Fort Nieuw-Amsterdam
 Gmach więzienia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Wilhelmina Straat |
| Data założenia |
2005 |
Położenie na mapie Surinamu  | |
 5°53′17,002″N 55°05′30,001″W/5,888056 -55,091667
| |
| Strona internetowa | |
.jpg)
Fort Nieuw-Amsterdam – dawny holenderski fort koło Nieuw Amsterdam w Surinamie, współcześnie muzeum.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1734 roku gubernator generalny Surinamu Jacob Alexander Henry de Cheusses (1704–1735) zdecydował o budowie nowego fortu w celu ochrony plantacji w górnej części rzeki Surinam i Paramaribo przed atakami marynarki[1]. Fort został wzniesiony w latach 1734–1747 w strategicznym miejscu, gdzie łączą się rzeki Commewijne i Surinam[2]. Materiały i narzędzia do budowy dostarczyła kolonia, pracę wykonali niewolnicy[2]. Koszt budowy ponad dwukrotnie przewyższył przewidziany budżet[2]. Wypalane na miejscu cegły były złej jakości z uwagi na dużą zawartość soli[1]. Rzemieślnicy i inżynierowie przybywający z Holandii słabo znali lokalne warunki[2] – grunt okazał się zbyt grząski, aby stawiać tu konstrukcje ceglane[1]. Wzniesione budynki były zbyt wilgotne, by przechowywać w nich proch, a kwatery dla załogi fortu zaczęły ulegać rozkładowi z powodu działalności psotników[2]. Fort musiał być nieustannie poddawany naprawom[2].
Fort nie przejawiał większych zdolności obronnych – dwukrotnie został oddany Anglikom bez walki[2], w 1799 i w 1804 roku[1]. W XIX w. stracił na znaczeniu i w 1872 roku część baraków została przekształcona w więzienie[2]. Do 1967 roku było to jedyne więzienie w Surinamie[2].
1 lutego 1907 roku Fort Nieuw Amsterdam przestał oficjalnie pełnić funkcje obronne i umieszczono w nim administrację dystryktu Commewijne[2].
Podczas II wojny światowej Amerykanie wykorzystali fort jako centrum ochrony swoich operacji wydobywania boksytu[2] w Moengo i Patanam[1]. Więzienie natomiast wykorzystano do internowania 146 osób z Holenderskich Indii Wschodnich podejrzewanych o sympatie z Narodowosocjalistycznym Ruchem Holenderskim[2]. Więziono to także kilku niemieckich marynarzy z zatopionego statku Goslar[1].
Więzienie zostało zamknięte w latach 60. XX w.[1] W 1965 roku przeprowadzono gruntowną restaurację zabudowań fortecznych[1]. W 2005 roku fort został uznany za zabytek narodowy, a następnie urządzono tu muzeum[1].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Twierdza została wzniesiona na planie pięciokąta z pięcioma bastionami, których nazwy nawiązywały do nazw pięciu prowincji holenderskich[1]. Całość otaczał rów, który mógł być przekształcony w fosę[1].
W środku znajdowało się kilka baraków i domów oficerskich, kuźnia, wiatrak, dwa magazyny do przechowywania prochu i kilka zbiorników[1].
Muzeum[edytuj | edytuj kod]
Muzeum to skansen obejmujący połowę terenu fortecznego[1]. Głównym gmachem muzeum jest budynek dawnego więzienia, gdzie prezentowana jest wystawa na temat historii fortu, plantacji, transatlantyckiego handlu niewolnikami i królestwa Aszanti, skąd sprowadzano niewolników[1]. W gmachu zachowały się oryginalne cele[1]. W skansenie zwiedzać można m.in. magazyny do przechowywania prochu (kruithuis) z 1740 i z 1778 roku, gdzie urządzane są wystawy, XIX w. wozownię, latarnię z 1905 roku[1].
Na terenie skansenu znajdują się także działa armatnie, najstarsze z 1722 roku, oraz dwa wielkie kotły tzw. kappas używane do gotowania trzciny cukrowej do produkcji cukru[1]. Na północ od fortu znajduje się plantacja, założona w 1986 roku, odtwarzająca plantacje historyczne[1]. Przed wejściem do muzeum stoi pomnik upamiętniający przybycie pierwszych chińskich robotników w 1835 roku[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Philip Briggs: Suriname. Bradt Travel Guides, 2015, s. 126–127, seria: Bradt Travel Guides. ISBN 978-1-84162-910-0. [dostęp 2019-07-20].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Fort Nieuw Amsterdam: Geschiedenis. [dostęp 2019-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-23)]. (niderl.).