Škoda PA-II
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ pojazdu |
samochód pancerny |
| Trakcja |
kołowa |
| Załoga |
5 |
| Historia | |
| Prototypy |
1923 (1927)[1] |
| Produkcja |
1924–1925 |
| Egzemplarze |
12 (1) |
| Dane techniczne | |
| Silnik |
1 silnik benzynowy Škoda, 4-cylindrowy o mocy 70 KM (51,7 kW) przy 1500 obr./min |
| Pancerz |
3 – 5,5 mm |
| Długość |
6,00 m (6,06 m) |
| Szerokość |
2,16 m |
| Wysokość |
2,60 m[2] (2,81 m) |
| Masa |
7 360 kg (9 400 kg) |
| Osiągi | |
| Prędkość |
70 km/h (45 km/h) |
| Zasięg pojazdu |
250 km |
| Pokonywanie przeszkód | |
| Brody (głęb.) |
0,40 m (0,45 m) |
| Rowy (szer.) |
0,45 m (0,30 m) |
| Ściany (wys.) |
0,30 m (0,25 m) |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| Uzbrojenie P-II 4 karabiny maszynowe Maxim vz. 08 kal. 7,92 mm (zapas pocisków – 6250) Uzbrojenie P-II del. 1 działo Škoda L28 kal. 75 mm (zapas pocisków – 48), 1 karabin maszynowy Maxim vz. 08 kal. 7,92 mm (zapas pocisków – 1500) | |
| Użytkownicy | |
| Czechosłowacja, Austria | |
Škoda PA-II „Želva” (OA vz. 23[3]) – czechosłowacki samochód pancerny z okresu międzywojennego.
Historia konstrukcji[edytuj | edytuj kod]
W 1923 roku w zakładach Škoda w Pilźnie zbudowano dwa prototypy samochodu pancernego Škoda PA-I. Konstrukcja ta nie została zaakceptowana przez armię czechosłowacką, która jednak zleciła rozwój samochodu. W zakładach Škoda opracowano na bazie podwozia poprzednika nowy model z opływowym nadwoziem, który otrzymał fabryczne oznaczenie PA-II (Pancéřový Automobil II) i potoczną nazwę „Želva” (pol. Żółw)[4]. Ministerstwo Obrony zaakceptowało projekt i zamówiło 23 czerwca 1923 roku serię 12 pojazdów[5]. W kwietniu 1924 roku powstał prototyp, a do lipca zbudowano 9 pojazdów, które zostały wypożyczone na ćwiczenia w sierpniu[5]. Po wprowadzeniu poprawek, seria 12 sztuk została przekazana armii czechosłowackiej między grudniem 1924 a styczniem 1925 roku[5]. Zbudowano także jedno nieopancerzone podwozie do nauki jazdy[5].
Po serii prób w 1927 roku armia czechosłowacka zrezygnował z zakupu tych pojazdów, zamawiając nowsze samochody pancerne OA vz.27. Wtedy to 3 pojazdy tego typu sprzedano policji austriackiej, natomiast pozostałe wyprodukowane pojazdy w 1937 roku przekazano czechosłowackiej policji.
W 1927 roku podjęto jeszcze próbę zmodernizowania tego samochodu, poprzez częściową zmianę kształtu nadwozia i uzbrojenia go w armatę Škoda L28 kal. 75 mm oraz jeden karabin maszynowy Maxim vz. 08 kal. 7,92 mm. Ten pojazd otrzymał oznaczenie fabryczne PA-II del. Zbudowano jednak tylko prototyp tego samochodu i po próba ostatecznie zrezygnowano z dalszych prób jego modernizacji.
Użycie[edytuj | edytuj kod]
Samochody pancerne PA-II choć zamówione przez armię czechosłowacką, nie zostały oficjalnie wprowadzone na uzbrojenie. Natomiast były one faktycznie użytkowane przez armię i uczestniczyły w manewrach i paradach wojskowych. Spotykano dla nich w dokumentach oznaczenie wojskowe OA vz. 23 (samochód opancerzony wzór 1923), lecz oficjalnie nie zostało ono nadane[4].
Za zgodą armii trzy samochody zostały w 1927 roku sprzedane Austrii, gdzie były użytkowane przez policję wiedeńską, natomiast pozostałe 9 w 1937 roku zostało sprzedanych policji czechosłowackiej[6].
Opis pojazdu[edytuj | edytuj kod]
Samochód pancerny PA-II był zbudowany na podwoziu kołowym. Miał on specjalne zaokrąglone nadwozie, bez ostrych krawędzi, zbudowane z blach pancernej o grubości od 3 do 5,5 mm. W nieruchomej nadbudówce środkowej pojazdu zamontowano w rogach symetrycznie cztery ciężkie karabiny maszynowe umieszczone w kulistych jarzmach, zapewniające ostrzał okrężny. Wadą był ciasny przedział załogi, który utrudniał używanie dwóch karabinów maszynowych naraz[4] (mieściło się w nim pięć osób: dwóch kierowców, dwóch strzelców i dowódca). Kierowcy siedzieli po prawej stronie przedziału bojowego, w obu kierunkach jazdy i mieli ograniczone możliwości obserwacji, dysponując otworem obserwacyjnym po prawej stronie przed sobą. Drzwi wejściowe były centralnie po obu bokach pojazdu. W identycznej przedniej i tylnej części nadwozia mieściły się silnik i chłodnica, zakryte osłonami z poziomymi żaluzjami[7]. Z przodu i tyłu samochód miał dwa reflektory, zakrywane wypukłymi osłonami pancernymi[6]. Pojazd był wyposażony w silnik benzynowy o mocy 70 KM i mógł rozwijać na szosie prędkość do 70 km/h oraz miał zasięg 250 km. Jazda w obu kierunkach była możliwa z prędkością maksymalną[4].
Jedną z osobliwości konstrukcyjnych samochodu był napęd przenoszony na przednią lub tylną oś w zależności od tego, w którym kierunku samochód się poruszał (nie był to napęd 4x4). Samochód miał dwóch kierowców i także przednia lub tylna oś była kierowana w zależności od kierunku jazdy[4]. Pomimo wysokiej prędkości, duża masa i brak stałego napędu na 4 koła powodowały słabe własności terenowe[4]. Nadmiernie skomplikowana konstrukcja pojazdu przekładała się na wysoki koszt – 627.159 koron czeskich (25.000 dolarów)[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W nawiasie dane samochodu PA-II del. O ile różnią się od wersji PA-II.
- ↑ Pilař 1994 ↓, s. 16.
- ↑ Nieoficjalna nazwa wojskowa, pojazdy tego typu nie wprowadzono na uzbrojenie armii.
- ↑ a b c d e f g Francev i Kliment 1997 ↓, s. 20.
- ↑ a b c d Pilař 1994 ↓, s. 12.
- ↑ a b Francev i Kliment 1997 ↓, s. 21.
- ↑ Pilař 1994 ↓, s. 15.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Vladimír Francev, Charles K. Kliment: Československá obrněná vozidla 1918-1948. Praga: Vydavateľstvo Naše vojsko, 2004, s. 22-25, 328-329. ISBN 80-86158-40-3. (cz.).
- Vladimír Francev, Charles K. Kliment: Czechoslovak armored fighting vehicles 1918-1948. Schiffer Publishing, Limited, 1997. ISBN 0-7643-0141-1. (ang.).
- Pavel Pilař. Obrněný automobil Škoda PA-II. „HPM”. Nr 10/94, s. 12-18, 1994. (cz.).