Aglaja (roślina)
Aglaia odorata | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj |
aglaja |
Nazwa systematyczna | |
Aglaia Loureiro Fl. Cochinch. 173. Sep 1790[3] | |
Typ nomenklatoryczny | |
A. odorata Loureiro[3] |
Aglaja[4] (Aglaia Loureiro) – rodzaj roślin z rodziny meliowatych (Meliaceae). Obejmuje około 120 gatunków występujących w południowo-wschodniej Azji, w północnej Australii i na wyspach zachodniego Pacyfiku[5][6]. Wiele gatunków ma znaczenie użytkowe. Jadalna jest osnówka nasion (np. gatunków A. edulis, A. exstipulata, A. korthalsii, A. sexipetala), męskie kwiaty A. odorata służą do aromatyzowania napojów i pościeli, a sama roślina jest uprawiana jako ozdobna, wiele gatunków pozyskiwanych jest dla drewna[6]. U roślin z tego rodzaju i tylko u nich stwierdzono ok. 50 zidentyfikowanych związków zawierających szkielet cyclopentatetrahydrobenzofuranu (ang.: rocaglate i rocaglamide derivatives, flavaglines). Związki te (odkryte dopiero w 1982 roku) wykazują działanie przeciwnowotworowe i toksyczne dla niektórych organizmów[5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Drzewa i krzewy, o młodych pędach chropowatych lub omszonych[5].
- Liście
- Skrętoległe, czasem pozornie naprzeciwległe. Nieparzystopierzaste, trójlistkowe i rzadko pojedyncze. Przylistki całobrzegie[5].
- Kwiaty
- Rośliny dwupienne. Kwiaty drobne, kuliste, wyrastają w wiechach z kątów liści. Kielich z 3–5 działkami, głębiej lub płytko wciętymi. Płatki krótkie, w liczbie od 3 do 5. Pręciki w takiej samej lub większej liczbie. Zrosłe są w jajowato lub kuliście wydętą rurkę, na szczycie zagiętą do środka. Zalążnia zawiera od 1 do 3, rzadko do 4 komór, a w każdej 1 lub 2 zalążki, z których w komorze rozwija się co najwyżej 1. Szyjka słupka krótka lub jej brak. Znamię jajowate lub kuliste[5].
- Owoce
- Jagoda o owocni włóknistej i zwykle zawierającej lateks naturalny. Nasiona pojedyncze, zwykle otoczone mięsistą osnówką[5].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)
Jeden z rodzajów rodziny meliowatych Meliaceae z rzędu mydleńcowców Sapindales w obrębie kladu różowych roślin okrytonasiennych[2].
- Wykaz gatunków[7]
- Aglaia agglomerata Merr. & L.M.Perry
- Aglaia aherniana G.Perkins
- Aglaia amplexicaulis A.C.Sm.
- Aglaia angustifolia (Miq.) Miq.
- Aglaia apiocarpa (Thwaites) Hiern
- Aglaia archboldiana A.C.Sm.
- Aglaia argentea Blume
- Aglaia australiensis Pannell
- Aglaia barbanthera C.DC.
- Aglaia basiphylla A.Gray
- Aglaia beccarii C.DC.
- Aglaia bourdillonii Gamble
- Aglaia brassii Merr. & L.M.Perry
- Aglaia brownii Pannell
- Aglaia bullata Pannell
- Aglaia ceramica (Miq.) Pannell
- Aglaia conferta Merr. & L.M.Perry
- Aglaia cooperae Pannell
- Aglaia coriacea Korth. ex Miq.
- Aglaia costata Merr.
- Aglaia crassinervia Kurz ex Hiern
- Aglaia cremea Merr. & L.M.Perry
- Aglaia cucullata (Roxb.) Pellegr.
- Aglaia cumingiana Turcz.
- Aglaia cuspidata C.DC.
- Aglaia densisquama Pannell
- Aglaia densitricha Pannell
- Aglaia edulis (Roxb.) Wall.
- Aglaia elaeagnoidea (A.Juss.) Benth.
- Aglaia elliptica (C.DC.) Blume
- Aglaia erythrosperma Pannell
- Aglaia euryanthera Harms
- Aglaia evansensis A.C.Sm.
- Aglaia eximia Miq.
- Aglaia exstipulata (Griff.) W.Theob.
- Aglaia flavescens C.DC.
- Aglaia flavida Merr. & L.M.Perry
- Aglaia forbesii King
- Aglaia foveolata Pannell
- Aglaia fragilis A.C.Sm.
- Aglaia glabrata Teijsm. & Binn.
- Aglaia gracilis A.C.Sm.
- Aglaia grandis Korth. ex Miq.
- Aglaia heterotricha A.C.Sm.
- Aglaia hiernii King
- Aglaia ijzermannii Boerl. & Koord.
- Aglaia integrifolia Pannell
- Aglaia korthalsii Miq.
- Aglaia lancilimba Merr.
- Aglaia lawii (Wight) C.J.Saldanha
- Aglaia laxiflora Miq.
- Aglaia lepidopetala Harms
- Aglaia lepiorrhachis Harms
- Aglaia leptantha Miq.
- Aglaia leucoclada C.DC.
- Aglaia leucophylla King
- Aglaia luzoniensis (Vidal) Merr. & Rolfe
- Aglaia mackiana Pannell
- Aglaia macrocarpa (Miq.) Pannell
- Aglaia macrostigma King
- Aglaia malabarica Sasidh.
- Aglaia malaccensis (Ridl.) Pannell
- Aglaia mariannensis Merr.
- Aglaia membranifolia King
- Aglaia monozyga Harms
- Aglaia multinervis Pannell
- Aglaia odorata Lour.
- Aglaia odoratissima Blume
- Aglaia oligophylla Miq.
- Aglaia pachyphylla Miq.
- Aglaia palembanica Miq.
- Aglaia pannelliana W.N.Takeuchi
- Aglaia parksii A.C.Sm.
- Aglaia parviflora C.DC.
- Aglaia penningtoniana Pannell
- Aglaia perviridis Hiern
- Aglaia pinnata (L.) Druce
- Aglaia pleuropteris Pierre
- Aglaia polyneura C.DC.
- Aglaia puberulanthera C.DC.
- Aglaia pyriformis Merr.
- Aglaia ramotricha Pannell
- Aglaia rimosa (Blanco) Merr.
- Aglaia rivularis Merr.
- Aglaia rubiginosa (Hiern) Pannell
- Aglaia rubrivenia Merr. & L.M.Perry
- Aglaia rufibarbis Ridl.
- Aglaia rufinervis (Blume) Bentv.
- Aglaia rugulosa Pannell
- Aglaia saltatorum A.C.Sm.
- Aglaia samoensis A.Gray
- Aglaia saxonii W.N.Takeuchi
- Aglaia scortechinii King
- Aglaia sessilifolia Pannell
- Aglaia sexipetala Griff.
- Aglaia silvestris (M.Roem.) Merr.
- Aglaia simplicifolia (Bedd.) Harms
- Aglaia smithii Koord.
- Aglaia soepadmoi Pannell
- Aglaia speciosa Blume
- Aglaia spectabilis (Miq.) S.S.Jain & S.Bennet
- Aglaia squamulosa King
- Aglaia stellatopilosa Pannell
- Aglaia subcuprea Merr. & L.M.Perry
- Aglaia subminutiflora C.DC.
- Aglaia subsessilis Pannell
- Aglaia tenuicaulis Hiern
- Aglaia teysmanniana (Miq.) Miq.
- Aglaia tomentosa Teijsm. & Binn.
- Aglaia unifolia P.T.Li & X.M.Chen
- Aglaia variisquama Pannell
- Aglaia vitiensis A.C.Sm.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2014-06-28] (ang.).
- ↑ a b Agrostocrinum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2014-06-28].
- ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 83.
- ↑ a b c d e f Hua Peng & Caroline M. Pannell: Aglaia. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-06-28].
- ↑ a b David J. Mabberley: The Plant-book: A Portable Dictionary of the Vascular Plants. Cambridge University Press, 1997, s. 18. ISBN 0-521-41421-0.
- ↑ Aglaia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-06-28].
- EoL: 60929
- Flora of China: 100813
- Flora of North America: 100813
- GBIF: 3190479
- identyfikator iNaturalist: 142083
- IPNI: 26664-1
- ITIS: 564939
- NCBI: 201006
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:331328-2
- identyfikator Tropicos: 40034401
- USDA PLANTS: AGLAI
- identyfikator taksonu Fossilworks: 320024
- CoL: QQR