Anthrax (rodzaj)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Anthrax
Scopoli, 1763
Ilustracja
Czart smolisty
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

muchówki

Rodzina

bujankowate

Podrodzina

Anthracinae

Plemię

Anthracini

Rodzaj

Anthrax

Typ nomenklatoryczny

Musca anthrax Schrank, 1781

Synonimy
  • Antrax Macquart, 1847
  • Chalcamoeba Sack, 1909
  • Chrysamoeba Sack, 1909
Multimedia w Wikimedia Commons
Wypoczwarczenie czarta smolistego (Anthrax anthrax)

Anthrax – rodzaj muchówek z rodziny bujankowatych. Kosmopolityczny. Larwy są pasożytami pszczół, os i trzyszczowatych.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Muchówki te osiągają od 4 do 20 mm długości ciała[1]. Ubarwienie mają czarne, najczęściej matowe, rzadziej lekko błyszczące[1].

Głowa jest kulista[2], o wypukłym czole i krótkiej, zaokrąglonej, oprószonej twarzy. Potylica jest silnie rozrośnięta ku tyłowi[1] i zaopatrzona w wieniec włosków w okolicy szyjnej[2]. Nerkowate wskutek wcięć w tylnej części oczy złożone są rozstawione na odległość równą trzykrotności szerokości tępego wzgórka przyoczkowego. Ryjek jest stosunkowo krótki. Podługowato-owalne labellum jest równe połowie jego długości. Smukły i krótki głaszczek szczękowy ma szczecinki na szczycie. Otwór gębowy jest mały. Czułki są szeroko rozstawione; pierwszy ich człon jest dwukrotnie dłuższy od drugiego, a trzeci, choć zmienny w kształcie, u większości gatunków jest odwrotnie bulwiasty, wskutek przewężenia swej nasady. Charakterystyczna dla czułków jest podzielona arista z pędzelkiem lub otokiem z włosków na odcinku końcowym[1].

Tułów jest najszerszy w tylnej połowie, ku przodowi lekko zwężony. Włoski na środku tarczy śródplecza są krótkie, delikatne i zwykle rozproszone, stają się zaś liczniejsze i dłuższe po bokach, między guzami barkowymi a zaskrzydłowymi. Podobnie przedstawia się owłosienie tarczki. Mezopleury i pteropleury mają sztywne włoski. Hypopleury i całe metapleury są bezwłose. Łuseczka tułowiowa ma frędzel włosków, zaś pozbawiona jest łusek. Skrzydła są duże i wydłużone, ale zmienne co do szerokości. Najczęściej mają wyraźnie odgraniczone czarne plamy, zwłaszcza w części nasadowej i przedniej[1]. Skrzydła mają dobrze rozwinięty kolec kostalny, silnie rozwiniętą plumulę i słabo wykształcony grzebień na bazykoście[2]. Odnóża są dobrze rozwinięte[1], o udach i goleniach porośniętych łuskami i szczecinkami[2], a stopach zwieńczonych ostrymi pazurkami i owalnymi przylgami[1].

Odwłok jest krótki, przysadzisty, szerszy od tułowia[1], u samicy szerszy niż u samca[2], u obu płci z siedmioma widocznymi tergitami. Genitalia samca mają stożkowate hypopygium i zwykle symetrycznie zakrzywione ku dołowi dystistylusy[1].

Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]

Są pasożytami głównie pszczół samotnych (stąd pospolita angielska nazwa to "muchy pszczele"[1]), a w Ameryce Północnej także często os samotnych[3], choć zdarza się, że pasożytują także np. na trzyszczowatych. W Polsce wyróżnia się dwa gatunki: czart srebrnoplamek (Anthrax varius) i czart smolisty (Anthrax anthrax). Choć przedstawiciele czartów występują w większości miejsc na świecie, to jednak najbardziej pospolite są na obszarach palearktycznych i paleotropikalnych.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj ten wprowadzony został w 1763 roku przez Giovanniego Antonia Scopoliego na łamach Entomologia Carniolica. Gatunkiem typowym jest Musca anthrax, jednak wyznaczony został pod wynikającą z błędnej identyfikacji nazwą Musca morio[1]. Do rodzaju tego należy ponad 260 opisanych gatunków[4]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Frank M. Hull, Bee flies of the world: the genera of the family Bombyliidae, Washington: Smithsonian Institution Press, 1973, DOI: 10.5962/bhl.title.48406, ISBN 0-87474-131-9 [dostęp 2021-05-23].
  2. ↑ a b c d e Przemysław Trojan, Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 24 Bujanki – Bombyliidae, Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1967.
  3. ↑ Kenn Kaufman, Kaufman field guide to insects of North America, New York 2007, ISBN 0-618-15310-1, OCLC 71286683 [dostęp 2021-05-23].
  4. ↑ genus Anthrax Scopoli, 1763, [w:] BioLib.cz [online] [dostęp 2021-06-25].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Anthrax_(rodzaj)&oldid=71490328”