Grzybówka gołębia

Grzybówka gołębia

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	grzybówkowate
Rodzaj	grzybówka
Gatunek	grzybówka gołębia
Nazwa systematyczna
Mycena pelianthina (Fr.) Quél. Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 102 (1872)

Grzybówka gołębia (Mycena pelianthina (Fr.) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Takson ten opisał w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus pelianthinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Lucien Quélet w 1872 r.

Synonimy:

• Agaricus denticulatus Bolton 1788
• Agaricus pelianthinus Fr. 1821
• Mycena pelianthina var. umbonata Voglino 1894
• Prunulus denticulatus (Bolton) Gray 1821
• Prunulus pelianthinus (Fr.) Jacq. Johnson, Vilgalys & Redhead 2001

Polską nazwę grzybówka gołębia nadała mu Maria Lisiewska w 1987 r.. Franciszek Błoński w 1889 r. opisywał ten gatunek pod nazwą bedłka ząbkowana.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 15–50 mm, początkowo półkulisty lub dzwonkowaty, potem płaskowypukły, płytko bruzdowany, półprzeźroczyście prążkowany. Jest higrofaniczny. Powierzchnia naga, w stanie wilgotnym lekko śluzowata o barwie od daktylowej do blado purpurowobrązowej lub blado liliowobrązowej. W stanie suchym od środka na zewnątrz blado ochrowa lub beżowa z różowawym odcieniem lub bez.

Blaszki

W liczbie 29–50 dochodzących do trzonu, brzuchate, wąsko przyrośnięte lub zbiegające ząbkiem, gładkie lub poprzecznie żebrowane, blado liliowo szaro-brązowe, blado fioletowobrązowe, gęsto punktowane ciemnofioletowo-brązowymi kropkami (pleurocystydy). Ostrza ciemnofioletowo-brązowe.

Trzon

Wysokość 25–80 mm, grubość 2–8 mm, w środku pusty, kruchy, twardy, cylindryczny lub rozszerzający się ku podstawie, prosty lub zgięty, czasem bocznie spłaszczony. Powierzchnia grubo włóknista lub kłaczkowata, biaława z lekko żółtawym, brązowawym lub liliowym odcieniem, wzdłużnie prążkowana ciemnofioletowo-brązowymi włókienkami. Podstawa gęsto biało-wełnista.

Miąższ

Ma silny rzodkiewkowy zapach i smak.

Cechy mikroskopowe

Podstawki maczugowate, 4-zarodnikowe. Zarodniki 6–8 × 3,1–4,1 µm, Q=1,7–2,1, Qav =1,9–2, pipetowate, gładkie, amyloidalne. Cheilocystydy 40–70 × 6–14 µm, przeważnie wymieszane z podstawkami, często wystające ponad nie i miejscami tworzące sterylne pasma. Są wrzecionowate, gładkie, ze sprzążkami i fioletowo brązową zawartością. Pleurocystydy podobne, liczne i podobnie wybarwione. Strzępki włosków kapelusza gładkie. Strzępki warstwy korowej trzonu gładkie o cylindrycznych komórkach końcowych, proste lub nieco rozgałęzione na wierzchołkach.

Występowanie i siedlisko

Grzybówka gołębia występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie i na Nowej Zelandii. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza liczne stanowiska. Jest to jednak gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status I – gatunek o nieokreślonym zagrożeniu. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Zaliczony w nim jest do gatunków rzadkich, wartych objęcia ochroną.

Grzyb saprotroficzny. Rośnie pojedynczo lub w małych grupach wśród szczątków roślinnych pod różnymi drzewami liściastymi, ale także na opadłych igłach w lasach świerkowych na glebie wapiennej. W Europie najczęściej występuje w lasach bukowych, ale w Norwegii stwierdzono go głównie pod olszami.

Gatunki podobne

Grzybówka gołębia jest łatwo rozpoznawana po dużych rozmiarach, fioletowej barwie lub fioletowym odcieniu i rzodkiewkowym zapachu. W Ameryce Północnej występuje podobna Mycena lammiensis, w Polsce jednak jej brak.