Cerkiew św. Paraskewy w Nowym Bruśnie
 A-223 z dnia 12.06.1987 r.[1]
| |||||||||||||||
| cerkiew nieczynna kultowo | |||||||||||||||
.jpg) Elewacja południowa | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Wezwanie |
św. Paraskewa | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie gminy Horyniec-Zdrój  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu lubaczowskiego  | |||||||||||||||
 50°14′34,7″N 23°19′22,4″E/50,242972 23,322889
| |||||||||||||||
Cerkiew św. Paraskewy w Nowym Bruśnie – dawna cerkiew greckokatolicka, wzniesiona w 1713 we wsi Nowe Brusno.
W latach 1713–1947 użytkowana jako greckokatolicka cerkiew filialna parafii w Starym Bruśnie.
Po 1947 świątynia przejęta przez Skarb Państwa, nieczynna kultowo.
Cerkiew wpisano na listę zabytków w 1987 i włączono do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej.
Historia obiektu[edytuj | edytuj kod]
Cerkiew zbudowana w 1713 przez cieślę Stefana Sienko Siematiewskiego z Płazowa fundacji Maurycego Kurdwanowskiego rotmistrza królewskiego i starosty bełskiego. Pierwotnie była to drewniana świątynia konstrukcji zrębowej, orientowana, trójdzielna. Do większej nawy od zachodu przylegał niewielki prostokątny babiniec, na którego piętrze znajdowała się kaplica św. Mikołaja z galerią arkadową od zewnątrz. Od wschodu nawy znajdowało się tej samej szerokości prezbiterium zamknięte trójbocznie. Około 1850 przebudowano sanktuarium. W 1873 dobudowano zakrystię. W 1903 znacznie przekształcono bryłę budowli. Od zachodu dobudowano nowy większy babiniec, który przykryto ośmiopołaciową kopułą dominującą w wyglądzie cerkwi. Pozostałe dwie kopuły, którym zmieniono profile pokryto blachą i zwieńczono nowymi pseudolatarniami z cebulastymi hełmami zakończonymi krzyżami. Zlikwidowano soboty pozostawiając zadaszenie wokół prezbiterium. W 1947 cerkiew przejął Skarb Państwa i nieużytkowana ulegała dewastacji. w 1962 zniszczony ikonostas i resztki wyposażenia zabezpieczono w muzeach w Łańcucie i Przemyślu. W 1980 cerkiew zagrożona była rozebraniem. w 1990 podparto ściany stemplami i kozłami. W 1994 rozpoczęty remont przerwano z powodu braku koncepcji. W 2014 obiekt przejęło Muzeum Kresów w Lubaczowie. W latach 2014–2019 wykonano remont obejmujący pełną konserwację świątyni[2].
-
Elewacja północna -
Wejście -
Widok od strony prezbiterium
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Wykonywany remont cerkwi w latach 2014–2016 ma na celu przywrócenie jej pierwotnej bryły i obejmuje:
- wykonanie fundamentów
- konserwację i częściową wymianę ścian
- odtworzenie zakrystii
- konserwację babińca z rekonstrukcją kaplicy św. Mikołaja
- konserwację kopuł nad nawą i prezbiterium z wymianą poszycia dachowego
- rekonstrukcję sobót, podłóg, stolarki okiennej i drzwiowej
- odbudowę ogrodzenia
-
Przed remontem, widok od południa -
Przed remontem, widok od północy -
W czasie remontu (2015)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2016-09-19].
- ↑ Zakończyły się prace konserwatorskie w zabytkowej cerkwi w Nowym Bruśnie. Strona internetowa www.dzieje.pl. [dostęp 2019-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-13)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Grzegorz Rąkowski, Polska egzotyczna, część II, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 2002, ISBN 978-83-62460-26-7
- Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego, Krzysztof Zieliński (red.), Rzeszów: Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia”, 2015, s. 195-196, ISBN 978-83-61577-68-3, OCLC 922211420.
