Cmentarz przy ulicy Sienkiewicza w Żywcu
 nr rej. - A-604/90 z 07.06.1990[1] (woj. bielskie) - A/884/2021 z 06.10.2021 (woj. śląskie)[2] | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie | |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Data ostatniego pochówku |
1957 |
Położenie na mapie Żywca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
 49°41′45,96″N 19°12′10,12″E/49,696100 19,202811
| |
Cmentarz przy ulicy Sienkiewicza w Żywcu – cmentarz w Żywcu, w dzielnicy Śródmieście.
Cmentarz powstał wokół kościoła św. Marka, od początku XX wieku pozostaje zamknięty, jednak ostatni pochówek odbył się w 1957[3][4].
W 1584 na terenie późniejszego cmentarza postawiono kapliczkę, tzw. Mękę Pańską. Z czasem w jej pobliżu zaczęto chować zmarłych na zarazę. W 1591 w pobliżu kapliczki zbudowano drewniany kościół wotywny. Po wygaśnięciu zarazy przez pewien czas cmentarz św. Marka był miejscem pochówku ludzi ubogich i niższego stanu; zatracił ten charakter z początkiem XIX w. Pod koniec XVIII w. doprowadzono do niego bitą drogę. W 1885 w miejsce drewnianego kościoła wystawiono murowany. W 1905 teren cmentarza został poszerzony i ogrodzony[3]. Od około 1912 cmentarz pozostaje nieczynny[4].
Na cmentarzu pochowanych jest wielu żywieckich mieszczan, a także osoby zasłużone dla miasta i powiatu, m.in.[3]:
- ks. Tomasz Czapela – proboszcz parafii w Ślemieniu, wicedziekan dekanatu suskiego[3]
- Wiktor Idziński (epitafium) – lekarz, marszałek Rady Powiatowej w Żywcu, jeden z założycieli żywieckiego Szpitala Powszechnego[3]
- Władysław Nowotarski – dyrektor szkoły męskiej w Żywcu, później powiatowy inspektor oświaty, związany z Towarzystwem Sportowym "Sokół", Towarzystwem Szkoły Ludowej, redakcją czasopisma "Gronie" i związkami młodzieży wiejskiej[3].
Znajduje się tu neogotycka kaplica grobowa księdza Tomasza Czapeli z 1907. Została zbudowana na planie prostokąta, przekryta dachem, pokrytym dachówką. Po bokach kaplicy znajdują się rynny zakończone tzw. rzygaczami w formie smoków. Jej frontową stronę zdobi ogromny portal wejściowy, zwieńczony ostrym łukiem i bogato zdobiony. Nad wejściem umieszczona została tablica z cytatem z Pisma Świętego, a w ścianach bocznych znajdują się dwa okna z witrażami. Wnętrze budynku zostało nakryte sklepieniem krzyżowym, w narożnikach umieszczono półkolumny w stylu korynckim. We wnętrzu znajduje się pochodzący z późniejszych lat ołtarz z obrazem „Serce Jezusa”[5].
Ponadto na cmentarzu położona jest zbiorowa mogiła ośmiu żołnierzy, którzy zginęli w 1892 roku podczas manewrów w Moszczanicy[6]. W latach 1944/1945 na cmentarzu pochowanych zostało kilku żołnierzy niemieckich[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 140 [dostęp 2008-09-28].
- ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 22 grudnia 2021 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-12-25]
- ↑ a b c d e f g Stanisław Moliński, Cmentarz św. Marka, „Karta Groni” (XXI), 2001, s. 89-103, ISSN 0137-4125.
- ↑ a b Stanisław Moliński, Cmentarz św. Marka w Żywcu, „Sport Żywiecczyzny. Żywiecka Gazeta Gminna” (7/97), grudzień 1997, s. 4-5, ISSN 1233-3352.
- ↑ Niezwykła kaplica na cmentarzu przy kościele p.w. św. Marka odzyskuje blask! [online] [dostęp 2024-02-05].
- ↑ Gazeta.pl Bielsko-Biała: Będą kwestować na zabytkowym cmentarzu
