Arne Næss

Arne Næss (2003)

Arne Næss (ur. 27 stycznia 1912, zm. 12 stycznia 2009 w Oslo) – norweski filozof i działacz społeczny, twórca ekologii głębokiej. Alpinista.

Næss ukończył filozofię na Uniwersytecie w Oslo w roku 1933, następnie studiował matematykę i astronomię w Paryżu i Wiedniu. Był członkiem Koła Wiedeńskiego. Doktoryzował się w Oslo w roku 1936 na podstawie rozprawy poświęconej epistemologii poznania naukowego. W roku 1939 (w wieku 27 lat) został profesorem.

Zajmował się filozofią nauki i języka, logiką, semantyką i psychoanalizą, rozwijał myśl Spinozy i Gandhiego. Był autorem licznych książek i artykułów z filozofii, ekologii i logiki, z których wiele stało się bestsellerami i podręcznikami akademickimi. Założył interdyscyplinarne pismo filozoficzne „Inquiry”. W latach 60. i 70. XX wieku pod wpływem m.in. książki Rachel Carson „Silent spring” stworzył teoretyczne zręby nurtu ekofilozoficznego „głęboka ekologia”. Næss odrzucał antropocentryzm, różnorodność biologiczna była dla niego wartością samą w sobie.

W roku 1970 zrezygnował z pracy na uniwersytecie i poświęcił się działalności w ruchu ekologicznym. Brał udział w bezpośrednich działaniach na rzecz dzikiej przyrody. W 1970 r. wraz z Sigmundem Kvaloyem wziął udział w demonstracji przeciwko budowie elektrowni wodnej na wodospadzie Mardola, gdzie przykuł się do skał. W 1981 r. uczestniczył w protestach ekologów i ludu Lapończyków przeciwko budowie tamy koło miasta Alta. Apelował również do rządu Nepalu o zachowanie dziewiczości masywu Gauri Shankar.

Kandydował w wyborach z ramienia norweskiej Partii Zielonych.

Był wielokrotnie nagradzany m.in. nagrodą Nansena (1983), nagrodą Mahatmy Gandhiego (1994), the Nordic Prize Szwedzkiej Akademii (1996) i Królewską Nagrodą św. Olafa w 2006 r. Jest bohaterem kilku filmów dokumentalnych m.in. „Boxing Arne Naess”.

Naess gościł w Polsce na zaproszenie Pracowni na rzecz Wszystkich Istot w 1992 roku w ówczesnej siedzibie stowarzyszenia w Dolinie Wapienicy w Bielsku-Białej.

Jedna z jego ostatnich publikacji książkowych Filozofia życia to pochwała emocji i pluralizmu, nieskończonej złożoności, a także przyrody, która była dla niego niezwykle ważna. W swojej twórczości i życiu, dawał wyraz przekonaniu, że możliwe jest zjednoczenie ludzkich wysiłków i podejmowanie działań w celu ratowania zagrożonego bogactwa przyrodniczego. A także, że nie są ważne przekonania religijne czy też filozoficzne, z których te wysiłki i działania wynikają.

Ważniejsze prace

• Truth as conceived by those who are not professional philosophers (1938)
• Symbolic Logic (1961)
• Communication and Argument (1966)
• Gandhi and Group Conflict (1974)
• Ecology, Community and Lifestyle (1989)
• Hallingskarvet: The father of the good, long life (1995)
• Livsfilosofi, Natur och Kultur (2000)

Linki zewnętrzne

• Pracownia na rzecz Wszystkich Istot o prof. Næssie
• Arne Dekke Eide Næss – sylwetka postaci