WR 102: Różnice pomiędzy wersjami

WR 102
	{{{oznaczenie Bayera}}}
Gwiazdozbiór	Strzelec
Rektascensja	17h 45m 47,5s
Deklinacja	–26° 10′ 27″
Paralaksa (π)	0,3467 ± 0,0283
Odległość	9400 ± 800 ly
Wielkość obserwowana	14,10
	Charakterystyka fizyczna
Typ widmowy	WO2
Masa	16,7 (+1,7/–1,4) M☉
Promień	0,52 R☉
Wielkość absolutna	–1,71
Jasność	380 000
Temperatura	210 000
Alternatywne oznaczenia
	V3893 Sagittarii, LS 4368, ALS 4368,; Sand 4
	V3893 Sagittarii, LS 4368, ALS 4368,; Sand 4
	[[Plik:{{{mapa}}}\|240x240px\|alt={{{alt mapy}}}\|{{{opis mapy}}}]]; {{{opis mapy}}}

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 23:21, 29 gru 2022

WR 102 – gwiazda Wolfa-Rayeta w gwiazdozbiorze Strzelca, niezwykle rzadka gwiazda o typie widmowym WO. Jest jasną i bardzo gorącą gwiazdą, wysoko rozwiniętą i bliską eksplozji jako supernowa.

Odkrycie

O gwieździe WR 102 po raz pierwszy wspomniano w kontekście możliwego optycznego odpowiednika szczególnego źródła promieniowania rentgenowskiego GX 3+1^[3]. Jednak okazało się, że jest to osobny obiekt, a w 1971 roku został wyróżniony jako jasna gwiazda o nietypowych liniach emisji O _VI w swoim spektrum^[4]. Została sklasyfikowana jako gwiazda o typie widmowym WC; swoją unikalność zawdzięcza silnie zjonizowanym liniom emisji (nie jest ona centralną gwiazdą mgławicy planetarnej)^[5]. U WR 102 zaobserwowano wahania jasności; obiekt otrzymał oznaczenie V3893 Sagittarii na 62. liście nazw gwiazd zmiennych^[6].

Słaba mgławica została odkryta wokół WR 102 w 1981 roku^[7]. W 1982 roku pięć jasnych gwiazd o wysoko zjonizowanych liniach emisji tlenu, w tym WR 102, zostało użytych do zdefiniowania klasy WO gwiazd Wolfa-Rayeta. Zostały one zidentyfikowane jako wysoko rozwinięte masywne gwiazdy^[8].

Właściwości

WR 102, o klasyfikacji widmowej WO2, jest jedną z niewielu znanych gwiazd Wolfa-Rayeta o sekwencji tlenowej; w Drodze Mlecznej odkryto zaledwie cztery takie obiekty, a w pozostałych galaktykach odkryto ich pięć. Jest również najgorętszą znaną gwiazdą, o temperaturze powierzchni 210 000 K. Poprzez komputerowe modelowanie atmosfery oszacowano jej jasność na około 282 000 jasności Słońca^[9], zaś obliczenia jasności i odległości dają wynik rzędu 380 000 jasności Słońca przy odległości 2900± 200 parseków^[1]^[2]. Jest to bardzo mała, gęsta gwiazda o promieniu około 0,58 promienia Słońca i masie 16,7 mas Słońca.

Bardzo silne wiatry z graniczną prędkością rzędu 5000 km/s sprawiają, że WR 102 traci ok. 10^-5 masy Słońca każdego roku^[10]. Dla porównania Słońce traci (2-3)*10^-14 mas Słońca rocznie z powodu wiatru słonecznego, kilkaset milionów razy mniej niż WR 102. Wiatry te i silne promieniowanie ultrafioletowe z gorącej gwiazdy skompresowały i zjonizowały otaczający materiał międzygwiezdny w złożoną serię łuków opisanych jako bąbelkowa mgławica Wolfa-Rayeta^[11].

Status ewolucyjny

Gwiazdy WO są ostatnim etapem ewolucji najbardziej masywnych gwiazd przed eksplozją jako supernowe^[12]. Jest bardzo prawdopodobne, że WR 102 jest na ostatnim etapie syntezy jądrowej, blisko zakończenia fazy spalania helu (lub też na dalszym etapie)^[13].

Obliczono, że WR 102 wybuchnie jako supernowa w ciągu 1500 lat^[9]. Wysoka masa i szybki obrót umożliwiłyby wystąpienie rozbłysku gamma (GRB)^[12], ale nie jest jasne, czy WR 102 szybko się obraca. Wcześniej sądzono, że przewidywana prędkość obrotowa wiatru gwiazdowego może wynosić nawet 1000 km/s^[10], ale obserwacje spektropolarne wydają się wskazywać, że jeżeli WR 102 obraca się, to prędkość jej obrotu jest znacznie niższa^[14].

Przypisy

↑ ^a ^b GaiaG. Collaboration GaiaG. i inni, Gaia Data Release 2: Summary of the contents and survey properties, „Astronomy & Astrophysics”, 616, 2018, A1, DOI: 10.1051/0004-6361/201833051, Bibcode: 2018A&A...616A...1G, arXiv:1804.09365 [dostęp 2022-12-29] .
↑ ^a ^b ^c ^d A.A.C.A.A.C. Sander A.A.C.A.A.C. i inni, The Galactic WC and WO stars: The impact of revised distances from Gaia DR2 and their role as massive black hole progenitors, „Astronomy & Astrophysics”, 621, 2019, A92, DOI: 10.1051/0004-6361/201833712, arXiv:1807.04293 [dostęp 2022-12-29] .
↑ N.N. Sanduleak N.N., On Stars Having Strong O VI Emission, „The Astrophysical Journal”, 164, 1971, L71, DOI: 10.1086/180694, Bibcode: 1971ApJ...164L..71S [dostęp 2022-12-29] (ang.).
↑ C.B.C.B. Stephenson C.B.C.B., N.N. Sanduleak N.N., Luminous stars in the Southern Milky Way, „Publications of the Warner & Swasey Observatory”, 1, 1971, s. 1, Bibcode: 1971PW&SO...1a...1S .
↑ B.B. Stenholm B.B., Wolf-Rayet stars and galactic structure, „Astronomy and Astrophysics”, 39, 1975, s. 307, Bibcode: 1975A&A....39..307S .
↑ B.V.B.V. Kukarkin B.V.B.V. i inni, 62nd Name-List of Variable Stars, „Information Bulletin on Variable Stars”, 1248, 1977, Bibcode: 1977IBVS.1248....1K .
↑ Y.-H.Y.H. Chu Y.-H.Y.H., Galactic ring nebulae associated with Wolf-Rayet stars. I - Introduction and classification, „The Astrophysical Journal”, 249, 1981, s. 195, DOI: 10.1086/159275, Bibcode: 1981ApJ...249..195C [dostęp 2022-12-29] (ang.).
↑ M.J.M.J. Barlow M.J.M.J., D.G.D.G. Hummer D.G.D.G., The WO Wolf-rayet stars, „Wolf-Rayet Stars: Observations”, 99, 1982, s. 387–392, DOI: 10.1007/978-94-009-7910-9, 51, ISBN 978-90-277-1470-1, Bibcode: 1982IAUS...99..387B .
↑ ^a ^b F.F. Tramper F.F. i inni, Massive stars on the verge of exploding: the properties of oxygen sequence Wolf-Rayet stars, „Astronomy & Astrophysics”, 581, 2015, A110, DOI: 10.1051/0004-6361/201425390, Bibcode: 2015A&A...581A.110T, arXiv:1507.00839v1 [dostęp 2022-12-29] .
↑ ^a ^b A.A. Sander A.A., W.-R.W.R. Hamann W.-R.W.R., H.H. Todt H.H., The Galactic WC stars: Stellar parameters from spectral analyses indicate a new evolutionary sequence⋆, „Astronomy & Astrophysics”, 540, 2012, A144, DOI: 10.1051/0004-6361/201117830, Bibcode: 2012A&A...540A.144S, arXiv:1201.6354 [dostęp 2022-12-29] .
↑ J.A.J.A. Toalá J.A.J.A. i inni, WISE morphological study of Wolf-Rayet nebulae, „Astronomy & Astrophysics”, 578, 2015, A66, DOI: 10.1051/0004-6361/201525706, Bibcode: 2015A&A...578A..66T, arXiv:1503.06878 [dostęp 2022-12-29] .
↑ ^a ^b Jose H.J.H. Groh Jose H.J.H. i inni, Fundamental properties of core-collapse supernova and GRB progenitors: predicting the look of massive stars before death, „Astronomy & Astrophysics”, 558, 2013, A131, DOI: 10.1051/0004-6361/201321906, Bibcode: bibcode:2013A&A...558A.131G, arXiv:1308.4681v1 [dostęp 2022-12-29] .
↑ Jose H.J.H. Groh Jose H.J.H. i inni, The evolution of massive stars and their spectra: I. A non-rotating 60 M ⊙ star from the zero-age main sequence to the pre-supernova stage⋆⋆⋆, „Astronomy & Astrophysics”, 564, 2014, A30, DOI: 10.1051/0004-6361/201322573, Bibcode: 2014A&A...564A..30G, arXiv:1401.7322 [dostęp 2022-12-29] .
↑ H FH.F. Stevance H FH.F. i inni, Probing the rotational velocity of Galactic WO stars with spectropolarimetry, „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”, 479 (4), 2018, s. 4535–4543, DOI: 10.1093/mnras/sty1827, Bibcode: 2018MNRAS.479.4535S, arXiv:1807.02117 [dostęp 2022-12-29] (ang.).

Linki zewnętrzne

WR 102 w bazie SIMBAD (ang.)

[dr2-1] GaiaG. Collaboration GaiaG. i inni, Gaia Data Release 2: Summary of the contents and survey properties, „Astronomy & Astrophysics”, 616, 2018, A1, DOI: 10.1051/0004-6361/201833051, Bibcode: 2018A&A...616A...1G, arXiv:1804.09365 [dostęp 2022-12-29] .

[sander2019-2] A.A.C.A.A.C. Sander A.A.C.A.A.C. i inni, The Galactic WC and WO stars: The impact of revised distances from Gaia DR2 and their role as massive black hole progenitors, „Astronomy & Astrophysics”, 621, 2019, A92, DOI: 10.1051/0004-6361/201833712, arXiv:1807.04293 [dostęp 2022-12-29] .

[sanduleak2-3] N.N. Sanduleak N.N., On Stars Having Strong O VI Emission, „The Astrophysical Journal”, 164, 1971, L71, DOI: 10.1086/180694, Bibcode: 1971ApJ...164L..71S [dostęp 2022-12-29] (ang.).

[sanduleak-4] C.B.C.B. Stephenson C.B.C.B., N.N. Sanduleak N.N., Luminous stars in the Southern Milky Way, „Publications of the Warner & Swasey Observatory”, 1, 1971, s. 1, Bibcode: 1971PW&SO...1a...1S .

[stenholm-5] B.B. Stenholm B.B., Wolf-Rayet stars and galactic structure, „Astronomy and Astrophysics”, 39, 1975, s. 307, Bibcode: 1975A&A....39..307S .

[ibvs-6] B.V.B.V. Kukarkin B.V.B.V. i inni, 62nd Name-List of Variable Stars, „Information Bulletin on Variable Stars”, 1248, 1977, Bibcode: 1977IBVS.1248....1K .

[chu-7] Y.-H.Y.H. Chu Y.-H.Y.H., Galactic ring nebulae associated with Wolf-Rayet stars. I - Introduction and classification, „The Astrophysical Journal”, 249, 1981, s. 195, DOI: 10.1086/159275, Bibcode: 1981ApJ...249..195C [dostęp 2022-12-29] (ang.).

[barlow-8] M.J.M.J. Barlow M.J.M.J., D.G.D.G. Hummer D.G.D.G., The WO Wolf-rayet stars, „Wolf-Rayet Stars: Observations”, 99, 1982, s. 387–392, DOI: 10.1007/978-94-009-7910-9, 51, ISBN 978-90-277-1470-1, Bibcode: 1982IAUS...99..387B .

[wo-9] F.F. Tramper F.F. i inni, Massive stars on the verge of exploding: the properties of oxygen sequence Wolf-Rayet stars, „Astronomy & Astrophysics”, 581, 2015, A110, DOI: 10.1051/0004-6361/201425390, Bibcode: 2015A&A...581A.110T, arXiv:1507.00839v1 [dostęp 2022-12-29] .

[wc-10] A.A. Sander A.A., W.-R.W.R. Hamann W.-R.W.R., H.H. Todt H.H., The Galactic WC stars: Stellar parameters from spectral analyses indicate a new evolutionary sequence⋆, „Astronomy & Astrophysics”, 540, 2012, A144, DOI: 10.1051/0004-6361/201117830, Bibcode: 2012A&A...540A.144S, arXiv:1201.6354 [dostęp 2022-12-29] .

[wise-11] J.A.J.A. Toalá J.A.J.A. i inni, WISE morphological study of Wolf-Rayet nebulae, „Astronomy & Astrophysics”, 578, 2015, A66, DOI: 10.1051/0004-6361/201525706, Bibcode: 2015A&A...578A..66T, arXiv:1503.06878 [dostęp 2022-12-29] .

[groh0813-12] Jose H.J.H. Groh Jose H.J.H. i inni, Fundamental properties of core-collapse supernova and GRB progenitors: predicting the look of massive stars before death, „Astronomy & Astrophysics”, 558, 2013, A131, DOI: 10.1051/0004-6361/201321906, Bibcode: bibcode:2013A&A...558A.131G, arXiv:1308.4681v1 [dostęp 2022-12-29] .

[groh2014-13] Jose H.J.H. Groh Jose H.J.H. i inni, The evolution of massive stars and their spectra: I. A non-rotating 60 M ⊙ star from the zero-age main sequence to the pre-supernova stage⋆⋆⋆, „Astronomy & Astrophysics”, 564, 2014, A30, DOI: 10.1051/0004-6361/201322573, Bibcode: 2014A&A...564A..30G, arXiv:1401.7322 [dostęp 2022-12-29] .

[stevance-14] H FH.F. Stevance H FH.F. i inni, Probing the rotational velocity of Galactic WO stars with spectropolarimetry, „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”, 479 (4), 2018, s. 4535–4543, DOI: 10.1093/mnras/sty1827, Bibcode: 2018MNRAS.479.4535S, arXiv:1807.02117 [dostęp 2022-12-29] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

@@ Linia 62: / Linia 62: @@
 O gwieździe WR 102 po raz pierwszy wspomniano w kontekście możliwego optycznego odpowiednika szczególnego źródła [[Promieniowanie rentgenowskie|promieniowania rentgenowskiego]] GX&nbsp;3+1<ref name="sanduleak2">{{cytuj | autor = N. Sanduleak | tytuł = On Stars Having Strong O VI Emission | czasopismo = The Astrophysical Journal | data = 1971-03 | data dostępu = 2022-12-29 | wolumin = 164 | s = L71 | bibcode=1971ApJ...164L..71S| doi = 10.1086/180694 | język = en}}</ref>. Jednak okazało się, że jest to osobny obiekt, a w 1971 roku został wyróżniony jako jasna gwiazda o nietypowych liniach emisji O <sub>VI</sub> w swoim spektrum<ref name="sanduleak">{{cytuj |autor=Stephenson, C. B.; Sanduleak, N. |data=1971 |tytuł= Luminous stars in the Southern Milky Way |czasopismo= Publications of the Warner & Swasey Observatory |wolumin= 1 |s=1 |bibcode=1971PW&SO...1a...1S}}</ref>. Została sklasyfikowana jako gwiazda o typie widmowym '''WC'''; swoją unikalność zawdzięcza silnie zjonizowanym liniom emisji (nie jest ona centralną gwiazdą [[Mgławica planetarna|mgławicy planetarnej]])<ref name="stenholm">{{cytuj |autor=Stenholm, B.; |data=1975 |tytuł= Wolf-Rayet stars and galactic structure |czasopismo=Astronomy and Astrophysics |wolumin=39 |s= 307 |bibcode=1975A&A....39..307S}}</ref>. U WR&nbsp;102 zaobserwowano wahania jasności; obiekt otrzymał oznaczenie V3893 Sagittarii na 62. liście nazw gwiazd zmiennych<ref name="ibvs">{{cytuj |autor=Kukarkin, B. V.; Kholopov, P. N.; Fedorovich, V. P.; Kireyeva, N. N.; Kukarkina, N. P.; Medvedeva, G. I.; Perova, N. B. |data=1977 |tytuł= 62nd Name-List of Variable Stars |czasopismo= Information Bulletin on Variable Stars |wolumin=1248 |bibcode =1977IBVS.1248....1K}}</ref>.
-Słaba mgławica została odkryta wokół WR 102 w 1981 roku<ref name="chu">{{cytuj | autor = Y.-H. Chu | tytuł = Galactic ring nebulae associated with Wolf-Rayet stars. I - Introduction and classification | czasopismo = The Astrophysical Journal | data = 1981-10 | data dostępu = 2022-12-29 | wolumin = 249 | s = 195 |bibcode= 1981ApJ...249..195C | doi = 10.1086/159275 | język = en}}</ref>. W 1982 roku pięć jasnych gwiazd o wysoko zjonizowanych liniach emisji tlenu, w tym WR 102, zostało użytych do zdefiniowania klasy WO gwiazd Wolfa-Rayeta. Zostały one zidentyfikowane jako wysoko rozwinięte masywne gwiazdy<ref name="barlow">Barlow, M. J.; Hummer, D. G. (1982). "The WO Wolf-rayet stars". ''Wolf-Rayet Stars: Observations''. '''99''': 387–392. [[Bibcode]]:[[bibcode:1982IAUS...99..387B|1982IAUS...99..387B]]. [[Digital object identifier|doi]]:[[doi:10.1007/978-94-009-7910-9 51|10.1007/978-94-009-7910-9_51]]. [[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Specjalna:BookSources/978-90-277-1470-1|<bdi>978-90-277-1470-1</bdi>]].</ref>.
+Słaba mgławica została odkryta wokół WR 102 w 1981 roku<ref name="chu">{{cytuj | autor = Y.-H. Chu | tytuł = Galactic ring nebulae associated with Wolf-Rayet stars. I - Introduction and classification | czasopismo = The Astrophysical Journal | data = 1981-10 | data dostępu = 2022-12-29 | wolumin = 249 | s = 195 |bibcode= 1981ApJ...249..195C | doi = 10.1086/159275 | język = en}}</ref>. W 1982 roku pięć jasnych gwiazd o wysoko zjonizowanych liniach emisji tlenu, w tym WR 102, zostało użytych do zdefiniowania klasy WO gwiazd Wolfa-Rayeta. Zostały one zidentyfikowane jako wysoko rozwinięte masywne gwiazdy<ref name="barlow">{{cytuj |autor=Barlow, M. J.; Hummer, D. G. |data=1982 |tytuł=The WO Wolf-rayet stars |czasopismo=Wolf-Rayet Stars: Observations |wolumin=99 |s=387–392| bibcode=1982IAUS...99..387B |doi=10.1007/978-94-009-7910-9 51 |isbn=978-90-277-1470-1}}</ref>.
 == Właściwości ==