Czyreń topolowy

Czyreń topolowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	szczeciniakowce
Rodzina	szczeciniakowate
Rodzaj	czyreń
Gatunek	czyreń topolowy
Nazwa systematyczna
Phellinus populicola Niemelä Acta bot. Fenn. 12: 94 (1975)

Młody owocnik

Często rośnie wysoko na pniu

Czyreń topolowy (Phellinus populicola Niemelä) – gatunek grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Synonim: Ochroporus populicola (Niemelä) Niemelä:

• Boletus tuberculosus Baumg. 1790
• Fomes pomaceus (Pers.) Lloyd 1910
• Fomes prunicola Lázaro Ibiza 1916
• Ochroporus pomaceus (Pers.) Donk 1933
• Polyporus pomaceus (Pers.) Pers. 1825
• Pseudofomes prunicola Lázaro Ibiza 1916

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.

Morfologia

Owocnik

Wieloletni. Początkowo o półkulistym kształcie, potem kopytkowaty. Do podłoża przyrasta bokiem. Zazwyczaj osiąga szerokość do 15 cm, grubość do 13 cm w podstawie, wystaje z podłoża do 12 cm. Silnie rozrośnięte owocniki osiągają szerokość nawet 30 cm i grubość 20 cm. Powierzchnia gładka, często z lekkim połyskiem, ciemna, o barwie od szarobrązowej do prawie czarnej, często popękana. Starsze okazy często porastają glonami lub mchem, wskutek czego są zielone. Obrzeże zaokrąglone, o barwie od oliwkowobrązowej do cynamonowej. Charakterystyczną cechą jest to, że w miejscu, w którym rośnie powoduje w pniu zaatakowanych drzew powstawanie charakterystycznych, podłużnych zagłębień.

Hymenofor rurkowy, gładki, równy, u młodych owocników skośny, u starych poziomy, o barwie od cynamonowej do brązowej, czasami ciemnobrązowej. Pory regularne, okrągłe lub elipsowate, bardzo drobne, w liczbie 4–6 na 1 mm. Pojedynczy por ma wewnętrzną średnicę 0,10–0,14 mm, jego ścianka około 0,05–0,10 mm. Krawędzie porów matowe, zaokrąglone. Starsze rurki wypełnione są kremową warstwą grzybni.

Kontekst u młodych owocników ma grubość 1–2 cm, barwę od jasno sepiowej do umbrowej. Przejściowa warstwa między kontekstem a rurkami jest bardzo miękka.

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy dimityczny. Strzępki w konekście proste, hialinowe, cienkościenne, o średnicy 2–3 μm. Strzępki szkieletowe grubościenne, o barwie od złotej do rdzawobrunatnej, o średnicy 3-6 μm. ze sprzążkami. Strzępki w tramie podobne, ale węższe, o średnicy 3–4 μm. Strzępki w subikulum ciemnobrązowe, gęste, często drobne i zdeformowane, o częściowo rozpuszczonej ścianie. Mają długość, 15–22 μm i szerokość 6–9 μm. Podstawki maczugowate, 4-sterygmowe, o rozmiarach 0–13 × 5–7 μm, z prostą sprzążką bazalną. Zarodniki szerokoelipsoidalne, hialinowe, cienkie lub lekko grubościenne, nieamyloidalne. Mają rozmiar 5–6 × 4–5 μm.

Występowanie i siedlisko

Znane jest występowanie tego gatunku tylko w Europie, głównie na Półwyspie Skandynawskim. Podano jego występowanie w kilku tylko państwach Europy. Prawdopodobnie jest szerzej rozprzestrzeniony, jednak rzeczywiste rozprzestrzenienie nie jest dokładnie znane. W Polsce jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia.

Pasożyt i saprotrof. Rośnie na żywych topolach, głównie na topoli osice i topoli białej, a także przez kilka lat po ich obumarciu. Powoduje białą zgniliznę drewna.

Gatunki podobne

Pomylić go można głównie z czyreniem ogniowym (Phellinus ignarius). Makroskopowo odróżnia się od niego miejscem występowania – na topolach, większym owocnikiem, oraz tym, ze rośnie w podłużnych wgłębieniach pnia. Mikroskopowo odróżnia się mniejszymi i węższymi zarodnikami, cieńszymi strzępkami szkieletowymi, bardziej luźną tramą i kontekstem.