Alenia Aermacchi M-345

Alenia Aermacchi M-345
	Dane podstawowe
Państwo	Włochy
Producent	Alenia Aermacchi
Typ	samolot szkolno-treningowy
Konstrukcja	metalowa
Załoga	2
	Historia
Data oblotu	1 czerwca 2005 (M-311); 29 grudnia 2016 roku (M-345 HET)
	Dane techniczne
Napęd	1 × Silnik turbowentylatorowy Pratt & Whitney JT15D-5C (M-311); 1 x Silnik turbowentylatorowy Williams International FJ44-4M (M-345 HET)
Ciąg	14,21 kN (M-311); 15 kN (M-345 HET)
	Wymiary
Rozpiętość	8,47 m
Długość	9,85 m
Wysokość	3,74 m
Powierzchnia nośna	12,6 m²
	Masa
Startowa	4500 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	778 km/h
Pułap praktyczny	12 200 m
Zasięg	1850 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	1000 kg na 5 węzłach
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Alenia Aermacchi M-345 – włoski samolot szkolny przeznaczony do szkolenia i treningu pilotów wojskowych powstały na bazie wcześniejszej konstrukcji, maszyny SIAI-Marchetti S.211.

Rozwój i produkcja wojskowych samolotów szkolno-treningowych oraz ich uzbrojonych wersji ma we Włoszech długą tradycję. Do dnia dzisiejszego duży nacisk we włoskim systemie szkolenia przyszłych pilotów samolotów bojowych kładzie się na ich wyszkolenie na samolotach z napędem odrzutowym. Takie również maszyny dominowały w ofercie włoskich wytwórni, zaspokajających potrzeby rodzimych, Włoskich Sił Powietrznych. Pierwszą z nich – Aermacchi MB-326 – był na tyle udaną konstrukcją, iż znalazł się na wyposażeniu wielu sił powietrznych świata nie tylko w wersji maszyny szkolnej, ale również samolotu bojowego (głównie w wersji szturmowej). W pierwszej połowie lat 80. XX wieku samolot został wycofany z włoskich sił powietrznych, a jego miejsce zajął Aermacchi MB-339. Konstrukcja znalazła uznanie w oczach zagranicznych odbiorców, którym włoska wytwórnia zaoferowała również wersję szturmową. Maszyna nie odniosła jednak aż tak dużego sukcesu na zagranicznych rynkach jak jej poprzedniczka, MB-326. Najnowszym włoskim samolotem szkolno-treningowym z możliwością wykonywania zadań o charakterze szturmowym jest Alenia Aermacchi M-346. Sukcesy Aermacchi i jej kontynuatorki, Alenia Aermacchi zachęciły inną włoską wytwórnię do pójścia w ślady konkurencji. SIAI-Marchetti w połowie lat 60. ubiegłego wieku rozpoczęła produkcje taniego samolotu szkolnego SIAI-Marchetti SF.260 z napędem tłokowym, przeznaczonego dla klientów z mniej zasobnym portfelem. Idąc śladem rodzimej konkurencji, w 1976 roku SIAI-Marchetti rozpoczęła prace nad własną maszyną szkolną z napędem odrzutowym. W efekcie powstał lekki, jednosilnikowy, oblatany w 1981 roku SIAI-Marchetti S.211. W zamierzeniu producenta maszyna również miała być zaoferowana użytkownikom nie dysponującym dużymi zasobami finansowymi. Niestety planów wytwórni nie udało się zrealizować. Samolot trafił do odbiorców zagranicznych (Singapuru, Haiti i na Filipiny), ale cała produkcja zamknęła się na zaledwie około 60 egzemplarzach. Jednym z powodów niepowodzenia sprzedażowego był fakt, iż w 1983 roku firma została przejęta przez włoską Agustę, specjalizującą się w produkcji śmigłowców i niemającą doświadczenia na rynku samolotów szkolno-treningowych. Sytuacja odmieniła się radykalnie w 1997 roku, kiedy to prawa do projektu S.211 zakupiła firma Aermacchi, potentat na rynku treningowych samolotów z napędem odrzutowym. W oczach specjalistów z Aermacchi S.211 dysponował potencjałem, który zamierzano wykorzystać^[1].

Projekt[edytuj | edytuj kod]

Na bazie S-211 (Aermacchi zmieniła oznaczenie S.211) postanowiono zbudować samolot o zdecydowanie lepszych parametrach i osiągach niż pierwowzór, starając się jednak zachować ekonomikę eksploatacji S-211. W 2004 roku wytwórnia ujawniła swoje plany względem konstrukcji prezentując demonstrator technologii, jakie miały być użyte w docelowym samolocie. Demonstrator otrzymał oznaczenie M-311 i 1 czerwca 2005 roku wzbił się do swojego dziewiczego lotu z lotniska Varese-Venegono. W porównaniu do pierwowzoru zmodyfikowano zakończenia skrzydeł, dodano podkadłubowe płetwy stabilizujące oraz dodatkowy węzeł podkadłubowy do podwieszania uzbrojenia. Samolot charakteryzuje się możliwością wypełniania zadań o charakterze bliskiego wsparcia. Cała konstrukcja została wzmocniona, dzięki czemu możliwe stało się zwiększenie jej żywotności do 15 tysięcy godzin. Zmodernizowano i wzmocniono podwozie samolotu. Zastosowano mocniejszy o 30% względem S-211 silnik Pratt & Whitney JT15D-5C. Zmodernizowano awionikę maszyny wyposażając ją w cyfrowe systemy. Pilot na przednim siedzeniu ma do dyspozycji trzy wielofunkcyjne wyświetlacze ciekłokrystaliczne oraz wyświetlacz przezierny HUD. Tylna kabina wyposażona jest w dwa wielofunkcyjne wyświetlacze i repetytor wskaźnika HUD. Dwa komputery misji i sterownie typu HOTAS (Hands on Throttle and Stick), łącze transmisji danych pracujące w trybie czasu rzeczywistego. Pokładowy system monitorowania stanu i zużycia poszczególnych elementów samolotu (Health and Usage Monitoring System - HUMS), umożliwił szybką reakcję obsługi technicznej na wszelkie, ewentualne problemy techniczne. Dzięki takiemu zabiegowi udało się wyeliminować kompleksowe przeglądy techniczne, uziemiające samoloty na dłuższy czas. Maszyna, tak samo jak M-346, została zintegrowana z naziemnym systemem szkoleniowym (Ground Based Training System - GBTS). GBTS umożliwia pilotom trenowanie i szkolenie w symulatorach oddających realia lotu, kabiny i wyposażenia prawdziwego samolotu. Tym samym udało się (według producenta) znacząco obniżyć koszty eksploatacji samolotu^[1].

M-345[edytuj | edytuj kod]

Prace nad samolotem zakończono w 2016 roku. Tak długi okres był spowodowany tym, iż główny nacisk w tyk okresie wytwórnia Alenia Aermacchi położyła na projekt i promocję dużo droższego i bardziej skomplikowanego M-346 Master, efektem czego była sprzedaż samolotu między innymi polskim siłom powietrznym. W 2012 roku oznaczenie M-311 zmieniono na M-345. Zmiana oznaczenia ma oddawać rolę, jaką ma pełnić samolot w systemie szkolenia pilotów wojskowych. Drogi w eksploatacji M-346 ma być używany na ostatnim etapie szkolenia, zdecydowana większość wylatanych przez kursantów godzin ma się jednak odbywać na tańszej maszynie, którą może być M-345. Nowe oznaczenie ma z jednej strony podkreślać rolę samolotu w systemie szkolenia (najpierw M-345, a następnie M-346) oraz wskazywać następcę starzejących się nieuchronnie MB-339. 18 czerwca 2013 roku podczas trwania Międzynarodowego Salonu Lotniczego w Paryżu, Alenia Aermacchi oraz Narodowy Inspektorat Uzbrojenia Włoch (Direzione degli Armamenti Aeronautici e per l'Aeronavigabilità) podpisały umowę o wspólnym opracowaniu na bazie M-345 samolotu szkolenia zaawansowanego, który otrzymał oznaczenie M-345 HET (High Efficiency Trainer)^[2]. Powołany do życia zespół przedstawicieli obydwu instytucji określił parametry, jakimi musi się charakteryzować nowy samolot i zakres zmian potrzebnych do ich uzyskania. W stosunku do prototypu M-311, zastosowano mocniejszy silnik Williams FJ44-4M o ciągu maksymalnym 15 kN. Silnik jest jednostką dostępną masowo na cywilnym rynku, a dzięki temu tanią. Zmieniono kształt nosa samolotu, zastosowano nową owiewkę kabiny załogi oraz zmodyfikowano podwozie samolotu. M-345 HET do swojego pierwszego lotu wzbił się 29 grudnia 2016 roku^[3]. Za sterami maszyny siedzieli piloci doświadczalni Quirino Bucci i Giacomo Iannelli, sam lot trwał 30 minut i odbył się bez przeszkód. Już kilkanaście dni później, 13 stycznia 2017 roku, Inspektora Uzbrojenia podpisał z wytwórnią umowę na zakup pięciu samolotów M-345 HET, które otrzymały oznaczenie wojskowe T-345. Wstępne plany zakładały ich wejście do służby w 2019 roku i służbę w 61º Stormo w bazie Galatina wraz z M-346. M-345 mają zastąpić w procesie szkolenia samoloty T-339A (MB.339A)^[3]. Obok samolotów, producent dostarczy również naziemny system szkoleniowy oraz pakiet logistyczny^[4]. M-345 HET ma stać się również maszyną wykorzystywaną przez włoski zespół akrobacyjny Frecce Tricolori a tym samym zastąpić dotychczas wykorzystywane przez zespół samoloty AT-339A (MB.339A PAN). W barwy tego zespołu pomalowany jest drugi z wybudowanych prototypów^[3]. W porównaniu do samolotów prototypowych, maszyny seryjne mają mieć zmodyfikowane wloty powietrza do silników i podwyższoną kabinę pilotów^[5]. Pierwszy przeznaczony dla rodzimych sił powietrznych T-345 został oblatany 13 sierpnia 2019 roku z przyzakładowego lotniska firmy w Venegono Superiore. Maszyna o tymczasowych znakach CSX55233 jest pierwszym samolotem z pięciu zamówionych w styczniu 2017 roku. W czerwcu 2019 roku, firma podpisała kontrakt na dostawę kolejnych trzynastu maszyn siłom powietrznym Włoch^[6].

W 2008 roku maszyną zainteresowały się Chilijskie Siły Powietrzne, które potencjalnie mogłyby zakupić obydwa przeznaczone do szkolenia samoloty M-345 i M-346, jak również uruchomić produkcję M-345 na swoim terenie i zająć się sprzedażą samolotu na rynkach Ameryki Południowej. Podpisano wstępne porozumienie (Memorandum of Understanding) ale bez konsekwencji w postaci ostatecznego zamówienia włoskich samolotów^[7].

M-345 HET był w kręgu zainteresowań Francuskich Sił Powietrznych, które poszukiwały maszyny mającej zastąpić samoloty Dassault/Dornier Alpha Jet. Na przełomie maja i czerwca 2015 roku oficjalna delegacja francuska zapoznała się z włoskim samolotem. Ostatecznie jednak kontrakt wygrał szwajcarski Pilatus Aircraft i jego PC-21^[8]^[9]. M-345 jest wymieniany również w kontekście potencjalnego następcy szkolnych samolotów Saab 105 używanych w Österreichische Luftstreitkräfte oraz Szwedzkich Siłach powietrznych. W przypadku Szwecji i poważnego zaangażowania się Saab Group w projekt T-X, samolot Boeinga i jego szwedzkiego partnera może stanowić poważną konkurencję dla włoskiej konstrukcji^[10]^[11]^[12]. 12 czerwca 2019 roku włoskie ministerstwo obrony podpisało umowę z producentem, w ramach której zakupiono 13 samolotów w wersji M-345 HET. Obok samych maszyn, wytwórnia zabezpieczy naziemną infrastrukturę szkoleniową oraz udzieli wsparcia logistycznego przez pięć lat. Zamówienie to podniosło liczbę zakupionych przez włoskie siły powietrzne maszyn do 18 egzemplarzy^[13].

21 grudnia 2018 roku, producent poinformował o oblocie pierwszej seryjnej maszyny^[14]^[11]. 8 maja 2020 roku M-345 HET uzyskał wstępny europejski certyfikat zdatności do lotów AER (EP) P-21 w ramach EMAR 21 (European Military Airworthiness Requirement Part 21) od podległej Ministerstwu Obrony Republiki Włoskiej agencji DAAA (Direzione Armamenti Aeronautici e per l’Aeronavigabilita)^[7].

Służba[edytuj | edytuj kod]

23 grudnia 2020 roku, dwa pierwsze T-345A zamówione przez włoskie siły powietrzne wylądowały w bazie w bazie Galatina, siedzibie w 61º Stormo. Samoloty mają być wykorzystywane do szkolenia pilotów sił powietrznych, w trakcie pierwszej i drugiej fazy treningu lotniczego^[15].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Maciej Szopa, Samolot szkolny M-345 HET oblatany i zamówiony, „Lotnictwo Aviation International”, nr 3 (2017), s. 20-23, ISSN 2450-1298
↑ Piotr Butowski, Salon International de l'Aéronautique et de l'Espace Le Bourget, 17-23 czerwca 2013 r., „Lotnictwo”, nr 8 (2013), s. 50–60, ISSN 1732-5323
↑ ^a ^b ^c Leszek A. Wieliczko, Siły Powietrzne Włoch, „Lotnictwo”, nr 4-5 (2017), s. 44–58, ISSN 1732-5323
↑ Ważne kontrakty Leonardo, „Lotnictwo Aviation International”, nr 2 (2017), s. 5, ISSN 2450-1298
↑ Michał Gajzler, Tomasz Kwasek, Szymon Tetera, Salon Le Bourget 2017, „Lotnictwo”, nr 7-8 (2013), s. 14–30, ISSN 1732-5323
↑ Marco Muntz, First T-345A for Italian Air Force, „Air Forces Monthly”, nr 11 (2019), s. 11, ISSN 0955-7091
↑ ^a ^b Marco Muntz, M-345 HET gains initial certification, „Air Forces Monthly”, nr 7 (2020), s. 11, ISSN 0955-7091
↑ PC-21 dla Francji, „Lotnictwo”, nr 3 (2017), s. 6, ISSN 1732-5323
↑ Noworoczne sukcesy eksportowe Pilatusa, „Lotnictwo Aviation International”, nr 2 (2017), s. 4, ISSN 2450-1298
↑ Austriacy dyskutują o przyszłości lotnictwa myśliwskiego, „Lotnictwo Aviation International”, nr 1 (2019), s. 5, ISSN 2450-1298
↑ ^a ^b Dziewiczy lot seryjnego M-345, „Lotnictwo Aviation International”, nr 1 (2019), s. 8, ISSN 2450-1298
↑ Michał Gajzler, Boeing bierze wszystko, "Nowa Technika Wojskowa", nr 11 (2018), s. 62-67, ISSN 1230-1655
↑ Włosi zamawiają M-345 HET, „Lotnictwo”, nr 7-8 (2019), s. 5, ISSN 1732-5323
↑ Dziewiczy lot seryjnego M-345, „Wojsko i Technika”, nr 1 (2019), s. 45, ISSN 2450-1301
↑ Italy's Leonardo trainers arrive, "Combat Aircraft", nr 3 (2021), s. 12, ISSN 2041-7489

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Maciej Szopa, Samolot szkolny M-345 HET oblatany i zamówiony, „Lotnictwo Aviation International”, nr 3 (2017), s. 20–23, ISSN 2450-1298.

[XYX-1] Maciej Szopa, Samolot szkolny M-345 HET oblatany i zamówiony, „Lotnictwo Aviation International”, nr 3 (2017), s. 20-23, ISSN 2450-1298

[2] Piotr Butowski, Salon International de l'Aéronautique et de l'Espace Le Bourget, 17-23 czerwca 2013 r., „Lotnictwo”, nr 8 (2013), s. 50–60, ISSN 1732-5323

[Wieliczko-3] Leszek A. Wieliczko, Siły Powietrzne Włoch, „Lotnictwo”, nr 4-5 (2017), s. 44–58, ISSN 1732-5323

[4] Ważne kontrakty Leonardo, „Lotnictwo Aviation International”, nr 2 (2017), s. 5, ISSN 2450-1298

[5] Michał Gajzler, Tomasz Kwasek, Szymon Tetera, Salon Le Bourget 2017, „Lotnictwo”, nr 7-8 (2013), s. 14–30, ISSN 1732-5323

[6] Marco Muntz, First T-345A for Italian Air Force, „Air Forces Monthly”, nr 11 (2019), s. 11, ISSN 0955-7091

[Muntz-7] Marco Muntz, M-345 HET gains initial certification, „Air Forces Monthly”, nr 7 (2020), s. 11, ISSN 0955-7091

[8] PC-21 dla Francji, „Lotnictwo”, nr 3 (2017), s. 6, ISSN 1732-5323

[9] Noworoczne sukcesy eksportowe Pilatusa, „Lotnictwo Aviation International”, nr 2 (2017), s. 4, ISSN 2450-1298

[10] Austriacy dyskutują o przyszłości lotnictwa myśliwskiego, „Lotnictwo Aviation International”, nr 1 (2019), s. 5, ISSN 2450-1298

[X-11] Dziewiczy lot seryjnego M-345, „Lotnictwo Aviation International”, nr 1 (2019), s. 8, ISSN 2450-1298

[12] Michał Gajzler, Boeing bierze wszystko, "Nowa Technika Wojskowa", nr 11 (2018), s. 62-67, ISSN 1230-1655

[13] Włosi zamawiają M-345 HET, „Lotnictwo”, nr 7-8 (2019), s. 5, ISSN 1732-5323

[14] Dziewiczy lot seryjnego M-345, „Wojsko i Technika”, nr 1 (2019), s. 45, ISSN 2450-1301

[15] Italy's Leonardo trainers arrive, "Combat Aircraft", nr 3 (2021), s. 12, ISSN 2041-7489

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]