Chwostka wspaniała
| Malurus splendens[1] | |||
| (Quoy & Gaimard, 1830) | |||
 Samiec podgatunku nominatywnego | |||
_-_Wyperfeld_NP_-_Victoria_S4E4097_(22343749761).jpg) Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
chwostka wspaniała | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Chwostka wspaniała[4] (Malurus splendens) – gatunek małego ptaka z rodziny chwostkowatych (Maluridae), jeden z 12 przedstawicieli rodzaju Malurus. Zasiedla Australię.
Systematyka i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Opisana została przez parę francuskich lekarzy i zoologów w 1830 roku. Pierwotnie otrzymała nazwę naukową Saxicola splendens. Okaz, na podstawie którego opisano gatunek, pochodził z King George Sound. Jeden z podgatunków, melanotus, niekiedy wydzielany jest do rangi osobnego gatunku, jako chwostka turkusowa. Obecnie uznaje się 4 podgatunki[2][4][5][6][7]:
- chwostka wspaniała (M. s. splendens) (Quoy & Gaimard, 1830) – subtropikalna południowo-zachodnia i zachodnio-środkowa Australia
- chwostka lazurowa (M. s. callainus) Gould, 1867; poprzednio M. s. musgravi Mathews, 1922 – środkowa i południowo-środkowa Australia
- M. s. emmottorum Schodde & Mason, 1999 – północno-wschodnia Australia (środkowy Queensland)
- chwostka turkusowa (M. s. melanotus) Gould, 1841 – wschodnio-środkowa Australia
Biotop[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem chwostki wspaniałej są lasy, skrub oraz sawanna[3].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Występuje bardzo wyraźny dymorfizm płciowy w okresie godowym, w okresie pozalęgowym obie płci wyglądają bowiem identycznie. Młode przypominają samice, lecz nie są opalizujące. Obie płcie mierzą 12–14 cm, ważą średnio około dziewięciu gramów.
Samce są zawsze opalizujące w miejscach turkusowych. Samiec podgatunku nominatywnego różni się od tego „normalnego” jedynie barwą wierzchu głowy, która nie jest ciemnoniebieska. Ma turkusową całą głowę, grzbiet oraz pokrywy podogonowe. Ma czarną maskę, obrożę i przepaskę na piersi. Spód ciała jest ciemnoniebieski, natomiast sterówki, skrzydła i kuper niebieskie. Lotki są nieco szarawe, ale na lotkach II-rzędu widoczny turkusowy obszar.
U podgatunku melanotus przepaska jest cieńsza, spód ciała z tyłu jasny. U samca podgatunku emmottorum niebieska barwa piersi kończy się wraz z cienką przepaską. Ma on także czarny kark i kuper oraz brązowe skrzydła, jest także mniej intensywnie ubarwiony. Ogon jest jakby zszarzały. Ciemnymi barwami charakteryzują się samce formy callainus. Przepaska jest dość gruba, poza głową cały granatowy, z turkusowym karkiem.
Samice prawie nie posiadają opalizujących elementów upierzenia. U podgatunku nominatywnego jedynie ogon turkusowy, z wierzchu jasnokawowe, od spodu jasne. Na skrzydłach mają nieco szaroniebieskiej barwny. Podgatunek emmottorum z jaśniejszym grzbietem i pomarańczowawą otoczką wokół oka. U formy melanotus wierzch ciała brązowy, a spód brudnobiały.
Zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Podobnie jak inne chwostki, na ziemi, w zaroślach, poszukuje owadów. Szuka jedzenia razem z innymi chwostkami wspaniałymi. Wydaje szybkie serie nieco metalicznych pisków.
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Gniazduje kooperatywnie. Samica sama buduje gniazdo, jest także jedyną w grupie, która wysiaduje jaja. W jednym zniesieniu jest ich 2–3. Inkubacja trwa 15 dni, młode spędzają w gnieździe około 11 dni.
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje chwostkę wspaniałą za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Całkowita liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako lokalnie dość pospolity. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Malurus splendens, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Rowley, I. & Russell, E.: Splendid Fairy-wren (Malurus splendens). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2019. [dostęp 2019-12-16].
- ↑ a b c BirdLife International, Malurus splendens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2019-3 [dostęp 2019-12-16] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Malurinae Swainson, 1831 - chwostki (wersja: 2020-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-15].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Lyrebirds, scrubbirds, bowerbirds, Australasian wrens. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-15]. (ang.).
- ↑ Splendid Fairy-wren (Malurus splendens). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2010-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-30)]. (ang.).
- ↑ D. Lepage: chwostka wspaniala. [w:] Avibase – Światowa baza danych ptaków [on-line]. [dostęp 2020-12-15].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Splendid Fairy-wren (Malurus splendens). Birds in Backyards. [dostęp 2020-12-15]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).