Górzak

Górzak
	Alticola
	Blanford, 1881
	; Przedstawiciel rodzaju – górzak himalajski (A. stoliczkanus) w Ladakh w Indiach
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	karczowniki
Plemię	Clethrionomyini
Rodzaj	górzak
	Typ nomenklatoryczny
	Arvicola stoliczkanus Blanford, 1875
Synonimy
	Aschizomys G.S. Miller, 1898; Platycranius Kastschenko, 1901;
	Aschizomys G.S. Miller, 1898; Platycranius Kastschenko, 1901;
Gatunki
	15 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	15 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Górzak^[4] (Alticola) – rodzaj ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w środkowej i wschodniej Azji, od Afganistanu po Cieśninę Beringa^[5]^[6]^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 87–135 mm, długość ogona 13–65 mm; masa ciała 20,8–69 g^[6]^[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1881 roku brytyjski zoolog i geolog William Thomas Blanford na łamach The journal of the Asiatic Society of Bengal^[1]. Na gatunek typowy Blanford wyznaczył górzaka himalajskiego (A. stoliczkanus).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Alticola: łac. altus ‘wysoki’ (tj. średniogórze, góra), od alere ‘żywić’; -cola „mieszkaniec”, od colere ‘zamieszkiwać’^[9].
Aschizomys: gr. negatywny przedrostek α- a- ‘bez’; σχιζω skhizō ‘podzielić’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[10]. Gatunek typowy: Aschizomys lemminus G.S. Miller, 1899.
Platycranius: πλατυς platus ‘szeroki, płaski’; κρανίον kranion ‘czaszka’^[11]. Gatunek typowy: Microtus strelzowi Kastschenko, 1899.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World umieszczają A. lemminus w monotypowym rodzaju Aschizomys natomiast A. macrotus w Clethrionomys^[5], jednak nowsze analizy oparte o dane molekularne sytuują oba taksony w obrębie Alticola^[12], choć potrzebne są dalsze badania dotyczące wszystkich gatunków w ramach rodzajów Alticola i Clethrionomys, aby w pełni określić ogólną pozycję tych gatunków^[13]. Tutaj lista występujących współcześnie gatunków zgrupowanych w dwóch podrodzajach za Mammals Diversity Database i All the Mammals of the World^[13]^[8]^[4]:

Aschizomys G.S. Miller, 1898
- Alticola lemminus (G.S. Miller, 1899) – górzak syberyjski
- Alticola macrotis (Radde, 1862) – górzak wielkouchy
Alticola Blanford, 1881
- Alticola argentatus (Severtzov, 1879) – górzak srebrzysty
- Alticola parvidens Schlitter & Setzer, 1973
- Alticola albicauda (F.W. True, 1894) – górzak białoogonowy
- Alticola montosus (F.W. True, 1894) – górzak kaszmirski
- Alticola stoliczkanus (Blanford, 1875) – górzak himalajski
- Alticola barakshin Bannikov, 1947 – górzak ałtajski
- Alticola strelzowi (Kastschenko, 1899) – górzak płaskogłowy
- Alticola semicanus (G.M. Allen, 1924) – górzak mongolski
- Alticola tuvinicus Ognev, 1950 – górzak tuwański
- Alticola olchonensis Litvinov, 1960 – górzak bajkalski
- Alticola roylei (J.E. Gray, 1842) – górzak stokowy
- Alticola kohistanicus Kryštufek & Shenbrot, 2022

Opisano również gatunek wymarły z obszaru dzisiejszej Chińskiej Republiki Ludowej^[14]:

Alticola simplicidentata Zheng Shaohua & Cai Baoquan, 1991

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b W.T. Blanford. On the Voles (Arvicola) of the Himalayas, Tibet, and Afghanistan. „The journal of the Asiatic Society of Bengal”. 50, s. 96, 1881. (ang.).
↑ G.S. Miller. Description of a new genus and species of microtine rodent from Siberia. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 50, s. 369, 1898. (ang.).
↑ N.F. Kastschenko. Stenocranius и Platycranius два новьіе пoдрoдa сибиpcкиxъ пoлeвoкъ. „Eжeгoднкъ Зooлoгичecкaгo Музeя Имлeрaтoркoй Акaдeміи Haукъ”. 6, s. 199, 1901. (ros.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 235. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 348. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 304–307. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Alticola. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-23].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 224. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 90.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 123.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 543.
↑ S.Yu. Bodrov, V.K. Vasiljeva, I.M. Okhlopkov, N.V. Mamayev, E.S. Zakharov, A.Yu. Oleinikov, E.A. Genelt-Yanovskiy & N.I. Abramson. Evolutionary history of mountain voles of the subgenus Aschizomys (Cricetidae, Rodentia), inferred from mitochondrial and nuclear markers. „Integrative Zoology”. 15 (3), s. 187–201, 2020. DOI: 10.1111/1749-4877.12415. (ang.).
↑ ^a ^b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-03]. (ang.).
↑ S. Zheng & B. Cai. Fossil Micromammals from the Donggou Section of Dongyaozitou, Yuxian County, Hebei Province. „Contributions to INQUA”. 13, s. 100–131, 1991.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[Blanford-1] W.T. Blanford. On the Voles (Arvicola) of the Himalayas, Tibet, and Afghanistan. „The journal of the Asiatic Society of Bengal”. 50, s. 96, 1881. (ang.).

[mil-2] G.S. Miller. Description of a new genus and species of microtine rodent from Siberia. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 50, s. 369, 1898. (ang.).

[Kastschenko-3] N.F. Kastschenko. Stenocranius и Platycranius два новьіе пoдрoдa сибиpcкиxъ пoлeвoкъ. „Eжeгoднкъ Зooлoгичecкaгo Музeя Имлeрaтoркoй Акaдeміи Haукъ”. 6, s. 199, 1901. (ros.).

[Cichocki&inni-4] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 235. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-5] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 348. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Pardiñas&inni-6] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 304–307. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Alticola. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-23].

[amw-8] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 224. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/98/mode/1up_90]-9] Palmer 1904 ↓, s. 90.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791870_123]-10] Palmer 1904 ↓, s. 123.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/551/mode/1up_543]-11] Palmer 1904 ↓, s. 543.

[bod&inni-12] S.Yu. Bodrov, V.K. Vasiljeva, I.M. Okhlopkov, N.V. Mamayev, E.S. Zakharov, A.Yu. Oleinikov, E.A. Genelt-Yanovskiy & N.I. Abramson. Evolutionary history of mountain voles of the subgenus Aschizomys (Cricetidae, Rodentia), inferred from mitochondrial and nuclear markers. „Integrative Zoology”. 15 (3), s. 187–201, 2020. DOI: 10.1111/1749-4877.12415. (ang.).

[asm-13] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-03]. (ang.).

[zhe&cai-14] S. Zheng & B. Cai. Fossil Micromammals from the Donggou Section of Dongyaozitou, Yuxian County, Hebei Province. „Contributions to INQUA”. 13, s. 100–131, 1991.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]