Cieniawa
49°36′58″N 20°50′49″E/49,616111 20,846944| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2019) |
1667[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
33-333[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KNS |
| SIMC |
0426897 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Grybów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego  | |
| 49°36′58″N 20°50′49″E/49,616111 20,846944[1]
| |
Cieniawa – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Grybów.
Wieś królewska starostwa sądeckiego w powiecie sądeckim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[4]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Pochodzenie nazwy[edytuj | edytuj kod]
Legenda głosi, że początki wsi sięgają panowania króla Kazimierza Wielkiego (1333–1370). Wędrując po górach, zmęczony długą drogą, król usiadł w cieniu drzew. Odpoczynek był tak przyjemny, że król nazwał to miejsce Cieniawa. Również w naukowych opracowaniach, np. Eugeniusza Pawłowskiego – wybitnego znawcy nazw miejscowych Sądecczyzny i Zdzisława Stiebera – pochodzenie nazwy Cieniawa wyprowadzane jest od ukształtowania terenu i szaty roślinnej. Może więc znaczyć tyle co cienista – prawdopodobnie w chwili zakładania Cieniawy było dużo drzew rzucających cień. Natomiast według Jana Długosza – pisze o tym w swojej Historii Polski – nazwa pochodzi od ściętego lasu. Na dowód Długosz przytacza nazwę śląskiej miejscowości Ścinawa – którą po polsku tłumaczy się właśnie Cieniawa.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
Integralne części wsi Cieniawa: Bania, Bąkowiec, Bielanka, Brzeski, Ćwierć, Dworskie, Działek, Góraki, Karczyska, Kućmy, Ligęzówka, Na Drodze, Na Garbach, Na Pólku, Obla, Podedworze, Pod Gościńcem, Podlesie, Podleszcze, Podpołudnie, Porębówka, Psiarki, Rzeki, Skowronki, Stolarzówka, Wierchowina, Zarębka, Ząbry[5][6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nie wiadomo kiedy dokładnie została założona wieś. Istnieje kilka dokumentów lokacyjnych, które podają różne daty powstania Cieniawy – 1364, 1416 i 1464. Można przypuszczać, ze powstanie wsi nie było aktem jednorazowym, ale odbywało się stopniowo, aż do 1464 roku, kiedy to z całą pewnością Cieniawa już istniała jako samodzielna wieś. O prastarym pochodzeniu miejscowości może świadczyć również fakt, że domy są rozrzucone po dolinach i zboczach wzgórz, można więc przypuszczać, że wieś powstała w wyniku swobodnej, dzikiej kolonizacji. Ten „rozproszony” typ wsi jest charakterystyczny dla najstarszych miejscowości na Sądecczyźnie. Dziś Cieniawa składa się z kilkunastu osiedli – przysiółków, które tradycyjnie nazywane są w zależności od usytuowania w terenie, nazwiska rodziny bądź zawodu, jaki wykonują mieszkańcy przysiółka.
Historia Cieniawy od początku jest ściśle związana z sąsiednim Mystkowem, który przez ponad 500 lat był siedzibą parafii. Cieniawa usamodzielniła się jako parafia dopiero w latach 80. XX wieku. W 1980 roku Kuria Diecezjalna zaleciła odprawianie w każdą niedzielę jednej mszy świętej w Cieniawie. Uruchomiono pierwszą kaplicę – początkowo w salce katechetycznej w domu prywatnym, potem w wyremontowanym i dostosowanym do potrzeb dawnym Domu Nauczyciela. Pierwsza pasterka w kaplicy została odprawiona w Boże Narodzenie na przełomie lat 1980/1981. W 1981 roku po uzyskaniu zezwolenia od władz państwowych, wybudowana została nowa kaplica, a w 4 czerwca tego roku Kuria Diecezjalna wyznaczyła księdza Franciszka Olczaka na duszpasterza parafii.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[7].
- Kapliczka.
Ochotnicza straż pożarna działa od 1930 roku i posiada samochód Steyr[8].
Ważne daty[edytuj | edytuj kod]
- 1891 - założenie szkoły ludowej w Cieniawie;
- 1930 – powstaje pierwsza ochotnicza straż pożarna;
- 1960 – budowa domu kultury;
- 1963 – elektryfikacja wsi;
- 10.04.1981 – decyzja o budowie kościoła wydana przez wojewodę;
- 01.09.1981 – powstanie parafii;
- 27.05.1982 – rozpoczęcie prac przy budowie kościoła;
- 25.12.1982 – dolny kościół oddany do użytku;
- 27.10.1985 – poświęcenie kościoła przez ks. biskupa Jerzego Ablewicza (w tym czasie została wybudowana plebania i został urządzony cmentarz);
- 1989 – wybudowano dzwonnicę;
- 1995 – oddano do użytku nowo wybudowaną kaplicę cmentarną.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 17496
- ↑ Dane statystyczne Gminy Grybów. Stan na dzień 25 marca 2019. [dostęp 2020-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-25)].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 164 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, s. 94.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-09].
- ↑ OSP Cieniawa na stronie nowysacz112.pl
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Archiwalna strona wsi
- Cieniawa 1(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 689.
| Siedziba gminy | |
|---|---|
| Wsie | |
| Integralne części wsi |
|
