Franciszków (powiat żyrardowski)
52°00′59″N 20°19′36″E/52,016389 20,326667| wieś | |
 Franciszków, ulica Świerkowa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
46 |
| Kod pocztowy |
96-315[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WZY |
| SIMC |
0739290[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu żyrardowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Wiskitki  | |
| 52°00′59″N 20°19′36″E/52,016389 20,326667[1]
| |
Franciszków – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie żyrardowskim, w gminie Wiskitki[5][6].
W XIX w. wieś należała do gminy Guzów w powiecie błońskim oraz do parafii w Wiskitkach. Oprócz wsi istniał tu wówczas także folwark. W 1827 we Franciszkowie stały 42 domy zamieszkiwane przez 294 mieszkańców. W drugiej połowie XIX w. liczba ludności wzrosła do 487 osób.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Franciszków. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa skierniewickiego.
Przez miejscowość przepływa niewielka rzeka Sucha, dopływ Bzury.
Franciszków swą nazwę zawdzięcza hrabiemu Feliksowi Łubieńskiemu, który w roku 1797 nabył majątek Guzów rozpoczynając kolonizację swych ziem. Sprowadził wówczas osadników niemieckich z Pomorza, Wielkopolski, Śląska, Hesji i Wirtembergii, tworząc 11 ewangelickich wsi. Większość miejscowości nazwał imionami członków swej rodziny[7].
W wieku XIX istniała we Franciszkowie szkoła elementarna, w której nauka odbywała się w języku polskim, natomiast od roku 1863 w języku rosyjskim. Szkoła spaliła się podczas I wojny światowej. Od roku 1916 szkoła funkcjonowała w domach prywatnych Andrzeja Bronowskiego, Romana Bronowskiego i Stanisława Ciastka. Wykładowcą był Michał Smoliński[7].
W latach 20 XX wieku mieszkańcy Jesionki i Franciszkowa na czele z ówczesnym kierownikiem szkoły Edmundem Tomaszewskim udali się do premiera ówczesnego rządu. Dzięki ich inicjatywie pozyskano część pieniędzy na nową szkołę, natomiast cegłę z cegielni w Wiskitkach ofiarował hrabia Sobański z Guzowa. Kamień węgielny położono w roku 1925, a szkoła została otwarta w 1972 r.[7]
Przy przystanku PKP Jesionka znajduje się cmentarz wojskowy z czasów I wojny światowej, na którym pochowanych jest około 3 tysięcy żołnierzy rosyjskich (wśród nich wielu Polaków wcielonych do armii rosyjskiej), którzy zginęli w wyniku użycia przez Niemców gazów bojowych nad Rawką[7].
W domu Andrzeja Bronowskiego znajdował się rosyjski szpital polowy, do którego zwożono rannych i chorych znad Rawki. Nieco dalej, koło przejazdu we Franciszkowie, u Bronisława Targowskiego znajdował się szpital armii carskiej, który wizytował brat cara. Bronisław Targowski był inicjatorem ustawienia krzyża prawosławnego na cmentarzu rosyjskim, wykonanego z szyn kolejowych, który znajduje się tam do dnia dzisiejszego[7].
W 1893 we Franciszkowie urodził się syn Bronisława Targowskiego – Jan, major saperów Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 30514
- ↑ Wieś Franciszków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-29], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 248 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b c d e Franciszków – Gmina Wiskitki [online] [dostęp 2020-12-29] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Franciszków (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 401.
