Łowczyk cynamonowy
| Todiramphus cinnamominus[1] | |||
| (Swainson, 1821) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
łowczyk cynamonowy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Łowczyk cynamonowy[3] (Todiramphus cinnamominus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Występował na wyspie Guam, jednak od 1986 jest wymarły na wolności. W 2016 populacja obejmowała 145 osobników umieszczonych w placówkach badawczych i ogrodach zoologicznych.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał William Swainson w 1821. Do opisu dołączona została tablica barwna opatrzona numerem 67. Holotyp został udostępniony Swainsonowi przez Leadbeatera, brytyjskiego przyrodnika, ornitologa i taksydermistę z własnym sklepem ulokowanym przy Brewer Street w Londynie. Łowczyka cynamonowego odkupił z Nowej Zelandii. Swainson nadał nowemu gatunkowi nazwę Halcyon cinnamomina[4]. Obecnie (2018) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza łowczyka cynamonowego w rodzaju Todiramphus. Wyróżnia dwa podgatunki. Ptaki podgatunku nominatywnego występowały wyłącznie na Guamie. Przedstawiciele T. c. miyakoensis mieli występować na Miyako-jima (południowe wyspy Riukiu)[5], gdzie 5 lutego 1887 Y. Tashiro pozyskał holotyp. Został przekazany do muzeum Uniwersytetu Tokijskiego[6]. Nie ma jednak wystarczających dowodów, by uznać, że holotyp tego podgatunku został rzeczywiście pozyskany poza Guamem. Autorzy Handbook of the Birds of the World nie uznają tego taksonu za ważny[7], IOC wskazuje na jego niejasną klasyfikację[5], z kolei autorzy Kompletnej listy ptaków świata uznają go za osobny gatunek – łowczyk północny (T. miyakoensis)[3]. Dawniej za podgatunki T. cinnamominus uznawano łowczyka rdzawogłowego (T. pelewensis) i białobrzuchego (T. reichenbachii), traktowane obecnie jako odrębne gatunki[5][8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi około 20 cm; masa ciała samców 56–62 g, samic 58–74 g[7]. Łowczyki cynamonowe mają rdzawe ciemię, czarniawą maskę ciągnącą się aż po kark, ciemny, niebieskozielony wierzch ciała i fioletowoniebieskie skrzydła. Tył i boki szyi oraz spód ciała mają barwę rdzawą, o cynamonowym odcieniu; u samic pierś jest rdzawa, a kolor spodu ciała stopniowo blednie w kierunku już niemal białego brzucha[9].
Zasięg, ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Łowczyki cynamonowe występowały na wyspie Guam w południowej części archipelagu Marianów (Oceania). Zamieszkiwały różnorodne środowiska – skraje namorzynów, zadrzewione nadbrzeżne niziny, plantacje kokosów, wyżynne lasy mieszane i duże ogrody[10]. Pożywieniem tych ptaków są owady, w tym prostoskrzydłe i piewikowate (potocznie cykady), oraz scynkowate i gekonowate[7]. W naturze zniesienia przypadały na okres od grudnia do lipca[9][7]. Obydwa ptaki z pary wykuwały w butwiejącym[10] drewnie dziuplę, której otwór znajdował się od 3 do 8 m nad podłożem[7]. W niewoli łowczyki cynamonowe osiągają dojrzałość płciową w wieku około 2 lat. Długość życia wynosi 15–20 lat[11].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) w 2016 sklasyfikowała łowczyka cynamonowego jako gatunek wymarły na wolności (EW, Extinct in the Wild)[10]. Podgatunek T. c. miyakoensis został opisany w 1919 na podstawie okazu odłowionego w 1887. W momencie opisania holotyp miał być jedynym dostępnym okazem[6]. W 1993 IUCN sklasyfikowała go jako wymarły podgatunek[12], jest też wymieniony jako wymarły przez IOC[5], choć wiarygodność tego taksonu jest wątpliwa[7]. Ostatnie 29 osobników podgatunku nominatywnego zostało zabranych do niewoli w 1986. Zagrożeniem dla tych ptaków były zawleczone na Guam węże Boiga irregularis[10] oraz rozbudowa lotniska wojskowego. W 1976 przypuszczano, że pozostało 150 par łowczyków cynamonowych. W 1985 przy życiu pozostało 10 par i 10 samotnych samców. Ostatnich przedstawicieli gatunku zabrano do niewoli celem prowadzenia programu rozrodu tych ptaków. Przewidziano reintrodukcję po zapewnieniu ptakom bezpiecznych warunków życia[9]. W 2008 w różnych amerykańskich placówkach żyło łącznie 100 łowczyków cynamonowych[11], w 2013 – 124[10], w 2016 – 145[11]. W drugiej dekadzie XXI wieku łowczyki cynamonowe trzymano zarówno w wyspecjalizowanych placówkach (w tym w National Aviary i jednym rządowym ośrodku na Guamie), jak i w ogrodach zoologicznych, w tym w Denver i Saint Louis[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Todiramphus cinnamominus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Todiramphus cinnamominus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Halcyoninae Vigors, 1825 - łowce (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-31].
- ↑ William Swainson: Zoological illustrations. T. 2. 1821, s. Pl 64 [text].
- ↑ a b c d Frank Gill & David Donsker: Rollers, ground rollers, kingfishers. 25 czerwca 2018. [dostęp 2018-10-04].
- ↑ a b Nagamichi Kuroda. Description of three New Birds from the southern Islands of Japan. „Dobutsugaku zasshi”, s. 331, 1919.
- ↑ a b c d e f Woodall, P.F. & Kirwan, G.M.: Guam Kingfisher (Todiramphus cinnamominus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2018. [dostęp 2018-10-04].
- ↑ Micronesian Kingfisher (Todiramphus cinnamominus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-23)]. (ang.).
- ↑ a b c C. Hilary Fry, Kathie Fry: Kingfishers, Bee-eaters and Rollers. Bloomsbury Publishing, 2010, s. 181–183.
- ↑ a b c d e Guam Kingfisher Todiramphus cinnamominus. BirdLife International. [dostęp 2018-10-04].
- ↑ a b c Micronesian Kingfisher. U.S. Fish & Wildlife Service, 21 czerwca 2018. [dostęp 2018-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-15)].
- ↑ World Conservation Monitoring Centre, Brian Groombridge (red.): 1994 IUCN red list of threatened animals. IUCN, 1993, s. 227.
- ↑ John R. Platt: Extinct in the Wild But Still Flying: The Guam Kingfisher. The Revelator, 27 listopada 2017. [dostęp 2018-10-05].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Nagrania głosów łowczyka cynamonowego. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).