Bet-Choron
Bet-Choron (lub Betoron, Bejt-Choron, Bethora, Beith Horon) („dom Horona”) – starożytne miasto z czasów biblijnych, położone przy ważnej drodze z Jerozolimy w górę doliny Ajalon. Miasto miało dwie części, oddalone o około 2 km, zwane Bet-Choron Górne[1] (obecnie Beit ‘Ur al-Fauqa) oraz Bet-Choron Dolne[1] (obecnie Beit ‘Ur al-Tahta). Strategiczne znaczenie miała przełęcz między obiema częściami[2].
Etymologia i położenie[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości wywodzi się od imienia egipsko-kananejskiego bóstwa zwanego Horon (Haurôn), które pojawia się w literaturze z Ugarit[3][4][5]. Miasto położone było około 20-22 km na północny zachód od Jerozolimy, na drodze łączącej Jerozolimę z Lyddą i nadmorską Joppą poprzez Gibeon i dalej w górę doliny Ajalon. Duże znaczenie miało położenie między stolicą a równiną nadmorską oraz umiejscowienie po obu stronach przełęczy. Zgodnie z podziałem ziem między plemiona izraelskie obie części należały do plemienia Efraima blisko granicy ziem plemienia Beniamina[6][7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Według biblijnej księgi 1 Kronik 7,24 Bet-Choron Górne i Dolne założyła lub zbudowała Szeera, córka Berii, a wnuczka Efraima[8], należało więc do ziem plemienia Efraima. Jednakże później zostało przekazane synom Kehata z plemienia Lewiego[9][10]. W czasie podboju Ziemi Obiecanej przez Jozuego, pokonani królowie amoryccy uciekali zboczem Bet-Choron[11]. W czasach króla Saula drogą przez Bet-Choron oddziały Filistynów dokonywały z Mikmas napadów grabieżczych[12]. Król Salomon umocnił warownie w Bet-Choron Górnym i Dolnym[13][14]. Według egipskich źródeł faraon Szeszonk I podczas najazdu w czasach króla Roboama zdobył między innymi Bet-Choron[15][16][17]. Za rządów króla Amazjasza najemnicy z plemienia Efraima spustoszyli Bet-Choron przed bitwą z Edomitami[18].
W czasie powstania Machabeuszów Juda Machabeusz pokonał w 166 roku p.n.e. wojska Seleukidów pod wodzą Serona[19]. Następnie w 160 roku p.n.e. Bakchides po zwycięstwie nad Judą Machabeuszem w bitwie po Elasą naprawił umocnienia i osadził załogę seleukidzką w Bet-Choron[20]. Natomiast w czasie wojny żydowskiej w październiku/listopadzie 66 roku n.e. zeloci pod dowództwem Eleazara pokonali w bitwie w wąwozie Bet-Choron oddziały Cestiusza Gallusa[21][22].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b 1Krn 7,24 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 374.
- ↑ Atlas biblijny 1991 ↓, s. 278.
- ↑ William Foxwell Albright. The Egypt-Canaanite God Haurôn. „Bulletin of the American Schools of Oriental Research”. 84 (84), s. 7-12, grudzień 1941. JSTOR: 1355138. (ang.).
- ↑ John Gray. The Canaanite God Horon. „Journal of Near Eastern Studies”. 8 (1), s. 27-34, styczeń 1949. DOI: 10.1086/370902. JSTOR: 542437. (ang.).
- ↑ Albright 1968 ↓, s. 138.
- ↑ Joz 16,3-5 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 220.
- ↑ Joz 18,13-15 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 222.
- ↑ 1Krn 7,22-24 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 374.
- ↑ Joz 21,20-22 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 224.
- ↑ 1Krn 6,51-53 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 373.
- ↑ Joz 10,6-10 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 215.
- ↑ 1Sam 13,16-18 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 268-269.
- ↑ 2Krn 8,5 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 397.
- ↑ 1Krl 9,17 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 322.
- ↑ Müller 1893 ↓, s. 166. (niem.).
- ↑ 1Krl 14,25 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 329.
- ↑ 2Krn 12,2-9 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 400.
- ↑ 2Krn 25,5-13 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 409.
- ↑ 1Mach 3,13-24 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 489-490.
- ↑ 1Mach 9,50-51 w przekładach Biblii. BT 1980 ↓, s. 500.
- ↑ Józef Flawiusz, Wojna żydowska, ks. II, rozdz. XIX, 8-9 Wojna żydowska 1992 ↓, s. 204.
- ↑ Byra 2011 ↓, s. 125-126.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Źródła
- Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. Wyd. trzecie poprawione. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 1980.
- Józef Flawiusz: Wojna żydowska. Z języka greckiego przeł. oraz wstępem i komentarzem opatrzył Jan Radożycki. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 1992. ISBN 83-85249-09-5.
- Opracowania
- Atlas biblijny. Warszawa: Drukarnia Wydawnicza im. W. I. Anczyca, 1991. ISBN 83-7050-000-5.
- William Foxwell Albright: Yahweh and the Gods of Canaan: A Historical Analysis of Two Contrasting Faiths. Winona Lake: Eisenbrauns, 1968. ISBN 978-0931464010. (ang.).
- Mateusz Byra: Powstanie w Judei 66-74 n.e. Zabrze: 2011. ISBN 978-83-89943-62-0.
- Wilhelm Max Müller: Asien und Europa nach altägyptischen Denkmälern. Lipsk: Engelmann, 1893. (niem.).