Góra Wał (Mstów)
50°49′19″N 19°18′03″E/50,821944 19,300833 Góra Wał widziana ze wzgórza Ściegna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
293 m n.p.m. |
Położenie na mapie gminy Mstów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego  | |
| 50°49′19″N 19°18′03″E/50,821944 19,300833
| |
Góra Wał (inaczej Góra Trzeciego Maja[1][2] lub góra Na Wale[1]) – wzniesienie o wysokości 293 m n.p.m.[3] położone na Wyżynie Częstochowskiej, w Mstowie, w powiecie częstochowskim. Zachodni wierzchołek bardziej rozległego wzgórza Chrapoń[1]. Znajduje się na prawym brzegu Warty, w rejonie jej przełomu, w miejscu, gdzie rzeka zmienia kierunek ze wschodniego na północno-wschodni[4][5][6]. Obok wzgórza przebiega droga wojewódzka nr 786[1].
Na szczycie wzniesienia znajduje się metalowy krzyż na kamiennym postumencie. Na przełomie 1914 i 1915 roku w pobliżu wzgórza przebiegał front I wojny światowej. Krzyż został postawiony w 1917 roku jako wotum związane z zakończeniem walk. W jego postumencie są wmurowane pociski artyleryjskie z tego okresu[7][2][8].
W 2017 roku okolice wzgórza zostały uporządkowane. Odnowiono wówczas stojący na szczycie krzyż[7] oraz zbudowano ścieżkę prowadzącą od źródła Stoki (najbardziej strome odcinki zostały wyposażone w schody terenowe). Uporządkowano wówczas także obszar wokół źródeł – powstał nowy chodnik przy drodze przebiegającej nad źródłami (pełniący jednocześnie funkcję tarasu widokowego), a przy samym źródle wybudowano zejście oraz niewielką platformę[9].
Przypuszczano, że na wzgórzu znajdował się wczesnośredniowieczny gród obronny. Badania archeologiczne z 2016 roku nie potwierdziły jednak tej tezy[1][7].
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
Zachodnie oraz północne zbocza wzniesienia porośnięte są lasem. Główne gatunki drzew to świerki, sosny, dęby, klony i buki. Południowe i wschodnie zbocza pokryte są łąkami, na których występują murawy kserotermiczne. Stwierdzono tu obecność takich roślin, jak zawilec wielkokwiatowy, dziewięćsił popłocholistny (jest to jedyne na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej stanowisko tego gatunku), dziewięćsił pospolity, chaber nadreński, driakiew żółta, szałwia okręgowa, kłosownica pierzasta, marzanka pagórkowa, głowienka wielkokwiatowa[4][5][10].
W 2015 roku przeprowadzono zabiegi mające na celu przywrócenie właściwej fizjonomii zbiorowiska roślinno-stepowego. Zabiegi te objęły usunięcie drzew, krzewów oraz inwazyjnych gatunków roślin. W celu podtrzymania efektu prac na murawie prowadzony jest kontrolowany wypas owiec[5].
Obok wzniesienia, w dolinie Warty, znajduje się źródło Stoki. Woda wypływająca z tego źródła jest odprowadzana bezpośrednio do rzeki, w okresie wezbrań źródła te mogą być zalane. Źródła tego typu są charakterystyczne dla przełomów rzek rozcinających masywy skał węglanowych[6]. W źródle występuje chroniony gatunek okrzemki – Caloneis lancettulaz[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Iwona Młodkowska-Przepiórowska, Co z tym grodziskiem, czyli o wynikach badań archeologicznych na górze Na Wale w Mstowie, „Ziemia Częstochowska”, 43, 2017, s. 253-271, DOI: 10.16926/zc.2017.43.14.
- ↑ a b Zakątek Jury – Góra Wał. zakatekjury.pl. [dostęp 2019-05-02].
- ↑ Pleszyniak 2018 ↓, s. 37.
- ↑ a b Barbara Majchrzak, Alina Harast, Stan zachowania populacji zawilca wielkokwiatowego Anemone sylvestris L. na Górze Wał we Mstowie, „Chemistry, Environment, Biotechnology”, 18, 2015, s. 11–18.
- ↑ a b c Murawa kserotermiczna na Górze Wał – Fundacja Przyroda i Człowiek. przyrodaiczlowiek.pl. [dostęp 2019-05-02].
- ↑ a b Źródło Stoki – Fundacja Przyroda i Człowiek. przyrodaiczlowiek.pl. [dostęp 2019-05-02].
- ↑ a b c Pleszyniak 2018 ↓, s. 12.
- ↑ Renowacja zabytkowego krzyża na Górze Wał. mstow.pl, 9 października 2017. [dostęp 2019-05-02].
- ↑ Źródło spod Góry Wał w Mstowie po rewitalizacji. wczestochowie.pl, 10 lipca 2017. [dostęp 2019-05-02].
- ↑ a b Pleszyniak 2018 ↓, s. 35.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Pleszyniak, Gmina Mstów: otwarta gmina: przewodnik turystyczny, Wydawnictwo Alatus, 2018, ISBN 978-83-948725-4-0.