Bodziszek drobny

Bodziszek drobny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bodziszkowce
Rodzina	bodziszkowate
Rodzaj	bodziszek
Gatunek	bodziszek drobny
	Nazwa systematyczna
	Geranium pusillum L.; Syst. nat. ed. 10, 2:1144. 1759
Synonimy
	Geranium baumgartenianum' Schur;
	Geranium baumgartenianum' Schur;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bodziszek drobny (Geranium pusillum L.) – gatunek rośliny należący do rodziny bodziszkowatych.

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Gatunek pochodzenia irano-turańskiego^[4]. Jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się w Australii, Ameryce Południowej i Północnej^[5]. Obecnie występuje także w Afryce (w Sudanie) i na wielu wyspach (m.in. Nowa Zelandia, Grenlandia, Haiti, wyspy japońskie)^[6]. W Polsce jest pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Stanowisko we florze Polski: archeofit^[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Przeważnie wzniesiona, czasami rozesłana, owłosiona, o wysokości 15–30 (45) cm^[7]. Jest krótko, ukośnie odstająco owłosiona^[8].
Liście: Dolne liście naprzeciwległe, górne pozornie skrętoległe. Dolne liście długoogonkowe, górne krótkoogonkowe lub siedzące. Blaszki liściowe o okrągławonerkowatym zarysie, 5-9 dłoniastodzielne, wcięte przeważnie do 3/4 długości blaszki^[9].
Kwiaty: Pojedyncze na długich szypułkach. Pączki zwisające. Podczas kwitnienia szypułki wyprostowują się, po przekwitnięciu znów zwisają. Kwiaty mają średnicę 2–4 mm, kielich złożony z 5 jajowatych, 3-nerwowych i owłosionych działek. Płatki korony różowe lub fioletowe, o tej samej długości co działki lub nieco krótsze. Mają odwrotnie sercowaty kształt i krótki, orzęsiony paznokieć. Wewnątrz korony 10 pręcików w dwóch okółkach; 5 wewnętrznych jest płodnych, zewnętrzne są bezpłodne. Słupek z długą szyjką i 5 znamionami^[4]^[7].
Owoc: Rozłupnia rozpadająca się na 5 niepomarszczonych i owłosionych rozłupek^[4], zawierających po 4 nasiona. Jedna roślina wytwarza około 200–400 nasion^[10].

Pokrój
Kwiaty
Płatki korony
Liść i owoce
Łodyga

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rozwój: Roślina jednoroczna. Kwitnie od maja do października. Kwiaty przedsłupne, zapylane przez błonkówki lub samopylne^[9]. Nasiona rozsiewają się przez tzw. ballochorię. Pękająca rozłupnia wyrzuca nasiona na odległość do kilku metrów. Nasiona posiadają wystającą ość, która pod wpływem wilgoci wkręca się w glebę zwiększając jego szansę na skuteczne wykiełkowanie^[11].
Siedlisko: Na rodzimym obszarze swojego występowania rośnie w suchych murawach, wśród skał, oraz w zaroślach. W Polsce rośnie głównie na siedliskach ruderalnych i segetalnych: odłogi, nieużytki, przydroża, wysypiska. W ogrodach i na polach jest (chwast)em, głównie w uprawach roślin zbożowych, okopowych i pastewnych^[4]. Szczególnie dobrze rozwija się na glebach z dużą ilością wapnia i azotu^[11]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Polygono-Chenopodietalia^[12].
Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 26^[8].
Korelacje międzygatunkowe: Pasożytują na nim niektóre gatunki grzybów: Podosphaera fugax wywołujący mączniaka prawdziwego, Uromyces gaeranii wywołujący rdzę, Ramularia geranii i Coleroa circinans powodujące plamistość liści, grzybopopodobny lęgniowiec Peronospora conglomerata wywołujący mączniaka rzekomego oraz żeruje chrząszcz Limobius borealis^[13].

Szkodliwość i zwalczanie[edytuj | edytuj kod]

Zazwyczaj jest to mało uciążliwy chwast, staje się problemem dopiero wtedy, gdy pojawi się na polu czy w ogrodzie w dużych ilościach. Szybko rosnąc pobiera z gleby duże ilości soli mineralnych i wody, osłabiając rośliny uprawne. Jego dość długie, rozgałęzione i owłosione łodygi utrudniają zbiór plonu. Szczególnie szkodliwy jest w nasiennych plantacjach koniczyny i lucerny, powoduje bowiem zanieszczenie zbioru własnymi nasionami^[11].

Ogranicza się jego liczebność w uprawach przez stosowanie zwykłych, standardowych zabiegów agrotechnicznych. Szczególnie ważne jest niszczące jego siewki wiosenne bronowanie gleby. Bardzo ważną rolę odgrywa unikanie przenawożenia, zwłaszcza azotem, oraz utrzymywanie odpowiedniego pH gleby. Przy stosowaniu do nawożenia kompostu lub obornika należy pilnować, by były one dobrze przefermentowane. W przydomowych ogrodach bardzo skuteczne w zwalczaniu bodziszka drobnokwiatowego (i wielu innych chwastów) jest ściółkowanie gleby. Przy uprawie na większych polach, jeśli bodziszek pojawił się w dużej ilości, należy go zwalczać chemicznie. Jest wrażliwy na większość znajdujących się w herbicydach substancji czynnych. Zarejestrowano liczne preparaty przeznaczone do jego zwalczania. Poza bodziszkiem zwalczają on także inne chwasty. Preparaty te zawsze należy stosować zgodnie z zaleceniami zawartymi na etykiecie preparatu i w odpowiedniej fazie rozwojowej, zarówno rośliny użytkowej, jak i chwastu^[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-02] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2018-01-22].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-22].
↑ ^a ^b Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: 1986 wydawca=WSiP. ISBN 83-02-00607-6.
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ^a ^b Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
↑ Horst Klaaßen, Joachim Freitag: Profesjonalny atlas chwastów. Limbergerhof, 2004.
↑ ^a ^b ^c ^d Bodziszek drobny – opis, charakterystyka i zwalczanie. [dostęp 2018-01-22].
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Malcolm Storey: Geranium pusillum L. (Small-flowered Crane’S-bill). [w:] BioInfo (UK) [on-line]. [dostęp 2018-02-28].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-02] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2018-01-22].

[sudnik-4] Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.

[grin-5] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].

[discover-6] Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-22].

[mowszowicz-7] Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: 1986 wydawca=WSiP. ISBN 83-02-00607-6.

[rutkowski-8] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[seidl-9] Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.

[horst-10] Horst Klaaßen, Joachim Freitag: Profesjonalny atlas chwastów. Limbergerhof, 2004.

[zwalczanie-11] Bodziszek drobny – opis, charakterystyka i zwalczanie. [dostęp 2018-01-22].

[matuszkiewicz-12] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[bioinfo-13] Malcolm Storey: Geranium pusillum L. (Small-flowered Crane’S-bill). [w:] BioInfo (UK) [on-line]. [dostęp 2018-02-28].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]