Gałęziak panamski
| Tylomys panamensis[1] | |||
| (Gray, 1873) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
gałęziak panamski | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 brak danych
| |||
Gałęziak panamski[4] (Tylomys panamensis) – gatunek gryzonia z podrodziny gałęziaków (Tylomyinae) w rodzinie chomikowatych (Cricetidae). Po raz pierwszy został opisany naukowo przez Johna E. Graya w 1873 jako Neomys panamensis. Włączenie gatunku do rodzaju Tylomys zaproponował Édouard Louis Trouessart w 1897[2]. Typowa lokalizacja: Panama[5][6]. Gałęziak panamski został poznany tylko z dwóch okazów zebranych w latach 50. XIX wieku. Jako miejsce występowania gatunku wskazywany jest Park Narodowy Darién położony w prowincji Darién we wschodniej części Panamy[5]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Tylomys panamensis w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek o nieokreślonym stopniu zagrożenia (DD – data deficient)[3][5]. Jest gatunkiem monotypowym[5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy został opisany naukowo przez Johna E. Graya w 1873 jako Neomys panamensis. Włączenie gatunku do rodzaju Tylomys zaproponował Édouard Louis Trouessart w 1897[2]. Typowa lokalizacja: Panama[5][6]. Gałęziak panamski jest gatunkiem gatunkiem monotypowym[5].
Kariotyp[edytuj | edytuj kod]
Garnitur chromosomowy tego zwierzęcia: 2n=52. Długa para chromosomów jest submetacentryczna, dwie pary są małe i submetacentryczne, a 22 pary są akrocentryczne. Chromosom X jest submetacentryczny, a chromosom Y jest subtelocentryczny[5].
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” dla gatunku Tylomys panamensis zaproponowano polską nazwę gałęziak panamski[4].
Budowa ciała[edytuj | edytuj kod]
| Wzór zębowy[7] | I | C | P | M | |
|---|---|---|---|---|---|
| 16 | = | 1 | 0 | 0 | 3 |
| 1 | 0 | 0 | 3 | ||
Gałęziak panamski wykazuje znaczne podobieństwo do szczura wędrownego. Brak informacji na temat masy ciała[5]. Sierść w części grzbietowej jest ciemnoszara (czarniawa), w części brzusznej, na gardle i na wewnętrznych częściach kończyn wybarwiona na biało. Boki głowy i tułowia są blade. Zewnętrzne części kończyn są brązowe. Sierść na grzbiecie jest stosunkowo długa. Ogon jest długi, nagi, dwukolorowy. Dwie trzecie ogona ma ciemne ubarwienie, a pozostała część jest biała[5].
| wymiar | |
|---|---|
| długość tułowia z głową | 226 mm |
| długość ogona | 199 mm |
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Gałęziak panamski wiedzie nocny (z aktywnością między godzinami: 21.00 a 06.00), częściowo nadrzewny tryb życia. Prawdopodobnie jest samotnikiem. Zwierzę obserwowane w Parku Narodowym Darién poruszało się w piętrze koron drzew dżungli z prędkością 17 cm/s[5].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Typowa lokalizacja: Panama[5][6]. Gałęziak panamski został poznany tylko z dwóch okazów zebranych w latach 50. XIX wieku. Jako miejsce występowania gatunku wskazywany jest Park Narodowy Darién położony w prowincji Darién we wschodniej części Panamy[5].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
W skład diety gałęziaka panamskiego wchodzą owoce i pędy roślin[5].
Siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Gałęziak panamski zasiedla tropikalne lasy deszczowe położone na wysokości ok. 600 m n.p.m. Siedlisko porastają tropikalne rośliny z rodzaju Bauhinia (rodzina bobowate), Oenocarpus i atalia (rodzina arekowate), storczyki (rodzina storczykowate), Bromelia (bromeliowate), paprocie, oraz epifity z rodzin Cyclanthaceae i z rodzaju anturium (rodzina obrazkowate)[5].
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Tylomys panamensis w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek o nieokreślonym stopniu zagrożenia (DD – data deficient)[3][5]. Gatunek został poznany dzięki dwóch okazów zebranych w latach 50. XIX wieku[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tylomys panamensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Gerrit Smith Miller: List of North American Land Mammals in the United States Nationa Museum, 1911. Waszyngton: U.S. Government Printing Office / Uniwersytet Cornell, 1912, s. 179.
- ↑ a b c Tylomys panamensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q U.F.J.Pardiñas et al.: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 758. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ a b c Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Tylomys panamensis. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 28 grudnia 2019]
- ↑ Gerardo Ceballos: Mammals of Mexico. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2014, s. 436. ISBN 978-1-4214-0843-9.