Myszowór pędzloogonowy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Zwierzę infobox}}
WP:SK, drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Linia 2: Linia 2:
|nazwa zwyczajowa = Myszowór pędzloogonowy
|nazwa zwyczajowa = Myszowór pędzloogonowy
|nazwa łacińska = ''Phascogale tapoatafa''
|nazwa łacińska = ''Phascogale tapoatafa''
|TSN = 552622
|TSN =
|zoolog = ([[Friedrich Albrecht Anton Meyer|Meyer]], 1793){{r|Meyer}}
|zoolog = ([[Friedrich Albrecht Anton Meyer|F.A. Meyer]], 1793)<ref name="Meyer" />
|okres istnienia =
|okres istnienia =
|grafika = Phascogale tapoatafa Gould.jpg
|grafika = Phascogale tapoatafa Gould.jpg
Linia 18: Linia 18:
|rodzaj = [[myszowór]]
|rodzaj = [[myszowór]]
|gatunek = myszowór pędzloogonowy
|gatunek = myszowór pędzloogonowy
|synonimy =
|synonimy = * ''Viverra tapoatafa'' {{small|F.A. Meyer, 1793}}<ref name="Meyer" />
* ''Viverra tapoatafa'' {{small|Meyer, 1793}}{{r|Meyer}}
* ''Didelphis penicillata'' {{small|[[George Shaw|G. Shaw]], 1800}}<ref name="Shaw" />
* ''Didelphis penicillata'' {{small|[[George Shaw|Shaw]], 1800}}{{r|Shaw}}
* ''Dasyurus tafa'' {{small|[[John White (chirurg)|J. White]], 1803}}<ref name="geo03" />
* ''Dasyurus penicillatus''<ref group="uwaga">Kombinacja nazw.</ref>: {{small|[[Étienne Geoffroy Saint-Hilaire|É. Geoffroy Saint-Hilaire]], 1804}}<ref name="geo04" />
* ''Dasyurus tafa'' {{small|[[John White (chirurg)|White]], 1803}}{{r|Geoffroy}}
* ''Phascogale tapoatafa kimberleyensis'' {{small|[[Ken Aplin|K.A. Aplin]] & Rhind, 2015}}<ref name="apl&inni" />
* ''Phascogale tapoatafa wambenger'' {{small|K.A. Aplin & Rhind, 2015}}<ref name="apl&inni" />
|status IUCN = NT
|status IUCN = NT
|IUCN id = 16890
|IUCN id = 16890
Linia 30: Linia 32:
|commons = Phascogale tapoatafa
|commons = Phascogale tapoatafa
}}
}}
'''Myszowór pędzloogonowy'''{{r|Cichocki&inni}}, myszowór{{r|Kowalski&inni}}, mysz workowata{{r|Kowalski&inni}}, tafa, tuan (''Phascogale tapoatafa'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] niewielkiego [[Zoofag|mięsożernego]] [[ssaki|ssaka]] z [[rodzina (biologia)|podrodziny]] [[niełazy|niełazów]] (Dasyurinae) w [[rodzina (biologia)|rodzinie]] [[niełazowate|niełazowatych]] (Dasyuridae).
'''Myszowór pędzloogonowy'''<ref name="Cichocki&inni" />, myszowór<ref name="Kowalski&inni" />, mysz workowata<ref name="Kowalski&inni" />, tafa, tuan (''Phascogale tapoatafa'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] niewielkiego [[Zoofag|mięsożernego]] [[ssaki|ssaka]] z [[rodzina (biologia)|podrodziny]] [[niełazy|niełazów]] (Dasyurinae) w obrębie [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[niełazowate|niełazowatych]] (Dasyuridae).

== Taksonomia ==
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami [[binominalne nazewnictwo gatunków|nazewnictwa binominalnego]] opisał w 1793 roku [[zoologia|zoolog]] [[Friedrich Albrecht Anton Meyer]] nadając mu nazwę ''Viverra tapoatafa''<ref name="Meyer" />. [[Miejsce typowe]] to Sydney, Nowa Południowa Walia, Australia<ref name="msw" /><ref name="icmw" /><ref name="mdd" />. [[Holotyp]] jest zaginiony, ponieważ kilku autorów nie było w stanie zlokalizować okazu w zbiorach Museum of the Royal College of Surgeons czy [[Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]]<ref name="apl&inni" />. Jednak oryginalna rycina<ref name="whi" /> z książki Johna White’a ''Journal of a Voyage to New South Wales with sixty-five plates of non descript animals, birds, lizards, serpents, curious cones of trees and other natural productions'' na której Meyer oparł swój opis, jest jednoznacznie diagnostyczna (pod warunkiem, że dane dotyczące miejsca typowego są również brane pod uwagę), dlatego oznaczenie [[neotyp]]u jest nieuzasadnione<ref name="apl&inni" />.

Australijski teriolog [[Ken Aplin]] wraz ze współpracownikami w 2015 zaproponowali podział na trzy podgatunki: ''tapoatafa'', ''kimberleyensis'' i ''wambenger'' jednak autorzy ''Illustrated Checklist of the Mammals of the World'' i ''All the Mammals of the World'' nie znają tej klasyfikacji i uznają ''P. tapoatafa'' za [[gatunek monotypowy|gatunek monotypowy]]<ref name="icmw" /><ref name="amw" />.

=== Etymologia ===
* ''Phascogale'': {{gr.|φασκολος}} ''phaskolos'' ‘skórzany worek, torba’; γαλεη ''galeē'' lub γαλη ''galē'' ‘łasica’{{odn|Palmer|1904|s=[{{Google Books|ApMeAQAAIAAJ|strony=529|link=tak}} 529]}}.
* ''tapoatafa'': rodzima nazwa ''Tapoa tafa'' dla myszowora pędzloogonowego opublikowana przez [[John White (chirurg)|Johna White’a]] w 1790 roku{{odn|Palmer|1904|s=[{{Google Books|ApMeAQAAIAAJ|strony=663|link=tak}} 663]}}.


== Nazewnictwo zwyczajowe ==
== Nazewnictwo zwyczajowe ==
W polskiej literaturze zoologicznej gatunek ''Phascogale tapoatafa'' był oznaczany nazwą „myszowór”{{r|Kowalski&inni}}. W wydanej w 2015 roku przez [[Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk]] publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę „myszowór pędzloogonowy”, rezerwując nazwę „[[myszowór]]” dla [[Rodzaj (biologia)|rodzaju]] tych torbaczy{{r|Cichocki&inni}}.
W polskiej literaturze zoologicznej gatunek ''Phascogale tapoatafa'' był oznaczany nazwą „myszowór”<ref name="Kowalski&inni"/>. W wydanej w 2015 roku przez [[Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk]] publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę „myszowór pędzloogonowy”, rezerwując nazwę „[[myszowór]]” dla [[Rodzaj (biologia)|rodzaju]] tych torbaczy<ref name="Cichocki&inni"/>.


== Zasięg występowania ==
== Zasięg występowania ==
Myszowór pędzloogonowy występuje w [[Australia|Australii]], rozproszony nieregularnie w południowo-zachodniej i północno-zachodniej [[Australia Zachodnia|Australii Zachodniej]], północno-wschodnim, wschodnim i południowo-wschodnim [[Queensland]]zie, północno-wschodniej [[Nowa Południowa Walia|Nowej Południowej Walii]] i [[Wiktoria (stan)|Wiktorii]]. Przypuszczalnie wymarły w [[Australia Południowa|Australii Południowej]]{{r|Baker}}.
Myszowór pędzloogonowy występuje w [[Australia|Australii]], rozproszony nieregularnie w południowo-zachodniej i północno-zachodniej [[Australia Zachodnia|Australii Zachodniej]], północno-wschodnim, wschodnim i południowo-wschodnim [[Queensland]]zie, północno-wschodniej [[Nowa Południowa Walia|Nowej Południowej Walii]] i [[Wiktoria (stan)|Wiktorii]]. Przypuszczalnie wymarły w [[Australia Południowa|Australii Południowej]]<ref name="Baker" />.


== Charakterystyka ==
== Charakterystyka ==
Charakterystyczną cechą myszowora jest wiązka czarnych, jedwabistych włosów na końcu ogona przypominająca pędzelek. Długość ciała (bez ogona) [[samica|samic]] 14,8–22,3 cm, [[samiec|samców]] 16–26,1 cm, długość ogona samic 16–22,6 cm, samców 17,5–23,4 cm; masa ciała samic 106–212 g, samców 175–311 g{{r|Baker}}. Różnica w wadze jako przejaw [[dymorfizm płciowy|dymorfizmu płciowego]] objawia się w wieku ośmiu miesięcy (Nowak, 1999). Futro na grzbiecie jest ciemnoszare, na brzuchu zaś kremowe. Koniec ogona jest czarny i przypomina szczotkę do butelek. Zwierzęta te stroszą włosy na ogonie, aby odciągnąć uwagę [[Drapieżnictwo|drapieżników]] od ciała (Soderquista, 1994). Uszy są duże i niemal pozbawione włosów.
Charakterystyczną cechą myszowora jest wiązka czarnych, jedwabistych włosów na końcu ogona przypominająca pędzelek. Długość ciała (bez ogona) [[samica|samic]] 14,8–22,3 cm, [[samiec|samców]] 16–26,1 cm, długość ogona samic 16–22,6 cm, samców 17,5–23,4 cm; masa ciała samic 106–212 g, samców 175–311 g<ref name="Baker" /><ref name="amw" />. Różnica w wadze jako przejaw [[dymorfizm płciowy|dymorfizmu płciowego]] objawia się w wieku ośmiu miesięcy (Nowak, 1999). Futro na grzbiecie jest ciemnoszare, na brzuchu zaś kremowe. Koniec ogona jest czarny i przypomina szczotkę do butelek. Zwierzęta te stroszą włosy na ogonie, aby odciągnąć uwagę [[Drapieżnictwo|drapieżników]] od ciała (Soderquista, 1994). Uszy są duże i niemal pozbawione włosów.


Myszowór ma ograniczony okres rozrodczy, a samce uczestniczą tylko w jednym sezonie lęgowym. Okres rozrodu przypada na miesiące czerwiec-sierpień. Rozmnażanie oraz laktacja są bardzo kosztowne dla ssaków. Dostępność odpowiednich materiałów i optymalnych [[Składniki odżywcze|składników odżywczych]] odgrywa kluczową rolę w płodności, przeżywalności potomstwa oraz tempie wzrostu. Wymagania energetyczne u [[Łożyskowce|ssaków łożyskowych]] zależą m.in. od wielkości miotu oraz masy ciała samicy. U torbaczy jednak wymagania pokarmowe w okresie [[Laktacja|laktacji]] są umiarkowane. Zbadano zapotrzebowanie energetyczne dorosłej samicy myszowora, aby określić różnice pomiędzy samicami karmiącymi a samicami nie będącymi w okresie laktacji. Średnio samice, które były w okresie laktacji miały zapotrzebowanie na energię w granicach 1728 ± 195kJkg 0,75-D-1, dwukrotnie większe niż u zwierząt nie karmiących. Badanie nie wykazało korelacji pomiędzy zapotrzebowaniem na energię a okresem laktacji u samic myszowora. Wykazano zaś, że w okresie później laktacji zapotrzebowanie na żywność wzrosło co najmniej dwukrotnie. Uważa się więc, że wielkość miotu nie ma wpływu na zapotrzebowanie pokarmowe samicy karmiącej oraz że mniejsze mioty rosną szybciej niż mioty większe.
Myszowór ma ograniczony okres rozrodczy, a samce uczestniczą tylko w jednym sezonie lęgowym. Okres rozrodu przypada na miesiące czerwiec-sierpień. Rozmnażanie oraz laktacja są bardzo kosztowne dla ssaków. Dostępność odpowiednich materiałów i optymalnych [[Składniki odżywcze|składników odżywczych]] odgrywa kluczową rolę w płodności, przeżywalności potomstwa oraz tempie wzrostu. Wymagania energetyczne u [[Łożyskowce|ssaków łożyskowych]] zależą m.in. od wielkości miotu oraz masy ciała samicy. U torbaczy jednak wymagania pokarmowe w okresie [[Laktacja|laktacji]] są umiarkowane. Zbadano zapotrzebowanie energetyczne dorosłej samicy myszowora, aby określić różnice pomiędzy samicami karmiącymi a samicami nie będącymi w okresie laktacji. Średnio samice, które były w okresie laktacji miały zapotrzebowanie na energię w granicach 1728 ± 195kJkg 0,75-D-1, dwukrotnie większe niż u zwierząt nie karmiących. Badanie nie wykazało korelacji pomiędzy zapotrzebowaniem na energię a okresem laktacji u samic myszowora. Wykazano zaś, że w okresie później laktacji zapotrzebowanie na żywność wzrosło co najmniej dwukrotnie. Uważa się więc, że wielkość miotu nie ma wpływu na zapotrzebowanie pokarmowe samicy karmiącej oraz że mniejsze mioty rosną szybciej niż mioty większe.
Linia 45: Linia 56:
Myszowór jest drapieżnikiem nocnym, żerującym na drzewach. Żywi się małymi ssakami, [[Ptaki|ptakami]], [[Jaszczurki|jaszczurkami]], [[Owady|owadami]] i w szczególności [[Pająki|pająkami]]. Pije także [[Nektar (botanika)|nektar]] z kwiatów drzew<ref name="pl">{{Cytuj książkę | nazwisko = Ellis | imię = Richard | autor link = | tytuł = No Turning Back: The Life and Death of Animal Species| wydawca = Harper Perennial | miejsce = New York | rok = 2004| strony = 227| isbn = 0-06-055804-0}}</ref>.
Myszowór jest drapieżnikiem nocnym, żerującym na drzewach. Żywi się małymi ssakami, [[Ptaki|ptakami]], [[Jaszczurki|jaszczurkami]], [[Owady|owadami]] i w szczególności [[Pająki|pająkami]]. Pije także [[Nektar (botanika)|nektar]] z kwiatów drzew<ref name="pl">{{Cytuj książkę | nazwisko = Ellis | imię = Richard | autor link = | tytuł = No Turning Back: The Life and Death of Animal Species| wydawca = Harper Perennial | miejsce = New York | rok = 2004| strony = 227| isbn = 0-06-055804-0}}</ref>.
Wszystkie samce umierają przed osiągnięciem jednego roku, zazwyczaj z powodu chorób wywołanych stresem spowodowanym ich zwyczajami [[Okres godowy|godowymi]]. Samice zakładają [[Gniazdo (etologia)|gniazda]] w dziuplach drzew, gdzie opiekują się przez około 5 miesięcy miotem 7 lub 8 młodych.
Wszystkie samce umierają przed osiągnięciem jednego roku, zazwyczaj z powodu chorób wywołanych stresem spowodowanym ich zwyczajami [[Okres godowy|godowymi]]. Samice zakładają [[Gniazdo (etologia)|gniazda]] w dziuplach drzew, gdzie opiekują się przez około 5 miesięcy miotem 7 lub 8 młodych.

== Status zagrożenia ==
W [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|Czerwonej księdze gatunków zagrożonych]] [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów]] został zaliczony do kategorii NT ({{ang.|near threatened}} „bliski zagrożenia”)<ref name="iucn" />.

== Uwagi ==
{{Uwagi}}


== Przypisy ==
== Przypisy ==
<references>
{{Przypisy|
# <ref name="Meyer">{{cytuj książkę| autor = F.A.A. Meyer| tytuł = Systematisch-summarische Uebersicht der neuesten zoologischen Entdeckungen in Neuholland und Afrika: nebst zwey andern zoologischen Abhandlungen |url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/27654910|rok = 1793|wydawca = Im Verlage der Dykischen Buchhandlung|miejsce = Leipzig| strony = 28|język = de}}</ref>
<ref name="Meyer">{{cytuj książkę| autor = F.A.A. Meyer| tytuł = Systematisch-summarische Uebersicht der neuesten zoologischen Entdeckungen in Neuholland und Afrika: nebst zwey andern zoologischen Abhandlungen |url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/27654910|rok = 1793|wydawca = Im Verlage der Dykischen Buchhandlung|miejsce = Leipzig| strony = 28|język = de}}</ref>
# <ref name="Shaw">{{cytuj książkę| autor = G. Shaw| tytuł = General zoology, or Systematic natural history|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/19632318| rok = 1800|wydawca = G. Kearsley|miejsce = London|tom = 1|część = 2 |tytuł części = Mammalia | strony = [https://www.biodiversitylibrary.org/page/19632634 502], ryc. [https://www.biodiversitylibrary.org/page/19632627 113]|język = en}}</ref>
<ref name="Shaw">{{cytuj książkę| autor = G. Shaw| tytuł = General zoology, or Systematic natural history|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/19632318| rok = 1800|wydawca = G. Kearsley|miejsce = London|tom = 1|część = 2 |tytuł części = Mammalia | strony = [https://www.biodiversitylibrary.org/page/19632634 502], ryc. [https://www.biodiversitylibrary.org/page/19632627 113]|język = en}}</ref>
# <ref name="Geoffroy">{{cytuj pismo |autor = É. Geoffroy Saint-Hilaire|tytuł = Note sur les espèces du genre dasyure|url = |czasopismo = Bulletin des Sciences, par la Société philomathique de Paris| wolumin = 3 |strony = 159|rok = 1803|język = fr}}</ref>
<ref name="geo03">{{cytuj pismo |autor = É. Geoffroy Saint-Hilaire|tytuł = Note sur les espèces du genre dasyure|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/5495399|czasopismo = Bulletin des Sciences, par la Société philomathique de Paris| wolumin = 3 |strony = 159|rok = 1803|język = fr}}</ref>
<ref name="geo04">{{cytuj pismo |autor = É. Geoffroy Saint-Hilaire|tytuł = Mémoire sur les espèces du genre Dasyure|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/14763167|czasopismo = Annales du Muséum d’histoire naturelle | wolumin = 4|strony = 361|data = 1804|język = fr}}</ref>
# <ref name="iucn">{{IUCN |id = 16890 |nazwa = Phascogale tapoatafa |autor = A.A. Burbidge, J. Woinarski |iucn rok = 2020 |wersja = 2020-2 |data dostępu = 2020-07-25}}</ref>
# <ref name="Cichocki&inni">{{Cytuj książkę | autor = W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz| tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = Muzeum i Instytut Zoologii PAN | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9| strony = 8| język = pl en}}</ref>
<ref name="iucn">{{IUCN |id = 16890 |nazwa = Phascogale tapoatafa |autor = A.A. Burbidge, J. Woinarski |iucn rok = 2020 |wersja = 2020-2 |data dostępu = 2020-07-25}}</ref>
<ref name="Cichocki&inni">{{Cytuj książkę | autor = W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz| tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = Muzeum i Instytut Zoologii PAN | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9| strony = 8| język = pl en}}</ref>
# <ref name="Kowalski&inni"> {{cytuj książkę |autor = K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych| wydanie = IV| tytuł = Ssaki|wydawca = Wiedza Powszechna| seria = Mały słownik zoologiczny | miejsce = Warszawa| rok = 1991| strony = 209|isbn = 83-214-0637-8}}</ref>
<ref name="Kowalski&inni"> {{cytuj książkę |autor = K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych| wydanie = IV| tytuł = Ssaki|wydawca = Wiedza Powszechna| seria = Mały słownik zoologiczny | miejsce = Warszawa| rok = 1991| strony = 209|isbn = 83-214-0637-8}}</ref>
# <ref name="Baker">{{Cytuj książkę | autor = D.E. Wilson & R.A. Mittermeier| tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] | autor r = A. Baker| rozdział = Family Dasyuridae (Carnivorous Marsupials)| część = 5 | tytuł części = Monotremes and Marsupials| wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | strony = 325–326| isbn = 978-84-96553-99-6 | rok = 2015 | język = en}}</ref>
<ref name="Baker">{{Cytuj książkę | autor = D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy)| tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] | autor r = A. Baker| rozdział = Family Dasyuridae (Carnivorous Marsupials)| część = 5 | tytuł części = Monotremes and Marsupials| wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | strony = 325–326| isbn = 978-84-96553-99-6 | rok = 2015 | język = en}}</ref>
<ref name="msw">{{cytuj stronę|autor = D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy)|url = https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=10800076|tytuł = Species ''Phascogale tapoatafa'' |opublikowany = Johns Hopkins University Press |praca = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) |rok = 2005 | data dostępu = 2023-07-25}}</ref>
}}
<ref name="icmw">{{cytuj książkę| autor = C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest| tytuł = Illustrated Checklist of the Mammals of the World|url = https://www.lynxeds.com/product/illustrated-checklist-of-the-mammals-of-the-world/| rok = 2020|wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|część = 1|tytuł części = Monotremata to Rodentia|isbn = 978-84-16728-34-3|strony = 66|język = en}}</ref>
<ref name="mdd">{{cytuj stronę | url = https://www.mammaldiversity.org/explore.html#genus=Phascogale&species=tapoatafa&id=1000189| tytuł = ''Phascogale tapoatafa'' (F. A. Meyer, 1793)| praca = ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11)|opublikowany = American Society of Mammalogists| data dostępu = 2023-07-25| autor = N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby| język = en}}</ref>
<ref name="amw">{{cytuj książkę| autor = Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp))| tytuł = All the Mammals of the World|url = | rozdział = Class Mammalia|rok = 2023|wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|isbn = 978-84-16728-66-4|strony = 47|język = en}}</ref>
<ref name="apl&inni">{{cytuj pismo |autor = K.P. Aplin, S.G. Rhind, J. Ten Have & R.T. Chesser|tytuł = Taxonomic revision of Phascogale tapoatafa (Meyer, 1793)(Dasyuridae; Marsupialia), including descriptions of two new subspecies and confirmation of P. pirata Thomas, 1904 as a ‘Top End'endemic |url = |czasopismo = [[Zootaxa]] | wolumin = 4055|numer = 1|strony = 1–73|data = 2015|doi = 10.11646/zootaxa.4055.1.1|język = en}}</ref>
<ref name="whi">{{Cytuj książkę | nazwisko = White | imię = J. | tytuł = Journal of a Voyage to New South Wales with Sixty-five Plates of Non-descript Animals, Birds, Lizards, Serpents, Curious Cones of Trees and Other Natural Productions | wydawca = J. Debrett | miejsce = London | data = 1790 | strony = ryc. | url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/50707762| język = en}}</ref>
</references>


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* {{cytuj pismo| odn = tak | imię = T.S. | nazwisko = Palmer| autor link = Theodore Sherman Palmer|tytuł = Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals|url = {{Google Books|ApMeAQAAIAAJ|strony=1|link=tak}}|rok = 1904|czasopismo = North American Fauna| wolumin = 23 | strony = 1–984 |język = en}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.nationalparks.nsw.gov.au/PDFs/tsprofile_brushtailed_phascogale.pdf | tytuł = Brush-tailed Phascogale | opublikowany = nationalparks.nsw.gov.au | archiwum = https://web.archive.org/web/20050719024815/http://www.nationalparks.nsw.gov.au/PDFs/tsprofile_brushtailed_phascogale.pdf | zarchiwizowano = 2005-07-19}} {{lang|en}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.nationalparks.nsw.gov.au/PDFs/tsprofile_brushtailed_phascogale.pdf | tytuł = Brush-tailed Phascogale | opublikowany = nationalparks.nsw.gov.au | archiwum = https://web.archive.org/web/20050719024815/http://www.nationalparks.nsw.gov.au/PDFs/tsprofile_brushtailed_phascogale.pdf | zarchiwizowano = 2005-07-19}} {{lang|en}}
* [http://animaldiversity.org/accounts/Phascogale_tapoatafa/ Phascogale tapoatafa]
* [http://animaldiversity.org/accounts/Phascogale_tapoatafa/ Phascogale tapoatafa]

Wersja z 16:54, 25 lip 2023

Myszowór pędzloogonowy
Phascogale tapoatafa
(F.A. Meyer, 1793)[1]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Nadrząd

torbacze

Rząd

niełazokształtne

Rodzina

niełazowate

Podrodzina

niełazy

Plemię

myszowory

Rodzaj

myszowór

Gatunek

myszowór pędzloogonowy

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     Phascogale tapoatafa tapoatafa

     Phascogale tapoatafa pirata

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Myszowór pędzloogonowy[7], myszowór[8], mysz workowata[8], tafa, tuan (Phascogale tapoatafa) – gatunek niewielkiego mięsożernego ssaka z podrodziny niełazów (Dasyurinae) w obrębie rodziny niełazowatych (Dasyuridae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1793 roku zoolog Friedrich Albrecht Anton Meyer nadając mu nazwę Viverra tapoatafa[1]. Miejsce typowe to Sydney, Nowa Południowa Walia, Australia[9][10][11]. Holotyp jest zaginiony, ponieważ kilku autorów nie było w stanie zlokalizować okazu w zbiorach Museum of the Royal College of Surgeons czy Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[5]. Jednak oryginalna rycina[12] z książki Johna White’a Journal of a Voyage to New South Wales with sixty-five plates of non descript animals, birds, lizards, serpents, curious cones of trees and other natural productions na której Meyer oparł swój opis, jest jednoznacznie diagnostyczna (pod warunkiem, że dane dotyczące miejsca typowego są również brane pod uwagę), dlatego oznaczenie neotypu jest nieuzasadnione[5].

Australijski teriolog Ken Aplin wraz ze współpracownikami w 2015 zaproponowali podział na trzy podgatunki: tapoatafa, kimberleyensis i wambenger jednak autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World i All the Mammals of the World nie znają tej klasyfikacji i uznają P. tapoatafa za gatunek monotypowy[10][13].

Etymologia

  • Phascogale: gr. φασκολος phaskolos ‘skórzany worek, torba’; γαλεη galeē lub γαλη galē ‘łasica’[14].
  • tapoatafa: rodzima nazwa Tapoa tafa dla myszowora pędzloogonowego opublikowana przez Johna White’a w 1790 roku[15].

Nazewnictwo zwyczajowe

W polskiej literaturze zoologicznej gatunek Phascogale tapoatafa był oznaczany nazwą „myszowór”[8]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę „myszowór pędzloogonowy”, rezerwując nazwę „myszowór” dla rodzaju tych torbaczy[7].

Zasięg występowania

Myszowór pędzloogonowy występuje w Australii, rozproszony nieregularnie w południowo-zachodniej i północno-zachodniej Australii Zachodniej, północno-wschodnim, wschodnim i południowo-wschodnim Queenslandzie, północno-wschodniej Nowej Południowej Walii i Wiktorii. Przypuszczalnie wymarły w Australii Południowej[16].

Charakterystyka

Charakterystyczną cechą myszowora jest wiązka czarnych, jedwabistych włosów na końcu ogona przypominająca pędzelek. Długość ciała (bez ogona) samic 14,8–22,3 cm, samców 16–26,1 cm, długość ogona samic 16–22,6 cm, samców 17,5–23,4 cm; masa ciała samic 106–212 g, samców 175–311 g[16][13]. Różnica w wadze jako przejaw dymorfizmu płciowego objawia się w wieku ośmiu miesięcy (Nowak, 1999). Futro na grzbiecie jest ciemnoszare, na brzuchu zaś kremowe. Koniec ogona jest czarny i przypomina szczotkę do butelek. Zwierzęta te stroszą włosy na ogonie, aby odciągnąć uwagę drapieżników od ciała (Soderquista, 1994). Uszy są duże i niemal pozbawione włosów.

Myszowór ma ograniczony okres rozrodczy, a samce uczestniczą tylko w jednym sezonie lęgowym. Okres rozrodu przypada na miesiące czerwiec-sierpień. Rozmnażanie oraz laktacja są bardzo kosztowne dla ssaków. Dostępność odpowiednich materiałów i optymalnych składników odżywczych odgrywa kluczową rolę w płodności, przeżywalności potomstwa oraz tempie wzrostu. Wymagania energetyczne u ssaków łożyskowych zależą m.in. od wielkości miotu oraz masy ciała samicy. U torbaczy jednak wymagania pokarmowe w okresie laktacji są umiarkowane. Zbadano zapotrzebowanie energetyczne dorosłej samicy myszowora, aby określić różnice pomiędzy samicami karmiącymi a samicami nie będącymi w okresie laktacji. Średnio samice, które były w okresie laktacji miały zapotrzebowanie na energię w granicach 1728 ± 195kJkg 0,75-D-1, dwukrotnie większe niż u zwierząt nie karmiących. Badanie nie wykazało korelacji pomiędzy zapotrzebowaniem na energię a okresem laktacji u samic myszowora. Wykazano zaś, że w okresie później laktacji zapotrzebowanie na żywność wzrosło co najmniej dwukrotnie. Uważa się więc, że wielkość miotu nie ma wpływu na zapotrzebowanie pokarmowe samicy karmiącej oraz że mniejsze mioty rosną szybciej niż mioty większe.

Myszowór jest drapieżnikiem nocnym, żerującym na drzewach. Żywi się małymi ssakami, ptakami, jaszczurkami, owadami i w szczególności pająkami. Pije także nektar z kwiatów drzew[17]. Wszystkie samce umierają przed osiągnięciem jednego roku, zazwyczaj z powodu chorób wywołanych stresem spowodowanym ich zwyczajami godowymi. Samice zakładają gniazda w dziuplach drzew, gdzie opiekują się przez około 5 miesięcy miotem 7 lub 8 młodych.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii NT (ang. near threatened „bliski zagrożenia”)[6].

Uwagi

  1. ↑ Kombinacja nazw.

Przypisy

  1. ↑ a b c F.A.A. Meyer: Systematisch-summarische Uebersicht der neuesten zoologischen Entdeckungen in Neuholland und Afrika: nebst zwey andern zoologischen Abhandlungen. Leipzig: Im Verlage der Dykischen Buchhandlung, 1793, s. 28. (niem.).
  2. ↑ G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 1. Cz. 2: Mammalia. London: G. Kearsley, 1800, s. 502, ryc. 113. (ang.).
  3. ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire. Note sur les espèces du genre dasyure. „Bulletin des Sciences, par la Société philomathique de Paris”. 3, s. 159, 1803. (fr.). 
  4. ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire. Mémoire sur les espèces du genre Dasyure. „Annales du Muséum d’histoire naturelle”. 4, s. 361, 1804. (fr.). 
  5. ↑ a b c d K.P. Aplin, S.G. Rhind, J. Ten Have & R.T. Chesser. Taxonomic revision of Phascogale tapoatafa (Meyer, 1793)(Dasyuridae; Marsupialia), including descriptions of two new subspecies and confirmation of P. pirata Thomas, 1904 as a ‘Top End'endemic. „Zootaxa”. 4055 (1), s. 1–73, 2015. DOI: 10.11646/zootaxa.4055.1.1. (ang.). 
  6. ↑ a b A.A. Burbidge, J. Woinarski, Phascogale tapoatafa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-25] (ang.).
  7. ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 8. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  8. ↑ a b c K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 209, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  9. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Phascogale tapoatafa. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-25].
  10. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 66. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  11. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Phascogale tapoatafa (F. A. Meyer, 1793). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-25]. (ang.).
  12. ↑ J. White: Journal of a Voyage to New South Wales with Sixty-five Plates of Non-descript Animals, Birds, Lizards, Serpents, Curious Cones of Trees and Other Natural Productions. London: J. Debrett, 1790, s. ryc.. (ang.).
  13. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 47. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  14. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 529.
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 663.
  16. ↑ a b A. Baker: Family Dasyuridae (Carnivorous Marsupials). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 325–326. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  17. ↑ Richard Ellis: No Turning Back: The Life and Death of Animal Species. New York: Harper Perennial, 2004, s. 227. ISBN 0-06-055804-0.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Myszowór_pędzloogonowy&oldid=70916610”