Brunfelsia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Brunfelsia
Ilustracja
Brunfelsia americana
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

psiankowce

Rodzina

psiankowate

Rodzaj

brunfelsia

Nazwa systematyczna
Brunfelsia Linnaeus
Sp. Pl. 191. 1 Mai 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

B. americana L.[3]

Synonimy
  • Brunfelsiopsis (Urb.) Kuntze
  • Franciscea Pohl[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Brunfelsia australis
Brunfelsia bonodora

Brunfelsia (Brunfelsia L.) – rodzaj roślin z rodziny psiankowatych. Obejmuje 46[5]–49[6] gatunków. Rośliny te naturalnie występują głównie w Ameryce Środkowej i Południowej, na północy sięgając po Kubę i Panamę, a na południu po północną Argentynę[5][6]. Jako introdukowane rosną także w równikowej Afryce Wschodniej[6].

Niektóre gatunki są popularnie uprawiane w krajach klimatu ciepłego jako rośliny ozdobne[7], w klimacie umiarkowanym jako rośliny szklarniowe i doniczkowe[8]. Walorem ozdobnym są kwiaty zmieniające kolor w czasie kwitnienia z białego na żółty i z fioletowego na biały. Dzieje się tak z powodu zmieniającej się ich kwasowości. Kwiaty także efektownie pachną w nocy. Jako rośliny ozdobne najczęściej uprawiane są brunfelsia amerykańska B. americana, B. australis[5] i brunfelsja skąpokwiatowa B. pauciflora[7][9]. Część przedstawicieli rodzaju wykorzystywana jest także ze względu na właściwości lecznicze, halucynogenne i toksyczne[7]. Halucynogenem wykorzystywanym w Amazonii jest B. grandiflora. Południowoamerykański gatunek B. uniflora wykorzystywany jest w leczeniu kiły[5]. Trujące alkaloidy zawarte są zwłaszcza w mięsistych owocach, którymi często trują się psy[8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Zimozielone krzewy i niewielkie drzewa[8][7].
Liście
Skrętoległe, pojedyncze[6], często nieco skórzaste[8], całobrzegie, nagie lub owłosione[7], z włoskami pojedynczymi, ew. rzadko rozgałęzionymi[6].
Kwiaty
Zebrane w szczytowych wierzchotkach[7], gęstych lub luźnych, czasem zredukowanych do pojedynczych kwiatów[6]. Kielich jest rurkowaty lub dzwonkowaty[6], promienisty lub słabo grzbiecisty – wolne końce działek są podobnej wielkości[7]. Korona kwiatu w dolnej części tworzy rurkę ze zrośniętych płatków, których końce są szeroko rozpostarte i wyraźnie grzbieciste – mają nierówną wielkość. Pręciki cztery, dwusilne – górne dwa osadzone są na długich nitkach i czasem wystają z rurki korony. Dolne dwa są krótsze[7]. Zalążnia jajowata do stożkowatej[6], powstaje z dwóch owocolistków i otoczona jest pierścieniowatym miodnikiem. Szyjka słupka na końcu zagięta[7].
Owoce
Skórzaste lub mięsiste torebki, czasem podobne do jagód, okryte przez skórzasty, trwały kielich[6]. Zawierają duże nasiona[6] w liczbie od dwóch do 40[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj z podrodziny Petunioideae z rodziny psiankowatych (Solanaceae)[4].

Wykaz gatunków[6]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-04-04] (ang.).
  3. ↑ a b Brunfelsia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-04-04].
  4. ↑ a b Genus: Brunfelsia L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-04-04].
  5. ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 135, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k Brunfelsia Plum. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. [dostęp 2020-04-04].
  7. ↑ a b c d e f g h i j K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. XIV. Flowering Plants. Eudicots. Springer-Verlag, 2016, s. 348-349. ISBN 978-3-319-28532-0.
  8. ↑ a b c d e Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 157, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  9. ↑ a b Mieczysław Czekalski, Rośliny ozdobne do dekoracji wnętrz, Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, 1996, s. 150, ISBN 83-7160-011-9.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Brunfelsia&oldid=71726687”