Kiwi: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Addbot (dyskusja | edycje)
748 218 edycji
m Bot: Przenoszę linki interwiki (68) do Wikidata, są teraz dostępne do edycji na d:q43642
aktualizacja i porządek systematyczny za IOC (wersja 3.4), drobne redakcyjne
Linia 14: Linia 14:
|nadrząd = [[paleognatyczne]]
|nadrząd = [[paleognatyczne]]
|rząd = '''kiwi'''
|rząd = '''kiwi'''
|autor rząd =
|rodzina =
|autor rodzina =
|rodzaj =
|autor rodzaj =
|synonimy =
|synonimy =
|ranga podtaksonu = [[rodzina (biologia)|Rodziny]]
|ranga podtaksonu = [[rodzina (biologia)|Rodziny]]
|podtaksony = * Apterygidae{{r|itis2}} <small>[[George Robert Gray|G. R. Gray]], 1840</small>
|podtaksony = * '''Apterygidae'''{{r|itis2}} <small>[[George Robert Gray|G. R. Gray]], 1840</small>
|mapa występowania = NZ-kiwimap2.png
|mapa występowania = NZ-kiwimap2.png
|opis mapy występowania =
|opis mapy występowania =
Linia 47: Linia 42:
W rzędzie Apterygiformes wyróżniana jest jedna rodzina (Apterygidae), do której należy jeden [[Rodzaj (biologia)|rodzaj]] i następujące [[gatunek (biologia)|gatunki]]{{r|ioc|eko}}:
W rzędzie Apterygiformes wyróżniana jest jedna rodzina (Apterygidae), do której należy jeden [[Rodzaj (biologia)|rodzaj]] i następujące [[gatunek (biologia)|gatunki]]{{r|ioc|eko}}:
* Rodzaj: ''Apteryx''{{r|itis3}} <small>[[George Shaw|Shaw]], 1813</small>
* Rodzaj: ''Apteryx''{{r|itis3}} <small>[[George Shaw|Shaw]], 1813</small>
** [[kiwi brunatny]] (''Apteryx australis'')
** ''Apteryx australis'' – [[kiwi brunatny]]
** ''Apteryx mantelli'' – [[kiwi Mantella]] – takson wyodrębniony ostatnio z ''A. australis''{{r|pnas92|nzjz28|cc4|bmc8|gill}}.
** [[kiwi Mantella]] (''Apteryx mantelli'')
** [[kiwi szary]] (''Apteryx rowi'')
** ''Apteryx rowi'' – [[kiwi szary]]
** [[kiwi mały]] (''Apteryx owenii'')
** ''Apteryx owenii'' – [[kiwi mały]]
** [[kiwi plamisty]] (''Apteryx haastii'')
** ''Apteryx haastii'' – [[kiwi plamisty]]
W niektórych klasyfikacjach nie wydziela się odrębnego rzędu Apterygiformes, a rodzina Apterygidae jest umieszczana w rzędzie [[strusie|strusi]] (Struthioniformes)<ref name=ITIS>{{ITIS |TSN=174391 |nazwa=Struthioniformes |data=10 kwietnia 2009}}</ref>.
W niektórych klasyfikacjach nie wydziela się odrębnego rzędu Apterygiformes, a rodzina Apterygidae jest umieszczana w rzędzie [[strusie|strusi]] (Struthioniformes)<ref name=ITIS>{{ITIS |TSN=174391 |nazwa=Struthioniformes |data=10 kwietnia 2009}}</ref>.


Linia 57: Linia 52:
<ref name=itis2>{{ITIS|TSN=174392|nazwa=Apterygidae|data= 4 listopada 2010}}</ref>
<ref name=itis2>{{ITIS|TSN=174392|nazwa=Apterygidae|data= 4 listopada 2010}}</ref>
<ref name=itis3>{{ITIS|TSN=174393|nazwa=''Apteryx''|data=4 listopada 2010}}</ref>
<ref name=itis3>{{ITIS|TSN=174393|nazwa=''Apteryx''|data=4 listopada 2010}}</ref>
<ref name=ioc>{{Cytuj stronę | url=http://www.worldbirdnames.org/n-ratites.html | tytuł=Order Apterygiformes | opublikowany=IOC World Bird List: Version 3.2 | data dostępu=2013-02-01| imię=Frank |nazwisko=Gill |imię2=Minturn |nazwisko2=Wright | język=en}}</ref>
<ref name=ioc>{{Cytuj stronę | url=http://www.worldbirdnames.org/n-ratites.html | tytuł=Family Apterygidae | opublikowany=IOC World Bird List: Version 3.4 | data dostępu=2013-07-13| imię=Frank |nazwisko=Gill |imię2=Minturn |nazwisko2=Wright | język=en}}</ref>
<ref name=eko>Nazwy polskie za: {{cytuj stronę|autor=Paweł Mielczarek, Marek Kuziemko|url= http://www.eko.uj.edu.pl/listaptakow/|tytuł= Apterygidae Gray,GR, 1840 - kiwi - Kiwis|opublikowany=Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego|praca=Kompletna lista ptaków świata|data dostępu=2013-02-01}}</ref>}}
<ref name=eko>Nazwy polskie za: {{cytuj stronę|autor=Paweł Mielczarek, Marek Kuziemko|url= http://www.eko.uj.edu.pl/listaptakow/nonpasserines.html#Apterygidae |tytuł= Apterygidae Gray,GR, 1840 - kiwi - Kiwis|opublikowany=Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego|praca=Kompletna lista ptaków świata|data dostępu=2013-07-13}}</ref>
<ref name=pnas92>{{cytuj pismo |autor = Allan J. Baker, C. H. Daugherty, Rogan Colbourne, J. L. McLennani|tytuł = Flightless brown kiwis of New Zealand possess extremely subdivided population structure and cryptic species like small mammals|url = http://www.pnas.org/content/92/18/8254.full.pdf|czasopismo = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America| wolumin = 92|wydanie = 18|strony = 8254-8258|rok = 1995|doi = |pmid = PMC41135|język = en}}</ref>
<ref name=nzjz28>{{cytuj pismo |autor = Richard N. Holdaway, Trevor H. Worthy, Alan J. D. Tennyson|tytuł = A working list of breeding bird species of the New Zealand region at first human contact|url = http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/03014223.2001.9518262|czasopismo = New Zealand Journal of Zoology| wolumin = 28|wydanie = 2|strony = 119-187|rok = 2001|doi = 10.1080/03014223.2001.9518262|język = en}}</ref>
<ref name=cc4>{{cytuj pismo |autor = Maryann L. Burbidge, Rogan M. Colbourne, Hugh A. Robertson, Allan J. Baker|tytuł = Molecular and other biological evidence supports the recognition of at least three species of brown kiwi|url = |czasopismo = Conservation Genetics| wolumin = 4|wydanie = 2|strony = 161-177|rok = 2003|doi = 10.1023/A:1023386506067|język = en}}</ref>
<ref name=bmc8>{{cytuj pismo |autor = Erika S. Tavares, Allan J. Baker|tytuł = Single mitochondrial gene barcodes reliably identify sister-species in diverse clades of birds|url = http://www.biomedcentral.com/content/pdf/1471-2148-8-81.pdf|czasopismo = BMC Evolutionary Biology| wolumin = 8|wydanie = |strony = 81|rok = 2008|doi = 10.1186/1471-2148-8-81|język = en}}</ref>
<ref name=gill>{{cytuj książkę| autor = Brian James Gill| tytuł = Checklist of the Birds of New Zealand, Norfolk and Macquarie Islands, and the Ross Dependency, Antarctica|url = |rok = 2010|wydawca = Te Papa Press |miejsce = Wellington, N. Z.|wydanie = |isbn = 187738559X|strony = |cytat = |język = en}}</ref>}}


=== Bibliografia ===
=== Bibliografia ===
* David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Encyklopedia Ptaki. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa, 2009 ISBN 978-83-01-15733-3.
* {{cytuj książkę | autor = David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni | tytuł = Encyklopedia Ptaki | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | rok = 2009 | isbn = 978-83-01-15733-3}}


[[Kategoria:Kiwi]]
[[Kategoria:Kiwi]]

Wersja z 12:55, 14 lip 2013

Kiwi
Apterygiformes[1]
Haeckel, 1866
Ilustracja
Kiwi brunatny (A.australis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Nadrząd

paleognatyczne

Rząd

kiwi

Rodziny
Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Kiwi – monotypowy rząd Apterygiformes i rodzina Apterygidae z podgromady ptaków nowoczesnych Neornithes. Obejmuje rodzinę Apterygidae z jednym rodzajem Apteryx. Należą do niego nielotne gatunki lądowe, zamieszkujące wyłącznie Nową Zelandię. Ptaki te mają następujące cechy:

  • krępa budowa
  • brak ogona
  • długi, giętki dziób z otworami nosowymi na końcu
  • czteropalczaste, stosunkowo krótkie, lecz silne nogi
  • krótka, gruba szyja
  • skrzydła szczątkowe o długości 5 cm, niewidoczne między piórami (nieloty)
  • pióra włosokształtne
  • słaby wzrok, silnie rozwinięty słuch i węch
  • samice o 20% większe od samców
  • 33–56 cm długości, masa do 3,5 kg

Żywią się zarówno bezkręgowcami jak i pokarmem roślinnym. Prowadzą nocny tryb życia. Składają jedno do dwóch jaj, które przez 75 do 80 dni wysiaduje samiec, który również opiekuje się młodymi (zachowuje się podobnie jak kura domowa, czyli wskazuje miejsca do żerowania, rozgrzebuje ściółkę itp.). Dojrzewają długo, co najmniej dwa lata.

Wbrew łagodnemu wyglądowi potrafią zaatakować intruza na swoim terytorium, nawet pazurami. Zdarza się to rzadko, bo swoją obecność oznajmiają donośnymi okrzykami. Gdy śpią, trzymają głowę przy swoim szczątkowym skrzydle. Spadek populacji wynosi około 5% rocznie. Niszczą ją ssaki przywiezione tu przez człowieka.

Systematyka

W rzędzie Apterygiformes wyróżniana jest jedna rodzina (Apterygidae), do której należy jeden rodzaj i następujące gatunki[3][4]:

W niektórych klasyfikacjach nie wydziela się odrębnego rzędu Apterygiformes, a rodzina Apterygidae jest umieszczana w rzędzie strusi (Struthioniformes)[11].

  1. ↑ Apterygiformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Apterygidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  3. ↑ Frank Gill, Minturn Wright: Family Apterygidae. IOC World Bird List: Version 3.4. [dostęp 2013-07-13]. (ang.).
  4. ↑ Nazwy polskie za: Paweł Mielczarek, Marek Kuziemko: Apterygidae Gray,GR, 1840 - kiwi - Kiwis. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2013-07-13].
  5. ↑ ''Apteryx'', [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  6. ↑ Allan J. Baker, C. H. Daugherty, Rogan Colbourne, J. L. McLennani. Flightless brown kiwis of New Zealand possess extremely subdivided population structure and cryptic species like small mammals. „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”. 92 (18), s. 8254-8258, 1995. PMID: PMC41135. (ang.). 
  7. ↑ Richard N. Holdaway, Trevor H. Worthy, Alan J. D. Tennyson. A working list of breeding bird species of the New Zealand region at first human contact. „New Zealand Journal of Zoology”. 28 (2), s. 119-187, 2001. DOI: 10.1080/03014223.2001.9518262. (ang.). 
  8. ↑ Maryann L. Burbidge, Rogan M. Colbourne, Hugh A. Robertson, Allan J. Baker. Molecular and other biological evidence supports the recognition of at least three species of brown kiwi. „Conservation Genetics”. 4 (2), s. 161-177, 2003. DOI: 10.1023/A:1023386506067. (ang.). 
  9. ↑ Erika S. Tavares, Allan J. Baker. Single mitochondrial gene barcodes reliably identify sister-species in diverse clades of birds. „BMC Evolutionary Biology”. 8, s. 81, 2008. DOI: 10.1186/1471-2148-8-81. (ang.). 
  10. ↑ Brian James Gill: Checklist of the Birds of New Zealand, Norfolk and Macquarie Islands, and the Ross Dependency, Antarctica. Wellington, N. Z.: Te Papa Press, 2010. ISBN 1-877385-59-X. (ang.).
  11. ↑ Struthioniformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW
{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Bibliografia

  • David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Encyklopedia Ptaki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15733-3.

Szablon:Link FA Szablon:Link GA Szablon:Link GA

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kiwi&oldid=37060101”