Esma Redżepowa
 Redżepowa (2013) | |
| Imię i nazwisko |
Esma Redżepowa |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
8 sierpnia 1943 |
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci |
11 grudnia 2016 |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Aktywność |
od 1956 |
| Wydawnictwo |
Monitor Records |
| Zespoły | |
| Stevo Teodosievski Ansambl Teodosievski | |
| Strona internetowa | |
Esma Redżepowa (lub Redžepova, mac. Есма Реџепова; ur. 8 sierpnia 1943 w Skopju, zm. 11 grudnia 2016 tamże) – macedońska piosenkarka i kompozytorka pochodzenia romskiego. Ze względu na jej bogaty repertuar, który obejmował setki piosenek, a także ze względu na jej wkład i promocję kultury romskiej, zyskała przydomek Królowej Cyganów[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodziła z mieszanej wyznaniowo rodziny romskiej, mieszkającej w skopijskiej dzielnicy Szuto Orizari. Jej ojciec Ibrahim był katolikiem pochodzenia żydowskiego, a matka Czanija – muzułmanką. Ojciec Esmy imał się różnych zajęć – pracował w cyrku, był śpiewakiem i pucybutem – aby szóstka jego dzieci mogła ukończyć szkołę podstawową.
W wieku 9 lat Esma rozpoczęła występy w romskim zespole muzycznym, gdzie wkrótce ujawniła swój talent. Dzięki staraniom matki, wraz z bratem uczyła się w szkole muzycznej. W 1957 wygrała konkurs dla młodych talentów, zorganizowany przez Radio Skopje. Za zwycięstwo otrzymała nagrodę w wysokości 9000 dinarów. Jej talent docenił obecny na widowni muzyk i kompozytor – Stewo Teodosiewski, późniejszy mąż artystki. Po uzyskaniu zgody rodziców Esma wyjechała z zespołem Teodosiewskiego w swoją pierwszą trasę koncertową. W 1961 roku wyjechała na zagraniczne tournée, śpiewając na scenach bułgarskich. W tym samym roku jej śpiew towarzyszył spotkaniu Josipa Broz Tity z Ahmedem Sukarno. W 1971 roku zaśpiewała nieoficjalny hymn Romów Dżelem, Dżelem na otwarcie I Światowego Kongresu Romów w Londynie[2].
Po zaśpiewaniu w 2004 roku koncertu wraz z Toše Proeskim stała się jedną z najbardziej rozpoznawalnych pieśniarek bałkańskich. Singiel Čaje Šukarije Redżepowej osiągnął w 2006 roku szczyty macedońskich list przebojów, umożliwił jej także występy na scenach amerykańskich.
W ciągu swojego życia zaśpiewała 8000 koncertów w 30 krajach. W jej dorobku artystycznym znajduje się ponad 600 utworów (20 albumów), wystąpiła w 6 filmach. Znana jest także ze swojej działalności dobroczynnej na rzecz dzieci, którą prowadziła razem z mężem, do jego śmierci w 1997 roku. Jest także aktywnym politykiem, początkowo związana z Alternatywą Demokratyczną (Демократска алтернатива), a po jej rozpadzie z konserwatywną WMRO-DPMNE. Z ramienia tej partii zasiadała w radzie miasta Skopje.
W 2001 roku wystąpiła w Poznaniu, jako gwiazda XI Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Malta”.
28 grudnia 2012 ogłoszono, że Esma wystąpi w Konkursie Piosenki Eurowizji 2013 w barwach Macedonii. Na scenie towarzyszył jej Włatko Łozanoski[3]. 27 lutego 2013 roku w studiu telewizji macedońskiej MRT odbyła się oficjalna premiera utworu „Imperija”, który podczas konkursu miał wykonać duet. Piosenka została jednak wycofana z Eurowizji ze względu na negatywne komentarze w kraju, które zarzucały kompozytorom słaby refren i zbyt prosty tekst. 15 marca został zaprezentowany nowy utwór, reprezentujący Macedonię w konkursie, którego tytuł brzmi „Pred da se razdeni”. Kompozycja zamiast brzmień etnicznych, posiada brzmienia muzyki cygańskiej, ale nadal jednak jest to połączone z popem, dodatkowo zaś fragment tekstu jest w języku romskim. 16 maja duet wystąpił w drugim półfinale konkursu Eurowizji[4], ale nie udało im się jednak zakwalifikować do finału[5], zajęli 16. miejsce z liczbą 28 punktów[6]. Została pochowana 12 grudnia 2016 w rodzinnym Skopje[7].
Dyskografia[edytuj | edytuj kod]
- Salute to Israel
- 1994: Songs of the Macedonian Gypsy
- 1997: Queen of the Gypsies, World Connection Nl
- 1998: Gypsy Queens, Network Medien D
- 1999: Chaje Shukarije, World Connection Nl
- 2006: Gypsy Crpet, Network Medien D
- 2007: Mon histoire, Accords Croises F
- 2007: Between the two lifes, Mister Company MKD
- 2008: Thu me duj dzene, Mister Company MKD
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
- 1962: Krst Rakoc
- 1968: Zapej Makedonijo – piosenkarka
- 1971: Jugovizija
- 2002: Im Herzen des Lichts – Die Nacht der Primadonnen
- 2006: When the Road Bends: Tales of a Gypsy Caravan
- 2008: Rromani Soul
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nielsen Business Media Inc, Billboard, Nielsen Business Media, Inc., 31 maja 2003 [dostęp 2021-06-07] (ang.).
- ↑ Ian Hancock, We are the Romani People, Univ of Hertfordshire Press 2002, s.135
- ↑ Откриено кој ќе ја претставува Македонија на Евровизија! | PrimeTime. [dostęp 2012-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-30)].
- ↑ Eurovision 2013: Semi-Final running order revealed. [w:] Europejska Unia Nadawców [on-line]. eurovision.tv. [dostęp 2013-05-24]. (ang.).
- ↑ We have ten more finalists!. eurovision.tv. [dostęp 2013-05-16]. (ang.).
- ↑ Eurovision Song Contest 2013 Semi-Final (2): Scoreboard. eurovision.tv. [dostęp 2013-05-19]. (ang.).
- ↑ OBITUARY-Macedonia's „queen of Gypsy music” buried in Skopje. Reuters Africa. [dostęp 2016-12-12].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Garth Cartwright: Princes amongst men: journeys with gypsy musicians. Serpent's Tail: 2005. ISBN 978-1-85242-877-8.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
|
