Brodawnik żółtobrzuchy
| Philepitta schlegeli[1] | |
| Schlegel, 1867 | |
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
brodawnik żółtobrzuchy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Brodawnik żółtobrzuchy[3] (Philepitta schlegeli) – gatunek małego ptaka z rodziny brodawników (Philepittidae), endemit Madagaskaru. Bliski zagrożenia wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Hermann Schlegel w 1867. Opis ukazał się w Recherches sur la faune de Madagascar et de ses dépendances. Autor nie wskazał dokładnego miejsca zebrania holotypu. Obserwował zarówno samce, jak i samice[4]. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Philepitta schlegeli, która jest obecnie (2020) akceptowana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny[5]. Brodawnik żółtobrzuchy to gatunek monotypowy[5][6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 12,5–14 cm[6]. Autor pierwszego opisu podał następujące wymiary (w calach francuskich, oryginalne wymiary zaprezentowane przez autora w nawiasie): długość skrzydła wynosi około 74–77 mm (2 cale i 9–10 linii), długość ogona około 38–40,5 mm (17 do 18 linii), dzioba około 11–13,5 mm (5–6 linii), skoku 18–20 mm (8–9 linii)[4]. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. Samce mają czarne głowy z barwnymi brodawkami (można wyodrębnić 3 odstające płaty[4]) – zielonymi z przodu i z tyłu oka, a niebieskimi dookoła. Grzbiet porastają pióra zielone, widoczna żółta obroża; spód ciała ma barwę jaskrawożółtą. Samica z wierzchu jest zielona, a jej żółtą spodnią część ciała pokrywają ciemniejsze pasy. Nie występują u niej barwne brodawki, ma za to jasnoróżową obrączkę oczną[7]. Dziób czarny, nogi łupkowobrązowe, tęczówka jasnobrązowa[8].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Endemit zachodniego, północno-zachodniego i północnego Madagaskaru. Na północy sięga do Andavakoera, na południu do miejsca około 70 km na północ od miasta Morondava[6].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia brodawników żółtodziobych są głównie wilgotne lasy, lokalnie odwiedza również te suche, szczególnie w obszarach z wapieniami. Żywią się niewielkimi owocami (m.in. Petchia, toinowate) oraz nektarem[7]. Według autora oryginalnego opisu reprezentanci gatunku mogą być obserwowani m.in. wraz z wangami błękitnymi (Cyanolanius madagascarinus). Schlegel stwierdził również, że krzyk brodawnika żółtobrzuchego przypomina krzyk pustułki malgaskiej (Falco newtoni) i brzmi jak szybkie cit-cit-ci[4].
Rozród słabo poznany. Obserwowano budowę gniazd od października do grudnia. Prawdopodobnie u przedstawicieli P. schlegeli występuje poligynia. Gniazdo ma kształt sferyczny, jest przytwierdzone do gałęzi. Budulec stanowią mchy, kora i fragmenty liści, spojone pajęczyną[6].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje brodawnika żółtobrzuchego za gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened). BirdLife International ocenia trend populacji jako spadkowy. Suchym lasom w obrębie zasięgu P. schlegeli zagrażają wypalanie, nadmierny wypas bydła oraz wycinka drzew pod rozpałkę i budulec. W okolicach Sambirano wydobywanie złota poskutkowało zniszczeniem części okolicznego wilgotnego lasu oraz napływem ludności do tego obszaru. Z drugiej strony środkowe części zasięgu, położone w masywach, są objęte obszarami chronionymi[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Philepitta schlegeli, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Philepitta schlegeli, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Philepittidae Sharpe, 1870 - brodawniki - Asities (wersja: 2019-04-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-09].
- ↑ a b c d Schlegel, H. Pollen, François P. L.: Recherches sur la faune de Madagascar et de ses dépendances. T. 2. Mammifères et Oiseaux. 1867, s. 88–89.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): NZ wrens, Sapayoa, broadbills, asities, pittas. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-09]. (ang.).
- ↑ a b c d Hawkins, F.: Schlegel's Asity (Philepitta schlegeli). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (22 stycznia 2016)].
- ↑ a b c Schlegel's Asity Philepitta schlegeli. BirdLife International. [dostęp 2016-01-22].
- ↑ G. E. Shelley: The birds of Africa. T. 2. s. 6–7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).