Grzybienie egipskie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m wstawiam Szablon:Kontrola autorytatywna |
infobox |
||
Linia 2: | Linia 2: | ||
|nazwa= Grzybienie egipskie |
|nazwa= Grzybienie egipskie |
||
|obrazek= Nymphaea lotus 1.jpg |
|obrazek= Nymphaea lotus 1.jpg |
||
|systematyka_ref=<ref name=apweb>{{cytuj stronę |url=http://www.mobot.org/MOBOT/ |
| systematyka_ref=<ref name=ruggiero>{{Cytuj pismo | autor = Michael A. Ruggiero, Dennis P. Gordon, Thomas M. Orrell, Nicolas Bailly, Thierry Bourgoin, Richard C. Brusca, Thomas Cavalier-Smith, Michael D. Guiry, Paul M. Kirk | tytuł = A Higher Level Classification of All Living Organisms | czasopismo = PLOS ONE | wolumin = 10(6): e0130114 | data = 2015 | url = https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0119248 | doi = 10.1371/journal.pone.0119248}}</ref><ref name=apweb>{{cytuj stronę |url=http://www.mobot.org/MOBOT/Research/APweb/orders/amborellalesweb2.htm#Amborellales | tytuł=Angiosperm Phylogeny Website | data dostępu=2020-01-24 | autor = Stevens P.F. | rok=2001– | język=en}}</ref> |
||
|domena=[[eukarionty]] |
| domena=[[eukarionty]] |
||
|królestwo=[[rośliny]] |
| królestwo=[[rośliny]] |
||
| |
| podkrólestwo=[[rośliny zielone]] |
||
| nadgromada=[[rośliny telomowe]] |
|||
|klad2= ''[[Euphyllophyta]]'' |
|||
| |
| gromada= [[rośliny naczyniowe]] |
||
| |
| podgromada= [[rośliny nasienne]] |
||
| nadklasa= [[okrytonasienne]] |
|||
| klasa=''[[Magnoliopsida]]'' |
|||
| nadrząd=grzybieniopodobne |
|||
|rząd = [[grzybieniowce]] |
|rząd = [[grzybieniowce]] |
||
|rodzina= [[grzybieniowate]] |
|rodzina= [[grzybieniowate]] |
Wersja z 16:37, 24 sty 2021
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd |
grzybieniopodobne |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
grzybienie egipskie |
Nazwa systematyczna | |
{{{nazwa łacińska}}} L. Sp. pl. 1:511. 1753[1] |
Grzybienie egipskie (Nymphaea lotus L.) – gatunek rośliny należący do rodziny grzybieniowatych (Nymphaeceae). Znany zwykle pod nazwami zwyczajowymi lub handlowymi jako lotos tygrysi, lotos egipski lub grzybień egipski. Występuje w stanie dzikim w Afryce i Rumunii. Jako gatunek introdukowany rozprzestrzenił się na Florydzie w USA oraz w niektórych krajach Ameryki Środkowej i Południowej (Kostaryka, Salwador, Panama, Gujana, Wenezuela, Brazylia, Kolumbia). Poza tym jako roślina ozdobna jest uprawiany w wielu krajach świata[4].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina wodna, bylina. Liście wyrastają z kłącza, zakwita nad powierzchnią wody. Osiąga wysokość 20-80 cm, szerokość – 25-60 cm.
- Liście
- Posiada dwa rodzaje liści: podwodne i pływające. Podwodne są mniejsze, kształtu od szeroko strzałkowatego do owalnego o brzegach równych, lekko faliste. Kolorystyka liści jest zmienna, zależna od natężenia oświetlenia. W uprawie w trzech barwnych odmianach: o liściach zielonych, blado czerwonofioletowych i intensywnie czerwonych. Wszystkie odmiany posiadają cętkowane liście, różniące się od siebie nasyceniem kolorów i ilością plamek. Liście pływające na powierzchni wody rzadko pojawiają się w uprawie akwariowej. Są okrągławe, z nasadą wyciętą, na brzegu ząbkowane.
- Kłącze
- Pełza po dnie zbiorników. Wyrastają z niego liście, kwiaty i rozłogi.
- Kwiaty
- Na długich szypułkach, wystają ponad powierzchnię wody. Zewnętrzne listki okwiatu zielone (4 jajowate, 4 wąskolancetowate), wewnętrzne białe, rzadziej lekko zaróżowione, liczne.
- Owoc
- Torebka zawierająca liczne, drobne nasiona (niekiedy ponad 1000). Kiełkują one prawie natychmiast po opadnięciu na dno zbiornika.
Biologia i ekologia
W naturze rośnie w wodach czystych, ciepłych i lekko kwaśnych. Kwiaty otwierają się nocą, zamykają nad ranem, posiadają przyjemny aromat. Są samopylne i przy sprzyjających warunkach, np. odpowiedniej wilgotności powietrza, następuje samozapylenie, po czym kwiat zanurza się w wodzie i tam dojrzewają owoce.
Zastosowanie
- Roślina ozdobna: Popularna roślina akwariowa. W krajach o ciepłym klimacie jest uprawiana w zbiornikach wodnych, w Polsce jako roślina akwariowa, lub sezonowo w oczkach wodnych. W handlu i wśród akwarystów najbardziej znana pod nazwą "lotos tygrysi". Ozdobna z powodu szerokich, barwnych liści. W akwarium rzadko wykształca liście pływające i zakwita.
- W latach nieurodzaju z jego nasion sporządzano mąkę.
Uprawa
- Wymagania
- Woda ciepła 24-28 °C, miękka lub średnia – około 6- 8°n i pH 6,5-7. Podłoże lekkie, żwirowe, dające przepuszczalność. Oświetlanie dość intensywne. Nie lubi przebywać w cieniu, wówczas jej listowie ulega degeneracji, liście stają się mniejsze, mniej ubarwione, z czasem nadmierne zacienienie prowadzi do śmierci rośliny. Obcinanie liści nawodnych i wybujałych – podwodnych, powoduje rozrost liści podwodnych. Nawożenie powinno być regularne lecz niezbyt obfite, gdyż zbyt duża dawka powoduje większy wzrost a co za tym idzie, roślina ta pnie się w górę, na powierzchni zaś liście jej są słabe, łatwo ulegają zniszczeniu. Zbyt intensywne nawożenie może doprowadzić do zakwitnięcia rośliny, na powierzchni wody wówczas pojawia się kwiat, który rozwija się wieczorem lub w nocy po zgaśnięciu oświetlenia przez kilka dni, zamykając się w świetle. Jeżeli roślina ma zakwitnąć, należy liście pływające (nawodne) pozostawić. Długotrwałe wypuszczanie odrostów oraz niedopuszczenie rośliny do zakwitnięcia na powierzchni może doprowadzić do jej osłabienia, a nawet obumarcia.
- Rozmnażanie
- Następuje poprzez rozłogi, które można odciąć dopiero po dobrym rozwinięciu i ukorzeniu się młodej rośliny.
Udział w kulturze
- Występujące w Starożytnym Egipcie gatunki grzybieni nazywane były lotosem. Na grobowcu faraona pochodzącym z okresu 3000-2500 lat p.n.e. jest malowidło przedstawiające prawdopodobnie uprawę lotosów w równoległych kanałach. Lotosy dla starożytnych Egipcjan miały duże znaczenie w obrzędowości religijnej, dużo tych roślin zużywano też do dekoracji świątyń[5].
- Lotosy w Starożytnym Egipcie były czczone jako roślina święta, gdyż rosły w świętym Nilu, rzece użyźniającej ziemię[6].
- Kwiaty grzybieni były w Starożytnym Egipcie ulubionym motywem zdobniczym w metaloplastyce, na przedmiotach z fajansu, alabastru, wypalanej gliny, na kapitelach kolumn świątynnych, a motyw liści zdobił lustra. Większość znawców roślin biblijnych uważa, że również kapitele kolumn pierwszej Świątyni Jerozolimskiej miały kształt kwiatów grzybieni, w grę wchodzą grzybienie białe, błękitne lub egipskie[6].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b The Plant List. [dostęp 2014-12-29].
- ↑ Michael A. Ruggiero, Dennis P. Gordon, Thomas M. Orrell, Nicolas Bailly, Thierry Bourgoin, Richard C. Brusca, Thomas Cavalier-Smith, Michael D. Guiry, Paul M. Kirk. A Higher Level Classification of All Living Organisms. „PLOS ONE”. 10(6): e0130114, 2015. DOI: 10.1371/journal.pone.0119248.
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2020-01-24]. (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-12-29].
- ↑ Blue Lotus (Nymphaea caerulea). [dostęp 2014-12-29].
- ↑ a b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
Bibliografia
- Hans Frey. Akwarium słodkowodne. Wydawnictwo Sport i Turystyka. ISBN 83-217-2777-8.
- Henryk Jakubowski , Jerzy Ring , Ryby w akwarium, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1988, ISBN 83-02-03493-2, OCLC 830085501 .
- EoL: 486691
- EUNIS: 175266
- Flora of North America: 200007087
- GBIF: 2882429
- identyfikator iNaturalist: 165755
- IPNI: 605604-1
- ITIS: 503977
- NCBI: 264924
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2384395
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:605604-1
- identyfikator Tropicos: 22600022
- USDA PLANTS: NYLO