Goździeniowiec wrzecionowaty: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 384 760 edycji
m zamieniam magiczny ISBN na szablon
akt., ilustracja, morfologia, znaczenie, źródła/przypisy, lit., int., drobne redakcyjne
Linia 1: Linia 1:
{{Takson infobox
{{Takson infobox
|nazwa = Goździeniowiec wrzecionowaty
|nazwa = Goździeniowiec wrzecionowaty
|obrazek =Clavulinopsis fusiformis (Sowerby) Corner 910828.jpg
|obrazek = [[File:2010-07-22 Clavulinopsis fusiformis (Sowerby) Corner 95377 cropped.jpg|thumb|2010-07-22 Clavulinopsis fusiformis (Sowerby) Corner 95377 cropped]]
|systematyka_ref =
|domena = [[eukarionty]]
|królestwo = [[grzyby]]
|domena = [[eukarionty]]
|królestwo = [[grzyby]]
|typ = [[podstawczaki]]
|typ = [[podstawczaki]]
|klasa = [[pieczarniaki]]
|klasa = [[pieczarniaki]]
|rząd = [[pieczarkowce]]
|rząd = [[pieczarkowce]]
|rodzina = [[goździeńcowate]]
|rodzina = [[goździeńcowate]]
|rodzaj = [[Clavulinopsis|goździeniowiec]]
|gatunek = goździeniowiec wrzecionowaty
|rodzaj = [[Clavulinopsis|goździeniowiec]]
|gatunek = goździeniowiec wrzecionowaty
|łacina = Clavulinopsis fusiformis
|łacina = Clavulinopsis fusiformis
|autor = (Sowerby) Corner
|cytat = ''Monograph of Clavaria and allied Genera'', (Annals of Botany Memoirs No. 1): 367 (1950)
|autor = (Sowerby) Corner
|cytat = ''Monograph of Clavaria and allied Genera'', (Annals of Botany Memoirs No. 1): 367 (1950)
|mapa zasięgu =
⚫
|commons = Category:Clavulinopsis_fusiformis
|status =
|wikispecies =
⚫
|commons = Category:Clavulinopsis_fusiformis
}}
}}
__NOTOC__
__NOTOC__
Linia 22: Linia 26:
Pozycja w klasyfikacji według [[Index Fungorum]]: ''Clavulinopsis, Clavariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi''<ref name=if/>.
Pozycja w klasyfikacji według [[Index Fungorum]]: ''Clavulinopsis, Clavariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi''<ref name=if/>.


Po raz pierwszy [[takson]] ten zdiagnozował w 17799 r. [[James Sowerby]] nadając mu nazwę ''Clavaria fusiformis''. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1950 r. Edred John Henry Corner, przenosząc go do rodzaju ''Clavulinopsis''<ref name=if/>.
Po raz pierwszy [[takson]] ten zdiagnozował w 1799 r. [[James Sowerby]] nadając mu nazwę ''Clavaria fusiformis''. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1950 r. Edred John Henry Corner, przenosząc go do rodzaju ''Clavulinopsis''<ref name=if/>.


[[Synonim (taksonomia)|Synonimy]]<ref name=sf>{{Cytuj stronę |url= http://www.speciesfungorum.org/Names/SynSpecies.asp?RecordID=295057|tytuł= Species Fungorum |data dostępu = 2018-12-05|język=en}}</ref>:
[[Synonim (taksonomia)|Synonimy]]<ref name=sf>{{Cytuj stronę |url= http://www.speciesfungorum.org/Names/SynSpecies.asp?RecordID=295057|tytuł= Species Fungorum |data dostępu = 2018-12-05|język=en}}</ref>:
Linia 44: Linia 48:


== Morfologia ==
== Morfologia ==
;[[Owocnik]]
⚫
Tworzy gęste kępki nierozgałęzionych pałeczek o wysokości 5-15 cm. Każda z pałeczek ma średnicę do 1,5 cm i wyrasta z delikatnie filcowatej, białej podstawy. Pałeczki na przekroju poprzecznym są cylindryczne, ale dość często spłaszczone, a czasami podłużnie rowkowane. Mają zazwyczaj spiczasty wierzchołek. W stanie suchym mają barwę od jasnożółtej do żółtopomarańczowej. [[Miąższ grzyba|Miąższ]] żółty, cienki, bez wyraźnego zapachu, w smaku gorzki<ref name=mushroom>{{Cytuj stronę |url=https://www.mushroomexpert.com/clavulinopsis_fusiformis.html |tytuł=Mushroom Expert. ''Clavulinopsis fusiformis''|data dostępu =2018-12-05}}</ref>.


⚫
Tworzy gęste kępki nierozgałęzionych pałeczek o wysokości 5-15 cm. Każda z pałeczek ma średnicę do 1,5 cm i wyrasta z delikatnie filcowatej, białej podstawy. Pałeczki na przekroju poprzecznym są cylindryczne, ale dość często spłaszczone, a czasami podłużnie rowkowane. Mają zazwyczaj spiczasty wierzchołek. W stanie suchym mają barwę od jasnożółtej do żółtopomarańczowej.
⚫
[[Wysyp zarodników]] biały. [[Zarodnik]]i 5-9 × 4.5-9 μm, elipsoidalne do prawie kulistych, gładkie, z wyraźnym dzióbkiem o długości 1-2 μm. [[Podstawka grzyba|Podstawki]] ze [[sprzążka]]mi, maczugowate, o długości 40-65 μm, 4-zarodnikowe<ref name=mushroom/>. [[Strzępka|Strzępki]] w miąższu dwóch rodzajów; nabrzmiałe o szerokości do 12 μm i wąskie o szerokości do 4 μm<ref>Tylukti EE (1987). Mushrooms of Idaho and the Pacific Northwest. Vol 2. Non-gilled Hymenomycetes. Moscow, Idaho: The University of Idaho Press. s. 87–88. {{ISBN|0-89301-097-9}}</ref>.

;[[Miąższ grzyba|Miąższ]]

Żółty, cienki, bez wyraźnego zapachu, w smaku gorzki<ref name="mushroom">{{Cytuj stronę |url=https://www.mushroomexpert.com/clavulinopsis_fusiformis.html |tytuł=Mushroom Expert. ''Clavulinopsis fusiformis''|data dostępu =2018-12-05}}</ref>.

;Cechy Mikroskopowe

⚫
[[Wysyp zarodników]] biały. [[Zarodnik]]i 5-9 × 4.5-9 μm, elipsoidalne do prawie kulistych, gładkie, z wyraźnym dzióbkiem o długości 1-2 μm. [[Podstawka grzyba|Podstawki]] ze [[sprzążka]]mi, maczugowate, o długości 40-65 μm, 4-zarodnikowe<ref name=mushroom/>, choć zdarzają się również 2-zarodnikowe i 3-zarodnikowe<ref>Corner EJH (1950). ''A monograph of Clavaria and allied genera.'' Annals of Botany Memoirs. Oxford University Press. s. 367.</ref>. [[Strzępka|Strzępki]] w miąższu są dwóch rodzajów; nabrzmiałe o szerokości do 12 μm i wąskie o szerokości do 4 μm<ref>Tylukti EE (1987). Mushrooms of Idaho and the Pacific Northwest. Vol 2. Non-gilled Hymenomycetes. Moscow, Idaho: The University of Idaho Press. s. 87–88. {{ISBN|0-89301-097-9}}</ref>.


== Występowanie i siedlisko ==
== Występowanie i siedlisko ==
Występuje w Ameryce Północnej, Południowej, Europie, Azji<ref name=discover>{{Cytuj stronę |url=http://www.discoverlife.org/search.html|tytuł=Discover Life Maps|data dostępu =2018-12-05}}</ref>. W Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniony, zwłaszcza w jej północnej części<ref name=mushroom/>. W Chinach jest jednym z dominujących gatunków [[grzyby wielkoowocnikowe|grzybów wielkoowocnikowych]] w lasach na wysokości 2.600-3.500 m n.p.m.<ref>Furukuwa K, Ying R, Nakajima T, Matsuki T . "Hemagglutinins in fungus extracts and their blood group specificity". Experimental and Clinical Immunogenetics, 199512 (4): 223–231</ref> Na terenie Polski w piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano 5 stanowisk<ref name=checklist/>.
Występuje w Ameryce Północnej, Południowej, Europie, Azji<ref name=discover>{{Cytuj stronę |url=http://www.discoverlife.org/search.html|tytuł=Discover Life Maps|data dostępu =2018-12-05}}</ref>. W Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniony, zwłaszcza w jej północnej części<ref name=mushroom/>. W Chinach jest jednym z dominujących gatunków [[grzyby wielkoowocnikowe|grzybów wielkoowocnikowych]] w lasach na wysokości 2.600-3.500 m n.p.m.<ref>Furukuwa K, Ying R, Nakajima T, Matsuki T . "Hemagglutinins in fungus extracts and their blood group specificity". Experimental and Clinical Immunogenetics, 199512 (4): 223–231</ref> Na terenie Polski, w piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano 5 stanowisk<ref name=checklist/>. Owocniki wyrastają od lata do jesieni w lasach liściastych lub iglastych w trawie i wśród mchów<ref name="mushroom" />.


== Znaczenie ==
[[Saprotrof]]. Owocniki wyrastają od lata do jesieni w lasach liściastych lub iglastych w trawie i wśród mchów<ref name=mushroom/>.
[[Saprotrof]]. Nie jest grzybem trującym, jednakże część atlasów podaje że jest jadalny<ref>{{Cytuj |autor = Bessette, Arleen R., Fischer, David W. (David William), 1959- |tytuł = Mushrooms of northeastern North America |data = 1997 |data dostępu = 2018-12-29 |isbn = 0815627076 |wydanie = 1st ed |miejsce = Syracuse, N.Y. |wydawca = Syracuse University Press |s = 421 |oclc = 34411834 |url = https://www.worldcat.org/oclc/34411834}}</ref>, a inne że jest niejadalny<ref>{{Cytuj |autor = Evans, Shelley. |tytuł = The book of fungi : a life-size guide to six hundred species from around the world |data = 2011 |data dostępu = 2018-12-29 |isbn = 9780226721170 |miejsce = Chicago |wydawca = The University of Chicago Press |s = 494 |oclc = 664519721 |url = https://www.worldcat.org/oclc/664519721}}</ref>. Wynika to prawdopodobnie z jego gorzkawego smaku. Owocniki są powszechnie zbierane i spożywane w Nepalu<ref>{{Cytuj |autor = Helle O. Larsen, Shiva Devkota, Sanjeeb Bhattarai, Morten Christensen |tytuł = Collection and Use of Wild Edible Fungi in Nepal |czasopismo = Economic Botany |data = 2008-05-01 |data dostępu = 2018-12-29 |issn = 1874-9364 |wolumin = 62 |numer = 1 |s = 12–23 |doi = 10.1007/s12231-007-9000-9 |url = https://link.springer.com/article/10.1007/s12231-007-9000-9 |język = en}}</ref>, gdzie lokalnie znany jest pod nazwą Kesari chyau<ref>{{Cytuj |autor = M.K. Adhikari, S. Devkota, R.D. Tiwari |tytuł = Ethnomycolgical Knowledge on Uses of Wild Mushrooms in Western and Central Nepal |czasopismo = Our Nature |data = 2006-12-14 |data dostępu = 2018-12-29 |issn = 2091-2781 |wolumin = 3 |numer = 1 |s = 13–19 |doi = 10.3126/on.v3i1.329 |url = https://www.nepjol.info/index.php/ON/article/view/329 |język = en-US}}</ref>.


== Gatunki podobne ==
== Gatunki podobne ==
[[Plik:Coloured Figures of English Fungi or Mushrooms - t. 234.png|mały|433x433px|Tablica 234. z książki ''Coloured Figures of English Fungi or Mushrooms'', James Sowerby, Londyn, 1797]]
Przede wszystkim [[goździeniowiec piękny]] (''Clavulinopsis laeticolor''). Także ma mocno żółty kolor, ale jest mniejszy, ma wysokość do 5 cm, nie ma szpiczastych wierzchołków i ma skłonność do wzrostu pojedynczo, rozproszonego lub w luźnych grupach<ref>Davis RM, Sommer R, Menge JA (2012). Field Guide to Mushrooms of Western North America. University of California Press. s. 291–292. {{ISBN|978-0-520-95360-4}}</ref>. Podobną barwę mają również [[goździeniowiec miodowy]] (''Clavulinopsis helvola'') i [[goździeniowiec żółtobiały]] (''Clavulinopsis luteoalba''), ale są mniejsze i zazwyczaj nie rosną w kępkach<ref>Roberts P, Evans S (2011). The Book of Fungi. Chicago, Illinois: University of Chicago Press. s. 494. {{ISBN|978-0226721170}}</ref>.
Przede wszystkim [[goździeniowiec piękny]] (''Clavulinopsis laeticolor''). Także ma mocno żółty kolor, ale jest mniejszy, ma wysokość do 5 cm, nie ma szpiczastych wierzchołków i ma skłonność do wzrostu pojedynczo, rozproszonego lub w luźnych grupach<ref>Davis RM, Sommer R, Menge JA (2012). Field Guide to Mushrooms of Western North America. University of California Press. s. 291–292. {{ISBN|978-0-520-95360-4}}</ref>. Podobną barwę mają również [[goździeniowiec miodowy]] (''Clavulinopsis helvola'') i [[goździeniowiec żółtobiały]] (''Clavulinopsis luteoalba''), ale są mniejsze i zazwyczaj nie rosną w kępkach<ref>Roberts P, Evans S (2011). The Book of Fungi. Chicago, Illinois: University of Chicago Press. s. 494. {{ISBN|978-0226721170}}</ref>.


Wersja z 23:06, 29 gru 2018

Goździeniowiec wrzecionowaty
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

goździeńcowate

Rodzaj

goździeniowiec

Gatunek

goździeniowiec wrzecionowaty

Nazwa systematyczna
{{{nazwa łacińska}}} (Sowerby) Corner
Monograph of Clavaria and allied Genera, (Annals of Botany Memoirs No. 1): 367 (1950)
Multimedia w Wikimedia Commons

Goździeniowiec wrzecionowaty (Clavulinopsis fusiformis (Sowerby) Corner) – gatunek grzybów z rodziny goździeńcowatych (Clavariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clavulinopsis, Clavariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1799 r. James Sowerby nadając mu nazwę Clavaria fusiformis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1950 r. Edred John Henry Corner, przenosząc go do rodzaju Clavulinopsis[1].

Synonimy[2]:

  • Clavaria ceranoides Pers. 1801
  • Clavaria compressa Schwein. 1832
  • Clavaria fusiformis' Sowerby 1799
  • Clavaria fusiformis f. aurantiaca S. Imai 1941
  • Clavaria fusiformis Sowerby, 1797 f. fusiformis
  • Clavaria fusiformis var. ceranoides W.G. Sm 1908
  • Clavaria fusiformis var. congoensis Beeli 1926
  • Clavaria fusiformis Sowerby 1799  var. fusiformis
  • Clavaria inaequalis var. fusiformis (Sowerby) Fr. 1828
  • Clavaria platyclada Peck 1896
  • Clavulinopsis fusiformis var. bispora K.S. Thind & Sharda 1982
  • Clavulinopsis fusiformis (Sowerby) Corner 196 var. fusiformis
  • Ramaria ceranoides (Pers.) Gray 1821
  • Ramariopsis fusiformis (Sowerby) R.H. Petersen 1978

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]

Morfologia

Owocnik

Tworzy gęste kępki nierozgałęzionych pałeczek o wysokości 5-15 cm. Każda z pałeczek ma średnicę do 1,5 cm i wyrasta z delikatnie filcowatej, białej podstawy. Pałeczki na przekroju poprzecznym są cylindryczne, ale dość często spłaszczone, a czasami podłużnie rowkowane. Mają zazwyczaj spiczasty wierzchołek. W stanie suchym mają barwę od jasnożółtej do żółtopomarańczowej.

Miąższ

Żółty, cienki, bez wyraźnego zapachu, w smaku gorzki[4].

Cechy Mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki 5-9 × 4.5-9 μm, elipsoidalne do prawie kulistych, gładkie, z wyraźnym dzióbkiem o długości 1-2 μm. Podstawki ze sprzążkami, maczugowate, o długości 40-65 μm, 4-zarodnikowe[4], choć zdarzają się również 2-zarodnikowe i 3-zarodnikowe[5]. Strzępki w miąższu są dwóch rodzajów; nabrzmiałe o szerokości do 12 μm i wąskie o szerokości do 4 μm[6].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Południowej, Europie, Azji[7]. W Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniony, zwłaszcza w jej północnej części[4]. W Chinach jest jednym z dominujących gatunków grzybów wielkoowocnikowych w lasach na wysokości 2.600-3.500 m n.p.m.[8] Na terenie Polski, w piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano 5 stanowisk[3]. Owocniki wyrastają od lata do jesieni w lasach liściastych lub iglastych w trawie i wśród mchów[4].

Znaczenie

Saprotrof. Nie jest grzybem trującym, jednakże część atlasów podaje że jest jadalny[9], a inne że jest niejadalny[10]. Wynika to prawdopodobnie z jego gorzkawego smaku. Owocniki są powszechnie zbierane i spożywane w Nepalu[11], gdzie lokalnie znany jest pod nazwą Kesari chyau[12].

Gatunki podobne

Tablica 234. z książki Coloured Figures of English Fungi or Mushrooms, James Sowerby, Londyn, 1797

Przede wszystkim goździeniowiec piękny (Clavulinopsis laeticolor). Także ma mocno żółty kolor, ale jest mniejszy, ma wysokość do 5 cm, nie ma szpiczastych wierzchołków i ma skłonność do wzrostu pojedynczo, rozproszonego lub w luźnych grupach[13]. Podobną barwę mają również goździeniowiec miodowy (Clavulinopsis helvola) i goździeniowiec żółtobiały (Clavulinopsis luteoalba), ale są mniejsze i zazwyczaj nie rosną w kępkach[14].

Przypisy

  1. ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-05]. (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-05]. (ang.).
  3. ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d Mushroom Expert. Clavulinopsis fusiformis. [dostęp 2018-12-05].
  5. ↑ Corner EJH (1950). A monograph of Clavaria and allied genera. Annals of Botany Memoirs. Oxford University Press. s. 367.
  6. ↑ Tylukti EE (1987). Mushrooms of Idaho and the Pacific Northwest. Vol 2. Non-gilled Hymenomycetes. Moscow, Idaho: The University of Idaho Press. s. 87–88. ISBN 0-89301-097-9
  7. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-05].
  8. ↑ Furukuwa K, Ying R, Nakajima T, Matsuki T . "Hemagglutinins in fungus extracts and their blood group specificity". Experimental and Clinical Immunogenetics, 199512 (4): 223–231
  9. ↑ Bessette i inni, Mushrooms of northeastern North America, wyd. 1st ed, Syracuse, N.Y.: Syracuse University Press, 1997, s. 421, ISBN 0-8156-2707-6, OCLC 34411834 [dostęp 2018-12-29].
  10. ↑ Shelley. Evans, The book of fungi : a life-size guide to six hundred species from around the world, Chicago: The University of Chicago Press, 2011, s. 494, ISBN 978-0-226-72117-0, OCLC 664519721 [dostęp 2018-12-29].
  11. ↑ Helle O. Larsen i inni, Collection and Use of Wild Edible Fungi in Nepal, „Economic Botany”, 62 (1), 2008, s. 12–23, DOI: 10.1007/s12231-007-9000-9, ISSN 1874-9364 [dostęp 2018-12-29] (ang.).
  12. ↑ M.K. Adhikari, S. Devkota, R.D. Tiwari, Ethnomycolgical Knowledge on Uses of Wild Mushrooms in Western and Central Nepal, „Our Nature”, 3 (1), 2006, s. 13–19, DOI: 10.3126/on.v3i1.329, ISSN 2091-2781 [dostęp 2018-12-29] (ang.).
  13. ↑ Davis RM, Sommer R, Menge JA (2012). Field Guide to Mushrooms of Western North America. University of California Press. s. 291–292. ISBN 978-0-520-95360-4
  14. ↑ Roberts P, Evans S (2011). The Book of Fungi. Chicago, Illinois: University of Chicago Press. s. 494. ISBN 978-0226721170
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Goździeniowiec_wrzecionowaty&oldid=55448721”