Świerząbek gajowy

Świerząbek gajowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	świerząbek
Gatunek	świerząbek gajowy
	Nazwa systematyczna
	Chaerophyllum temulum L.; Sp. pl. 1:258. 1753
Synonimy
	Chaerophyllum temulentum L.;
	Chaerophyllum temulentum L.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Świerząbek gajowy, świerząbek zwisły^[4] (Chaerophyllum temulum L.) – gatunek rośliny dwuletniej z rodziny selerowatych. Występuje w Europie, Północnej Afryce, Zachodniej Azji^[3]. W Polsce rośnie w lasach, zaroślach oraz na siedliskach ruderalnych, na całym niżu i w górach^[5].

Morfologia

Łodyga: Pusta w środku, pionowo rosnąca do wysokości 80 cm. Upstrzona czerwonymi plamami^[6], pod węzłami zgrubiała^[7].
Liście: Skrętoległe, 2–3-krotnie pierzaste, szorstko owłosione, szarawe.
Kwiaty: Czysto białe, licznie zebrane w baldachy na wierzchołkach łodyg. Kwitnie od maja do lipca^[6].
Owoce: Nagie, długości 5–7 mm^[7].

Biologia i ekologia

Rośnie w żyznych lasach liściastych i nitrofilnych okrajkach – jest gatunkiem charakterystycznym dla grądu środkowoeuropejskiego Galio-Carpinetum i zespołu Alliario-Chaerophylletum temuli^[8]. Częsty jest w zaroślach i zbiorowiskach chwastów przy płotach i na rumowiskach. Zawiera substancje trujące, a jego sok działa drażniąco na skórę. Po spożyciu wywołuje stany zapalne żołądka i jelit. W ciężkich przypadkach dochodzi do zaburzeń w poruszaniu się i do paraliżu^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-12-05] (ang.).
↑ ^a ^b Chaerophyllum temulum. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-12-05]. (ang.).
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ Władysław Szafer, Bogumił Pawłowski (red.): Flora Polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. Kraków: PWN, 1960, s. 29.
↑ ^a ^b ^c Bruno P. Kremer: Rośliny trujące. Warszawa: Multico, 1996, s. 54, seria: Świat przyrody. ISBN 83-7073-113-9.
↑ ^a ^b Martin Červenka, Viera Feráková, Milan Háber, Jaroslav Kresánek, Libuše Paclová, Vojtech Peciar, Ladislav Šomšák: Świat roślin, skał i minerałów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982, s. 224. ISBN 83-09-00462-1.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14439-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-12-05] (ang.).

[grin-3] Chaerophyllum temulum. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-12-05]. (ang.).

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[szafer-5] Władysław Szafer, Bogumił Pawłowski (red.): Flora Polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. Kraków: PWN, 1960, s. 29.

[B-6] Bruno P. Kremer: Rośliny trujące. Warszawa: Multico, 1996, s. 54, seria: Świat przyrody. ISBN 83-7073-113-9.

[A-7] Martin Červenka, Viera Feráková, Milan Háber, Jaroslav Kresánek, Libuše Paclová, Vojtech Peciar, Ladislav Šomšák: Świat roślin, skał i minerałów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982, s. 224. ISBN 83-09-00462-1.

[8] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14439-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]