Żółtlica (roślina)
 Żółtlica drobnokwiatowa | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
żółtlica | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Galinsoga Ruiz & Pav. Prodr. 110. t. 24. Oct (prim.) 1794[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
| |||
Żółtlica, żółtliczka[5] (Galinsoga Ruiz & Pav.) – rodzaj roślin należący do rodziny astrowatych. Obejmuje około 15 gatunków pochodzących ze strefy klimatu umiarkowanego i subtropikalnego Ameryki Południowej i Środkowej[6], na północy sięgając do południowej części Stanów Zjednoczonych[4]. Dwa gatunki zostały szeroko rozprzestrzenione w świecie i rosną na wszystkich kontynentach poza Antarktydą – żółtlica drobnokwiatowa G. parviflora i żółtlica owłosiona G. quadriradiata[6][4]. Oba te gatunki są także pospolitymi chwastami w uprawach w Polsce[5][7]. W południowo-wschodniej Azji rośliny te spożywane są jako warzywa[6].
Nazwa naukowa upamiętnia Mariano Martíneza de Galinsogę (1766–1797) – nadwornego lekarza i dyrektora Królewskiego Ogrodu Botanicznego w Madrycie[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne o wyprostowanej łodydze, osiągające od kilku cm do ponad 60 cm wysokości[8].
- Liście
- Naprzeciwległe i ogonkowe. Blaszka liściowa naga do gęsto owłosionej, lancetowata do szerokojajowatej, na brzegu piłkowana[8].
- Kwiaty
- Zebrane w główki o średnicy od nieco ponad 2 mm do 6 mm średnicy. Korony kwiatów języczkowatych od białych do różowych, kwiaty rurkowate z koroną żółtą[8].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj z rodziny astrowatych Asteraceae z podrodziny Asteroideae i z plemienia Millerieae[9]. Jest blisko spokrewniony z rodzajami Sabazia Cassini i Alloispermum Willdenow z Ameryki Południowej i w szerszych ujęciach bywa z nimi łączony[8].
- Wykaz gatunków[4]
- Galinsoga amboensis D.L.Schulz
- Galinsoga boliviensis Canne
- Galinsoga caligensis Canne
- Galinsoga crozierae Panero
- Galinsoga longipes Canne
- Galinsoga × mixta Murr
- Galinsoga mollis McVaugh
- Galinsoga parviflora Cav. – żółtlica drobnokwiatowa
- Galinsoga quadriradiata Ruiz & Pav. – żółtlica owłosiona
- Galinsoga spellenbergii B.L.Turner
- Galinsoga subdiscoidea Cronquist
- Galinsoga triradiata Canne
- Galinsoga unxioides Griseb.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-03].
- ↑ a b c d Galinsoga Ruiz & Pav.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-13].
- ↑ a b Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1054. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 376, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 85, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e Galinsoga Ruiz & Pavón. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-07-06]. (ang.).
- ↑ Genus Galinsoga Ruiz & Pav.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-13].