Awahi wełnisty

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Awahi wełnisty
Avahi laniger
(J.F. Gmelin, 1788)[1]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

lemurowe

Rodzina

indrisowate

Rodzaj

awahi

Gatunek

awahi wełnisty

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[9]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Awahi wełnisty[10] (Avahi laniger) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny indrisowatych (Indridae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1788 roku niemiecki przyrodnik Johann Friedrich Gmelin, nadając mu nazwę Lemur laniger[1]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to Madagaskar (łac. habitat in Madagascar)[1], tj. Zatoka Antongila, Betanimena, Madagaskar[11][12]. Gmelin swój opis oparł na „Maquis à bourres” Pierre’a Sonnerata z 1782 roku[13].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[14].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Avahi: malgaska nazwa avahi używana wśród plemienia Betanimena na określenie awahi wełnistego[15].
  • laniger: łac. lana „wełna”[16]; -gera „noszenie”, od gerere „nosić, dźwigać”[17].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Awahi wełnisty występuje w północno-wschodnim i wschodnim Madagaskarze od rzeki Bemarivo na południe do rzek Mangoro/Nesivolo; przed rewizją taksonomiczną przeprowadzoną w XXI wieku uważano, że gatunek ten obejmuje obszar przez prawie całą długość lasów deszczowych wschodniego Madagaskaru, od masywu Ankarana na skrajnej północy do regionu Tôlanaro na skrajnym południu[14].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Czaszka

Długość ciała (bez ogona) 27,7–32,2 cm, długość ogona 30,4–36,6 cm; masa ciała 1,1–1,3 kg[18][19]. Futro ma barwę rudobrązową lub szarobrązową, odcień jest charakterystyczny dla danego osobnika. Ramiona i łapy są białe, ogon pomarańczowy. W odróżnieniu od innych przedstawicieli rodziny sierść tego lemura ma wełnistą strukturę, od której pochodzi jego nazwa. Twarz pokryta krótkimi włosami, uszy małe, schowane w sierści. Oczy duże, pysk krótki. Samce odróżnia od samic nieco większa czaszka i zęby trzonowe.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Awahi wełniste prowadzą nocny, nadrzewny tryb życia. Żyją w stadach rodzinnych na terytorium wynoszącym średnio 1–2 hektary (choć czasami dochodzi do czterech). Żywią się roślinami, głównie młodymi liśćmi, choć jedzą też kwiaty i owoce.

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Awahi wełniste łączą się w pary na całe życie. Okres godowy trwa od marca do maja. Po 135-dniowej ciąży samica rodzi jedno, rzadziej dwa młode, które karmi następnie mlekiem przez pół roku. Młode osiągają dojrzałość w wieku 2 lat.

Przez pierwsze dwa miesiące życia młode podróżują uczepione brzucha matki. W trzecim miesiącu przechodzą na grzbiet, a także zaczynają poruszać się samodzielnie i oddalać od matki. W tym okresie także uczą się, które rośliny nadają się do spożycia. Po sześciu miesiącach lemury uczą się sprawnie poruszać po drzewach, skacząc z gałęzi na gałąź. Po roku mogą już żyć samodzielnie, ale nadal przebywają blisko matki i dopiero po kolejnym roku stają się całkowicie niezależne.

Relacje z ludźmi[edytuj | edytuj kod]

Hodowla awahi wełnistych jest wyjątkowo trudna. Zwierzęta te nigdy nie rozmnażają się w niewoli, a wywiezione z Madagaskaru umierają już po kilku miesiącach. Zwierzęta te są czasami łapane i zjadane przez rodowitych mieszkańców Madagaskaru.

Status zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)[9]. Największym zagrożeniem dla niego, jak dla większości fauny Madagaskaru, jest wycinka lasów i degradacja środowiska.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nowa nazwa dla Lemur laniger J.F. Gmelin, 1788.
  2. ↑ Kombinacja nazw.
  3. ↑ Młodszy homonim Semnocebus avahi Lesson, 1840.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d J.F. Gmelin: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. T. 1. Cz. 1. Lipsiae: Impensis Georg. Emanuel. Beer., 1788, s. 44. (łac.).
  2. ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire. Mémoire sur les rapports naturels des Makis Lemur. „Magasin Encyclopédique”. 1, s. 46, 1796. (fr.). 
  3. ↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1798, s. ryc. xliia. (niem.).
  4. ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 1: Die Affen und Fledenthiere. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1840, s. 258, ryc. xlii.a. (niem.).
  5. ↑ R.-P. Lesson: Species des Mammifères bimanes et quadrumanes; suivi d’un mémoire sur les Oryctéropes. Paris: J.B. Baillière, 1840, s. 210. (fr.).
  6. ↑ J. van der Hoeven. Bijdragen tot de kennis van de Lemuridae of Prosimii. „Tijdschrift voor natuurlijke geschiedenis en physiologie”. 11, s. 44, 1844. (niderl.). 
  7. ↑ L. von Lorenz-Liburnau. Säugethiere von Madagaskar und Sansibar. „Abhandlungen der Senckenbergischen Naturforschenden Gesellschaft”. 21, s. 452, 1898. (niem.). 
  8. ↑ a b E. Patel 2020, Avahi laniger, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-26] (ang.).
  9. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 32–33. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  10. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Avahi laniger. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-26].
  11. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Avahi laniger (J. F. Gmelin, 1788). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-06]. (ang.).
  12. ↑ P. Sonnerat: Voyage aux Indes orientales et a la Chine: fait par ordre du roi, depuis 1774 jusqu’en 1781: dans lequel on traite des mœurs, de la religion, des sciences & des arts des Indiens, des Chinois, des Pégouins & des Madégasses: suivi d’observations sur le cap de Bonne-Espérance, les isles de France & de Bourbon, les Maldives, Ceylan, Malacca, les Philippines & les Moluques, & de recherches sur l’histoire naturelle de ces pays. T. 2. Paris: Chez l’Auteur, rue Saint-André-des-Arts, vis-à-vis la rue de l’Éperon, maison de M. Ménissier, Marchand d’étosses de soies; Chez Froullé, Libraire, pont Notre-Dame, vis-à-vis le quai de Gêvres; Chez Nyon, rue de Jardinet; Chez Barrois, 1782, s. 142, ryc. 89. (fr.).
  13. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 154. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  14. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 130, 1904. (ang.). 
  15. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 119.
  16. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 96.
  17. ↑ R.A. Mittermeier, Ch. Schwitzer, E.E. Louis Jr. & M.C. Richardson: Family Indriidae (Woolly Lemurs, Sifakas and Indri). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 164. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  18. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 98. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Awahi_wełnisty&oldid=71921685”