10 Korpus (austro-węgierski)

10 Korpus
10. Korps
	Historia
Państwo	Austro-Węgry
Sformowanie	1883
Rozformowanie	1918
	Działania zbrojne
	I wojna światowa
	Organizacja
Dyslokacja	Brno, Przemyśl
Rodzaj sił zbrojnych	c. i k. Armia

10 Korpus – wyższy związek taktyczny cesarskiej i królewskiej Armii.

Historia korpusu[edytuj | edytuj kod]

W 1889 roku dokonano zmiany podziału wojskowo-terytorialnego Monarchii. Komenda 10 Korpusu została przeniesiona z Brna do Przemyśla. Komendantowi korpusu podporządkowano obszar po Jarosław i Stryj leżący do tej pory w zasięgu bardzo rozległego lwowskiego 11 Korpusu. „Opróżniony” obszar Moraw i Śląska podzielony został tak, że jego część północną z Ołomuńcem wcielono do krakowskiego 1 Korpusu, a południowa z Brnem weszła do wiedeńskiego 2 Korpusu^[1].

10 Korpus w Przemyślu obejmował swoją właściwością okręgi uzupełnień położone w Środkowej Galicji (niem. Mittelgalizien) nr: 9, 10, 40, 45, 77, 89 i 90^[2].

Organizacja pokojowa 10 Korpusu w 1914 roku[edytuj | edytuj kod]

c. i k. Komenda 10 Korpusu (niem. 10. Korpskommando) w Przemyślu
2 Dywizja Piechoty w Jarosławiu
24 Dywizja Piechoty w Przemyślu
45 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej w Przemyślu
6 Dywizja Kawalerii w Jarosławiu
10 Brygada Artylerii Polowej w Przemyślu
3 Pułk Artylerii Fortecznej w Przemyślu (podlegał komendantowi 2 Brygady Artylerii Fortecznej w Krakowie)
Dywizjon Taborów Nr 10 w Przemyślu

Organizacja wojenna i obsada personalna 10 Korpusu 1 maja 1915 roku[edytuj | edytuj kod]

c. i k. Komenda 10 Korpusu
2 Dywizja Piechoty (2. ID.) - FML Anton Lipoščak

3 Brygada Piechoty (3. IBrig.) - oberst Barwik
4 Brygada Piechoty (4. IBrig.) - oberst Phleps
2 Brygada Artylerii Polowej (2. FABrig.) - oberst Polak

21 Dywizja Strzelców Austro-Węgier (21. SchD.) - generalmajor Podhaysky

41 Brygada Strzelców (41. SchBrig.) - generalmajor Keki
42 Brygada Strzelców (42. SchBrig.) - oberst Hansmann
21 Brygada Artylerii Polowej (21. FABrig.) - oberst Vollgruber

24 Dywizja Piechoty (24. ID.) - generalmajor Schneider, Edl. von Manns-Au

47 Brygada Piechoty (47. IBrig.) - generalmajor von Unschuld
48 Brygada Piechoty (48. IBrig.) - oberst Korzer
24 Brygada Artylerii Polowej (24. FABrig.) - oberst Eugeniusz Grandowski

45 Dywizja Strzelców (45. SchD.) - generalmajor Nemeczek

89 Brygada Strzelców (89. SchBrig.) - oberst Gasienski
90 Brygada Strzelców (90. SchBrig.) - oberst Tuma
45 Brygada Artylerii Polowej (45. FABrig.) - oberst von Rosenzweig

Kadra[edytuj | edytuj kod]

Komendanci korpusu i generałowie dowodzący: (niem. Korpskommandant und Kommandierender General)

FZM Anton Galgótzy (1902)
FZM Arthur Georg Pino von Friedenthal (1905^[2])
generał piechoty Hugo Meixner von Zweienstamm (od II 1914)^[3]

Adiutanci osobiści: (niem. Personaladjutant)

por. kaw. Jan Kubin (1905^[2] – 1906)

Generałowie przydzieleni^[4]: (niem. Zugeteilter General)

FML Alfons Makowiczka (1900 – 1902 → generał przydzielony do Komendy 8 Korpusu)
FML Carl von Pfiffer (1905^[2])

Szefowie Sztabu Generalnego^[5]: (niem. Generalstabschef)

płk SG Stephan Ljubičić (1905^[2] – 1906 → komendant 18 Brygady Piechoty w Pradze)
płk SG Franz Kanik (1906)
płk Gottlieb Kralowetz von Hohenrecht

Szefowie sanitarni

starszy lekarz sztabowy 1. klasy Maximilian Pauk (1905^[2] – 1906)
starszy lekarz sztabowy 1. klasy Friedrich Goos (1906)
generał lekarz sztabowy Bronisław Majewski (1909-1914)
generał lekarz sztabowy Tadeusz Zapałowicz (1914-1917)

Oficerowie Oddziału Wojskowego

kpt. SG Edmund Hauser
kpt. SG Jan Hubischta
kpt. SG Jan Romer

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Rydel 2001 ↓, s. 31-32.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1906 ↓, s. 136.
↑ Gen. piech. Hugo Meixner von Zweienstamm, były komendant dywizji w Jarosławiu, mianowany komentem X Korpusu w miejsce Kummera, zob. Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. 10, s. 3, 1 marca 1914. Wkrótce potem gen. piech. Hugo Meixner von Zweienstamm, jako komendant X Korpusu w Przemyślu, komendant obrony krajowej i komenderujący generał w Przemyślu otrzymał od cesarza tytuł tajnego radcy z uwolnieniem od taksy, zob. Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. 11, s. 2, 8 marca 1914.
↑ Rydel 2001 ↓, s. 32, generał przydzielony komendantowi korpusu do pomocy i dla nabycia doświadczenia.
↑ Rydel 2001 ↓, s. 32, w polskiej terminologi szef Sztabu Generalnego, to według nomenklatury austriackiej der Chef des Generalstabs, zaś szef sztabu na przykład dywizji – to der Generalstabschef.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1906. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1905.
Tomasz Nowakowski: Armia Austro-Węgierska 1908-1918. Warszawa: Feniks, 1992. ISBN 83-900217-4-9. (pol.).
Jan Rydel: W służbie cesarza i króla: generałowie i admirałowie narodowości polskiej w siłach zbrojnych Austro-Węgier w latach 1868-1918. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2001. ISBN 83-7188-235-1.

[CITEREFRydel200131-32-1] Rydel 2001 ↓, s. 31-32.

[CITEREFRocznik_oficerski_c._i_k._Armii_i_Marynarki_Wojennej1906136-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1906 ↓, s. 136.

[3] Gen. piech. Hugo Meixner von Zweienstamm, były komendant dywizji w Jarosławiu, mianowany komentem X Korpusu w miejsce Kummera, zob. Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. 10, s. 3, 1 marca 1914. Wkrótce potem gen. piech. Hugo Meixner von Zweienstamm, jako komendant X Korpusu w Przemyślu, komendant obrony krajowej i komenderujący generał w Przemyślu otrzymał od cesarza tytuł tajnego radcy z uwolnieniem od taksy, zob. Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. 11, s. 2, 8 marca 1914.

[CITEREFRydel200132,_generał_przydzielony_komendantowi_korpusu_do_pomocy_i_dla_nabycia_doświadczenia-4] Rydel 2001 ↓, s. 32, generał przydzielony komendantowi korpusu do pomocy i dla nabycia doświadczenia.

[CITEREFRydel200132,_w_polskiej_terminologi_szef_Sztabu_Generalnego,_to_według_nomenklatury_austriackiej_''der_Chef_des_Generalstabs'',_zaś_szef_sztabu_na_przykład_dywizji_–_to_''der_Generalstabschef''-5] Rydel 2001 ↓, s. 32, w polskiej terminologi szef Sztabu Generalnego, to według nomenklatury austriackiej der Chef des Generalstabs, zaś szef sztabu na przykład dywizji – to der Generalstabschef.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Naczelne władze wojskowe	c. i k. Ministerstwo Wojny c. k. Ministerstwo Obrony Krajowej k. węg. Ministerstwo Obrony Kraju
Terytorialne władze wojskowe	1 Korpus 2 Korpus 3 Korpus 4 Korpus 5 Korpus 6 Korpus 7 Korpus 8 Korpus 9 Korpus 10 Korpus 11 Korpus 12 Korpus 13 Korpus 14 Korpus 15 Korpus 16 Korpus
Rodzaje sił zbrojnych	cesarska i królewska Armia cesarska i królewska Marynarka Wojenna cesarsko-królewska Obrona Krajowa królewsko-węgierska Obrona Krajowa
Piechota	Strzelcy polni (K.u.k. Feldjäger) Kaiserjäger (Strzelcy cesarscy) Piechota Bośniacko-Hercegowińska Legion Ukraińskich Strzelców Siczowych
Kawaleria	K.u.k. Dragoner K.u.k. Husaren K.u.k. Ulanen
Pozostałe rodzaje wojsk	K.k. Landesschützen (Strzelcy krajowi) K.k. Kaiserschützen (Strzelcy cesarscy) K.u.k. Pioniere K.u.k. Sappeure cesarskie i królewskie Lotnictwo Tabory (Traintruppe) Landsturm Domobrani
Organizacja	Organizacja w 1914 Garnizony na ziemiach polskich Lista okrętów c. i k. Marynarki Wojennej
Udział Polaków 1914-1918	Pierwsza Kompania Kadrowa Legiony Polskie (od 1916 Polski Korpus Posiłkowy)