalutami[edytuj | edytuj kod]

Kryptowaluty są aktywem, które można kupić oraz sprzedać na wiele sposobów. Najpopularniejsze miejsca i sposoby obrotu kryptowalutami to giełdy kryptowalut, kantory kryptowalutowe (online oraz stacjonarne), brokerzy, bitomaty, sprzedaż bezpośrednia[17][18].

Memcoiny[edytuj | edytuj kod]

Moneta mem to kryptowaluta, która wywodzi się z mema internetowego albo posiada inną humorystyczną cechę. Poprzez poniektórych używany być może w najszerszym znaczeniu jako krytyka całego rynku kryptowalut. Oparta jest na konkretnych memach, takich jak „dogecoin”. Termin ten jest często lekceważący, ponieważ ich wartość lub wydajność porównywana jest do kryptowalut o największej popularności[19]. Z drugiej strony zwolennicy twierdzą, że niektóre memecoiny uzyskały wartość społeczną dzięki czemu również wysoką kapitalizację rynkową.

Tabela przedstawia listę wybranych kryptowalut wraz z ich cechami[20]

Rok powstania Kryptowaluta Symbol Algorytm Język programowania Technologia rozproszonego rejestru (DLT)
2009 Bitcoin BTC SHA-256d C++ blockchain PoW
2015 Ether / Ethereum ETH Ethash C++, Go blockchain PoS
2012[21] Ripple XRP ECDSA C++ Ripple Transaction Protocol (RTXP)
2017 Bitcoin Cash BCH SHA-256d C++ blockchain PoW
2011 Litecoin LTC Scrypt C++ blockchain PoW
2017 EOS EOS WebAssembly, Rust, C, C++ blockchain delegowany PoS
2017 KABBERRY[22] KKC Quark C++ blockchain PoS
2014 Stellar XLM Stellar Consensus Protocol (SCP) C, C++ blockchain, Stellar Consensus Protocol (SCP)
2014 NEO NEO SHA-256 & RIPEMD160 C# blockchain, dBFT
2014 Monero XMR CryptoNight C++ blockchain PoW
2013 Dogecoin[23] DOGE Scrypt C++ blockchain PoW
2013 Primecoin XPM 1CC/2CC/TWN TypeScript, C++ blockchain PoW
2014 Dash DASH X11 C++ blockchain PoW i PoS
2015 Tether USDT Omnicore C++ blockchain PoW (prywatny)
2014 NEM XEM SHA3-512 JAVA blockchain PoI
2015 Nano NANO Blake2 C++ block-lattice DPoS, Open Representative Voting

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Portfele kryptowalut - Jaki wybrać? Jak działają? | CrypS. [online], 23 lutego 2024 [dostęp 2024-02-22] (pol.).
  2. ↑ Satoshi Nakamoto: Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System.
  3. ↑ Pismo Ministerstwa Finansów do marszałka Senatu.
  4. ↑ Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości: transakcje wymiany BTC zwolnione z VAT.
  5. ↑ Ethereum – nowy bitcoin?, xBinOp.com/pl/, [dostęp 2018-08-05].
  6. ↑ Namecoin [online], namecoin.info [dostęp 2017-11-18].
  7. ↑ Peercoin – Secure & Sustainable Cryptocoin [online], peercoin.net [dostęp 2017-11-18] (ang.).
  8. ↑ This Princeton professor is building a Bitcoin-inspired prediction market – The Verge [online], www.theverge.com [dostęp 2017-11-18].
  9. ↑ Stablecoiny – czym są? Do czego służą? | Rankingi 2021 [online], GPWInfostrefa.pl – GPW, NewConnect, Rekomendacje, Relacje inwestorskie, 4 grudnia 2020 [dostęp 2021-05-12] (pol.).
  10. ↑ Tether [online], CrypS.pl, 3 listopada 2023 [dostęp 2024-02-22] (pol.).
  11. ↑ Kursy kryptowalut [online], CrypS.pl [dostęp 2024-02-22] (pol.).
  12. ↑ Tobias Adrian, Kryptowaluta jako waluta narodowa? O krok za daleko, 14 października 2021.
  13. ↑ a b n, What are blockchain transaction fees and how do they work? [online], Money Make, 27 listopada 2022 [dostęp 2022-11-27] (ang.).
  14. ↑ ICO – Pierwsze oferty monet, pwc.pl, [dostęp 2024-02-22].
  15. ↑ Kalendarz ICO i lista sprzedaży tokenów – Investing.com [online], Investing.com Polska [dostęp 2019-02-06] (pol.).
  16. ↑ Marketing tokenowy [online], Tokenizacja jako narzędzie marketingowe. [dostęp 2018-06-05] (pol.).
  17. ↑ Michał Misiura, Gdzie i jak kupić kryptowaluty? [online], CrypS.pl [dostęp 2024-02-22].
  18. ↑ Jak kupić Bitcoin? 10 sposobów. Poradnik KROK PO KROKU [online], OdkryjBitcoin.pl [dostęp 2023-03-09] (pol.).
  19. ↑ Valorización de memecoin [online], popularność memcoin. [dostęp 2022-08-08] (hiszp.).
  20. ↑ Kryptowaluty - Ranking, Kursy, Informacje | CrypS. [online], 22 lutego 2024 [dostęp 2024-02-22] (pol.).
  21. ↑ Jake Frankenfield, Ripple [online], Investopedia [dostęp 2021-07-28] (ang.).
  22. ↑ KABBERRY [online], kabberry.com [dostęp 2019-12-10].
  23. ↑ Dogecoin [online], dogecoin.com [dostęp 2019-05-05].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kryptowaluta&oldid=73463304”