Sapropteryna: Różnice pomiędzy wersjami

Sapropteryna
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	(R)-2-amino-6-((1R,2S)-1,2-dihydroksypropylo)-5,6,7,8-tetrahydropterydyn-4(3H)-on
	Inne nazwy i oznaczenia
	5,6,7,8-tetrahydrobiopterydyna, tetrahydrobiopteryna, BH4
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C9H15N5O3
	Identyfikacja
Numer CAS	17528-72-2
PubChem	{{{nazwa}}}, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: (ang.).{{PubChem}} Brakujące pola: cid oraz nazwa. Nieznane pola: 1.
DrugBank	DB00360
SMILES
	O=C1C2=C(NC[C@@]([C@@H](O)[C@@H](O)C)([H])N2)N=C(N)N1
Właściwości
	Rozpuszczalność w wodzie
	>20 mg/ml (chlorek)
Temperatura topnienia	250-255 °C (dane dla chlorowodorku)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	A 16 AX 07
Farmakokinetyka
Metabolizm	wątrobowy
Wydalanie	głównie z kałem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie (w postaci roztworu)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 21:40, 8 lut 2013

Sapropteryna (łac. sapropterinum) – organiczny związek chemiczny, syntetyczny odpowiednik naturalnie występującej w organizmie tetrahydrobiopteryny (BH₄), stosowany w leczeniu fenyloketonurii i hiperfenyloalaninemii spowodowanej niedoborem tetrahydrobiopteryny.

Mechanizm działania

Hiperfenyloalaninemia wywoływana jest przez autosomalne recesywne mutacje w genach kodujących enzym hydroksylazę fenyloalaniny (w przypadku fenyloketonurii) lub enzymy odpowiedzialne za regenerację i biosyntezę tetrahydrobiopteryny – koenzymu uczestniczącego w procesach przekształcania:

fenyloalaniny w tyrozynę (enzym: 4-hydroksylaza fenyloalaniny)
tyrozyny w L-dopę (enzym: 5-hydroksylaza tyrozyny)
tryptofanu w 5-hydroksytryptofan (enzym: 3-hydroksylaza tryptofanu)

oraz w procesie syntezy tlenku azotu przez syntazę NO^[1].

Sapropteryna, jako syntetyczny analog naturalnie występującej tetrahydrobiopteryny, poprawia aktywność wspomnianych enzymów, co przywraca lub zwiększa metabolizm fenyloalaniny. Tym samym stężenie tego aminokwasu we krwi zmniejsza się, co zapobiega dalszej jej kumulacji w organizmie oraz zwiększa tolerancję na pokarmy ją zawierające. W przypadku niedoboru BH₄, sapropteryna uzupełnia jej niedobory w organizmie, przywracając aktywność 4-hydroksylazy fenyloalaniny.

Farmakokinetyka

Sapropteryna, podana doustnie, wchłania się z przewodu pokarmowego dość szybko, osiągając we krwi stężenie maksymalne po 3-4 h. Pokarm, szczególnie ten bogaty w tłuszcze, zwiększa biodostępność leku o ok. 40%, wydłuża jednak okres jego wchłania do 4-5h.
Największe stężenie sapropteryny wykrywane jest w nerkach, nadnerczach i w wątrobie. Lek metabolizowany jest w wątrobie do dwóch głównych metabolitów: dihydrobiopteryny i biopteryny. Można przypuszczać, że jako syntetyczny odpowiednik tetrahydrobiopteryny sapropteryna podlega takim samym przemianom metabolicznym, jak BH₄. Lek wydalany jest prawie wyłącznie z kałem.
Po podaniu dożylnym, sapropteryna przenika do mleka matki; wydalana jest głównie z moczem.

Wskazania

Fenyloketonuria oraz fenyloalaninemia spowodowana niedoborem endogennego BH₄. Lek stosuje się wyłącznie w sytuacji, gdy widoczna jest odpowiedź na leczenie.

Przeciwwskazania

nadwrażliwość na sapropterynę lub którykolwiek składnik preparatu,
dzieci poniżej 4. roku życia (brak badań klinicznych w tej grupie wiekowej),
osoby powyżej 65. roku życia (niepotwierdzona klinicznie skuteczność leku).

Interakcje

Należy zachować szczególną ostrożność przy podawaniu sapropteryny z inhibitorami reduktazy difolianowej (metotreksat, trimetoprym), gdyż wpływają one na metabolizm leku.
Leki rozszerzające naczynia krwionośne, których mechanizm działania opiera się na tlenku azotu (nitraty, nitroprusydek sodu, molsydomina, inhibitory fosfodiesterazy-5, minoksydyl), mogą wchodzić w interakcję z sapropteryną, powodując nasilenie działania wazodilatacyjnego.
Podczas jednoczesnego podawania L-dopy i sapropteryny, mogą wystąpić zwiększona pobudliwość i drażliwość.

Szczególne środki ostrożności

Leczenie preparatem powinno znajdować się pod kontrolą lekarza mającego doświadczenie w leczeniu fenyloketonurii i niedoboru BH₄, ze względu na to, iż dawkowanie leku w każdym przypadku ustalane jest indywidualnie!
Pacjenci zażywający sapropterynę muszą przestrzegać diety zaleconej przez lekarza-specjalistę oraz przyjmować lek każdego dnia, o jednej porze, najczęściej rano podczas posiłku.
U chorych leczonych sapropteryną należy regularnie badać stężenie fenyloalaniny we krwi!

Działania niepożądane

Występują u ok. 39% chorych leczonych sapropteryną i mają raczej łagodny charakter. Do najczęściej występujących objawów niepożądanych zaliczyć można:

bóle głowy,
pojawienie się wodnistej wydzieliny z nosa,
bóle gardła, krtani, kaszel,
biegunka, wymioty, bóle brzucha (spowodowane najprawdopodobniej pH roztworu sapropteryny),
hipofenyloalaninemia.

Po przerwaniu podawania sapropteryny należy monitorować stan chorego. Może bowiem dość do wystąpienia tzw. efektu odbicia, którego skutkiem będzie wzrost stężenia fenyloalaniny we krwi do poziomu wyższego niż ten sprzed rozpoczęcia leczenia.

Preparaty

Kuvan - Merck KGaA - tabletki rozpuszczalne 100 mg (w postaci dwuwodnego chlorowodorku).

Bibliografia

Sprawozdanie producenta o preparacie Kuvan

↑ J. Grijalva, S. Hicks, X. Zhao, S. Medikayala i inni. Exercise training enhanced myocardial endothelial nitric oxide synthase (eNOS) function in diabetic Goto-Kakizaki (GK) rats. „Cardiovasc Diabetol”. 7, s. 34, 2008. DOI: 10.1186/1475-2840-7-34. PMID: 19019231.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Szablon:Inne leki działające na przewód pokarmowy i metabolizm

[Grijalva-2008-1] J. Grijalva, S. Hicks, X. Zhao, S. Medikayala i inni. Exercise training enhanced myocardial endothelial nitric oxide synthase (eNOS) function in diabetic Goto-Kakizaki (GK) rats. „Cardiovasc Diabetol”. 7, s. 34, 2008. DOI: 10.1186/1475-2840-7-34. PMID: 19019231.

[1]

@@ Linia 2: / Linia 2: @@
  |nazwa                      = Sapropteryna
  |1. grafika                 = Tetrahydrobiopterin structure.png
- |opis 1. grafiki            = Wzór strukturalny
+ |opis 1. grafiki            =
  |2. grafika                 =
  |opis 2. grafiki            =
@@ Linia 8: / Linia 8: @@
  |opis 3. grafiki            =
  |nazwa systematyczna        = (''R'')-2-amino-6-((1''R'',2''S'')-1,2-dihydroksypropylo)-5,6,7,8-tetrahydropterydyn-4(3''H'')-on
-,6,7,8-tetrahydrobiopterydyna
+ |inne nazwy                 = 5,6,7,8-tetrahydrobiopterydyna, tetrahydrobiopteryna, BH<sub>4</sub>
- |inne nazwy                 = tetrahydrobiopteryna
  |wzór sumaryczny            = C<sub>9</sub>H<sub>15</sub>N<sub>5</sub>O<sub>3</sub>
- |inne wzory                 = BH<sub>4</sub> (symbol [[tetrahydroprobiotyna|tetrahydroprobiotyny (odpowiednik naturalny))
+ |inne wzory                 =
  |wygląd                     =
  |SMILES                     = <nowiki>O=C1C2=C(NC[C@@]([C@@H](O)[C@@H](O)C)([H])N2)N=C(N)N1</nowiki>
@@ Linia 97: / Linia 96: @@
  |commons                    =
 }}
-'''Sapropteryna''' ([[łacina|łac.]] ''sapropterinum'') - syntetyczny odpowiednik naturalnie występującej w organizmie [[tetrahydrobiopteryna|tetrahydrobiopteryna]] (BH<sub>4</sub>), stosowany w leczeniu [[fenyloketonuria|fenyloketonurii]] oraz hiperfenyloalaninemii spowodowanej niedoborem tetrahydrobiopteryny.
+'''Sapropteryna''' ([[łacina|łac.]] ''sapropterinum'') – [[związki organiczne|organiczny związek chemiczny]], syntetyczny odpowiednik naturalnie występującej w organizmie tetrahydrobiopteryny (BH<sub>4</sub>), stosowany w leczeniu [[fenyloketonuria|fenyloketonurii]] i [[hiperfenyloalaninemia|hiperfenyloalaninemii]] spowodowanej niedoborem tetrahydrobiopteryny.
 __TOC__
 == Mechanizm działania ==
-Hiperfenyloalaninemia wywoływana jest przez [[dziedziczenie autosomalne recesywne|autosomalne recesywne]] mutacje w genach kodujących enzym [[hydroksylaza fenyloalaninowa|hydroksylazę fenyloalaniny]] (w przypadku fenyloketonurii) lub enzymy odpowiedzialne za regenerację i biosyntezę tetrahydrobiopteryny - [[koenzym]]u uczestniczącego w procesach przekształcania:
+Hiperfenyloalaninemia wywoływana jest przez [[dziedziczenie autosomalne recesywne|autosomalne recesywne]] mutacje w genach kodujących enzym [[hydroksylaza fenyloalaninowa|hydroksylazę fenyloalaniny]] (w przypadku fenyloketonurii) lub enzymy odpowiedzialne za regenerację i biosyntezę tetrahydrobiopteryny – [[koenzym]]u uczestniczącego w procesach przekształcania:
-* [[fenyloalanina|fenyloalaniny]] w [[tyrozyna|tyrozynę]] (enzym: [[hydroksylaza fenyloalaninowa|4-hydroksylaza fenyloalaniny]]),
+* [[fenyloalanina|fenyloalaniny]] w [[tyrozyna|tyrozynę]] (enzym: [[hydroksylaza fenyloalaninowa|4-hydroksylaza fenyloalaniny]])
-* [[tyrozyna|tyrozyny]] w [[lewodopa|''<small>L</small>''-dopę]] (enzym: [[Hydroksylaza tyrozynowa|5-hydroksylaza tyrozyny]]),
+* [[tyrozyna|tyrozyny]] w [[lewodopa|''<small>L</small>''-dopę]] (enzym: [[Hydroksylaza tyrozynowa|5-hydroksylaza tyrozyny]])
-* [[tryptofan]]u w [[5-hydroksytryptofan]] (enzym: [[hydroksylaza tryptofanowa|3-hydroksylaza tryptofanu]]),
+* [[tryptofan]]u w [[5-hydroksytryptofan]] (enzym: [[hydroksylaza tryptofanowa|3-hydroksylaza tryptofanu]])
-oraz w procesie syntezy tlenku azotu przez [[syntaza tlenku azotu|syntazę NO]]<ref>Grijalva J., Hicks S., Zhao X., Medikayala S., Kaminski P. M., Wolin M. S., Edwards J. G., ''[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19019231?ordinalpos=6&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DefaultReportPanel.Pubmed_RVDocSum Exercise training enhanced myocardial endothelial nitric oxide synthase (eNOS) function in diabetic Goto-Kakizaki (GK) rats]'', Cardiovascular Diabetology Journal, Department of Physiology, New York Medical College, Valhalla NY, USA, październik 2008, 19;7:34</ref>.<br />Sapropteryna, jako syntetyczny analog naturalnie występującej tetrahydrobiopteryny, poprawia aktywność wspomnianych enzymów, co przywraca lub zwiększa metabolizm fenyloalaniny. Tym samym stężenie tego [[aminokwasy|aminokwasu]] we krwi zmniejsza się, co zapobiega dalszej jej kumulacji w organizmie oraz zwiększa tolerancję na pokarmy ją zawierające.<br />W przypadku niedoboru BH<sub>4</sub>, sapropteryna uzupełnia jej niedobory w organizmie, przywracając aktywność 4-hydroksylazy fenyloalaniny.
+oraz w procesie syntezy [[tlenek azotu|tlenku azotu]] przez [[syntaza tlenku azotu|syntazę NO]]<ref name="Grijalva-2008">{{Cytuj pismo  | nazwisko = Grijalva | imię = J. | nazwisko2 = Hicks | imię2 = S. | nazwisko3 = Zhao | imię3 = X. | nazwisko4 = Medikayala | imię4 = S. | nazwisko5 = Kaminski | imię5 = PM. | tytuł = Exercise training enhanced myocardial endothelial nitric oxide synthase (eNOS) function in diabetic Goto-Kakizaki (GK) rats | czasopismo = Cardiovasc Diabetol | wolumin = 7 | numer =  | strony = 34 | miesiąc =  | rok = 2008 | doi = 10.1186/1475-2840-7-34 | pmid = 19019231 }}</ref>.
+Sapropteryna, jako syntetyczny analog naturalnie występującej tetrahydrobiopteryny, poprawia aktywność wspomnianych enzymów, co przywraca lub zwiększa metabolizm fenyloalaniny. Tym samym stężenie tego [[aminokwasy|aminokwasu]] we krwi zmniejsza się, co zapobiega dalszej jej kumulacji w organizmie oraz zwiększa tolerancję na pokarmy ją zawierające. W przypadku niedoboru BH<sub>4</sub>, sapropteryna uzupełnia jej niedobory w organizmie, przywracając aktywność 4-hydroksylazy fenyloalaniny.
 == Farmakokinetyka ==
@@ Linia 132: / Linia 134: @@
 * biegunka, wymioty, bóle brzucha (spowodowane najprawdopodobniej [[Skala pH|pH]] roztworu sapropteryny),
 * [[hipofenyloalaninemia]].
-'''Należy monitorować stan chorego po przerwaniu podawania sapropteryny! Może bowiem dość do wystąpienia tzw. [[efekt odbicia|efektu odbicia]], którego skutkiem będzie wzrost stężenia fenyloalaniny we krwi do poziomu wyższego niż ten sprzed rozpoczęcia leczenia.'''
+Po przerwaniu podawania sapropteryny należy monitorować stan chorego. Może bowiem dość do wystąpienia tzw. [[efekt odbicia|efektu odbicia]], którego skutkiem będzie wzrost stężenia fenyloalaniny we krwi do poziomu wyższego niż ten sprzed rozpoczęcia leczenia.
 == Preparaty ==
-* '''Kuvan''' - [[Merck KGaA]] - tabletki rozpuszczalne 100&nbsp;mg (w postaci dwuwodnego chlorowodorku).
+* ''Kuvan'' - [[Merck KGaA]] - tabletki rozpuszczalne 100&nbsp;mg (w postaci dwuwodnego chlorowodorku).
 == Bibliografia ==
-''Sprawozdanie producenta o preparacie Kuvan'' ([http://www.emea.europa.eu/humandocs/PDFs/EPAR/kuvan/H-943-PI-pl.pdf pobierz])
+* [http://www.emea.europa.eu/humandocs/PDFs/EPAR/kuvan/H-943-PI-pl.pdf Sprawozdanie producenta o preparacie Kuvan]
 {{Przypisy}}
@@ Linia 148: / Linia 150: @@
 [[Kategoria:Leki układu pokarmowego]]
 [[Kategoria:Koenzymy]]
+[[Kategoria:Guanidyny]]
+[[Kategoria:Heterocykliczne związki azotu]]
+[[Kategoria:Poliole]]
 [[de:Sapropterin]]