Chwalęcin (województwo warmińsko-mazurskie)

Chwalęcin

wieś
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	lidzbarski
Gmina	Orneta
Liczba ludności (2022)	66
Strefa numeracyjna	55
Kod pocztowy	11-130
Tablice rejestracyjne	NLI
SIMC	0153726
Położenie na mapie Polski Chwalęcin
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Chwalęcin
Położenie na mapie powiatu lidzbarskiego Chwalęcin
Położenie na mapie gminy Orneta Chwalęcin
54°09′41″N 20°01′13″E

Chwalęcin – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Orneta.

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Chwalęcin, po jej zniesieniu w gromadzie Bażyny. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego. Wieś znajduje się w historycznym regionie Warmia.

Historia i zabytki

Wieś lokowana w 1349 przez kapitułę warmińską z przeniesienia wsi pruskiej zamieszkanej przez ludność niewolną na prawo chełmińskie. Chwalęcin to jedno z ośmiu miejsc pielgrzymkowych znanych na Warmii. We wsi znajduje się późnobarokowy kościół z klasycystyczną fasadą pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Powstał na miejscu wcześniej wybudowanych kaplic: w 1570 i 1675/1676, w których przechowywano słynący łaskami "czarny krucyfiks", znaleziony w lesie nad Wałszą. Podczas epidemii dżumy w 1709 kapituła warmińska ślubowała wybudować w tym miejscu kościół. Ślubowanie to miało wyjednać zmiłowanie Boże i zaradzić epidemii. Budowa kościoła rozpoczęła się około 1720, a zakończyła się w 1728. Niewielka trójnawowa świątynia jest zwieńczona ośmioboczną wieżyczką z baniastym hełmem, nad fasadą ozdobioną pilastrami znajduje się dodana w 1858 attyka. Projekt kościoła i dodana w XIX w. brama nawiązują do sanktuarium w Świętej Lipce. Neoklasycystyczna fasada pochodzi z 1830. We wnętrzu świątyni pozorne sklepienie krzyżowe z lunetami pokryte jest późnobarokową polichromią z 14 scenami Legendy Krzyża Świętego, ponadto bogaty późnobarokowy wystrój o wysokiej wartości artystycznej. Uznawany za cudowny gotycki "Czarny krucyfiks" znajduje się w ołtarzu głównym i pochodzi z ok. 1400, pod ścianą chorągiew procesyjna z ok. 1720. Świątynię otacza dziedziniec odpustowy zamknięty murem z narożnymi kaplicami wybudowanymi w latach 1820–1836.

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie

• 
  Nawa główna
• 
  Ołtarz główny
• 
  Czarny krucyfiks na polichromii
• 
  Polichromia
• 
  Prospekt organowy (na razie bez organów)
• 
  Polichromie
• 
  Krużganki
• 
  Krużganki

Zobacz też

• Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie
• Chwalęcin

Linki zewnętrzne

• Tajemnica Czarnego Krucyfiksu - Chwalęcin na youtube.com

Bibliografia

• Chłosta J., 2002. Słownik Warmii. wyd. Littera. Olsztyn. s. 64 i 360
• Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 119
• Pohlmann L., 1991., Wallfahrtskirche zum heiligen Kreuz Stegmansdorf/Ostpreussen und Chronik des Dorfes Stegmannsdorf. Bischof-Maximilian-Kaller-Stiftung. Munster
• Poklewski J., 1978. Sztuka Pobrzeża Bałtyku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Gdańsk, listopad 1976. PWN. Warszawa. s. 341-355
• Chwalęcin kościół. naturjan.home.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-12-09)].
• Strona internetowa Sanktuarium w Chwalęcinie