Hałyna Sewruk
Hałyna Sylwestriwna Sewruk (ukr. Галина Сильвестрівна Севрук; ur. 18 maja 1929 w Samarkandzie, zm. 13 lutego 2022) – ukraińska rzeźbiarka, jedna z przedstawicielek szistdesiatnyków.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się w Uzbekistanie, w przebywającej na wymuszonej emigracji rodzinie architekta Sylwestra Martynowycza i Iryny Dmytriwnej[1]. W 1930 roku rodzina wróciła na Ukrainę (wówczas Ukraińska SRR), najpierw do Charkowa, a pod koniec wojny – do Kijowa. W 1959 roku artystka ukończyła studia malarskie w Kijowskim Państwowym Instytucie Sztuki (obecnie Narodowa Akademia Sztuk Pięknych i Architektury)[1]. Odmawiała tworzenia portretów działaczy partyjnych, mających przedstawiać ich w pozytywnym świetle i rozpoczęła współpracę z kijowskim klubem młodzieży twórczej Suczasnyk, będącym jednym z ośrodków szistdesiatnyków[1]. W latach 1964–1985 pracowała w pracowni ceramicznej na terenie soboru Mądrości Bożej w Kijowie. Pod wpływem kierownik pracowni Niny Fedorowej i jej męża, zainteresowała się ideałami rozstrzelanego odrodzenia[1]. W 1964 roku, z okazji 150. rocznicy urodzin Tarasa Szewczenki, wraz z Ałłą Horską, Opanasem Załywachą, Ludmyłą Semykiną i Hałyną Zubczenko, wykonała witraż „Szewczenko. Matka”, który miał zostać umieszczony w czerwonym budynku Uniwersytetu Kijowskiego[2]. Witraż ten został jednak natychmiast zniszczony przez administrację uniwersytetu po tym, jak został uznany za „wrogi ideologicznie”[3]. Rok później stworzyła swoją pierwszą rzeźbę ceramiczną – „Płacz Jarosławny”. W 1968 roku była jednym z sygnatariuszy listu protestacyjnego przeciwko represjom wobec rosyjskiej i ukraińskiej inteligencji, skierowanego do działaczy partyjnych, tzw. listu 139[1], w wyniku czego została wyrzucona ze Związku Artystów Ukrainy. Od tego momentu jej prace nie były przyjmowane na wystawy ani eksponowane w muzeach[1]. W 1976 roku zniszczona została jej stela „Drzewo życia”, powstała w 1970 roku[4]. W 1989 została przywrócona do Związku Artystów Ukrainy[5]. W latach 1990–2000 prowadziła pracownię ceramiczną w kijowskim centrum sztuki dla dzieci i młodzieży[1].
Do jej dorobku artystycznego zaliczają się m.in. dwie mozaiki, Lisowa pisnia i Lileja, a także stele, projekty wnętrz i elewacji hoteli, rzeźbiarskie wizerunki bogów słowiańskich, ceramiki poświęcone tematyce Rusi Kijowskiej (ich zwieńczeniem była praca Misto na semi horbach), obrazy oraz portrety postaci historycznych[1].
W 2005 roku otrzymała tytuł Zasłużonego Artysty Ukrainy. W 1991 roku została laureatką nagrody im. Wasyla Stusa, a trzy lata później zdobyła nagrodę im. metropolity Andrzeja Szeptyckiego[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Галина Сильвестрівна Севрук — унікальна постать української культури!. Національний заповідник "Софія Київська". [dostęp 2022-02-24]. (ukr.).
- ↑ Iryna Sztohrin: Вона була «душею шістдесятництва» і її вбили. До ювілею Алли Горської. Radio Wolna Europa, 2019-09-18. [dostęp 2022-02-28]. (ukr.).
- ↑ Галина Севрук. Київський Словарь. [dostęp 2022-02-28]. (ukr.).
- ↑ a b Умерла художница-шестидесятница Галина Севрук. Ukrinform, 2022-02-14. [dostęp 2022-02-24]. (ros.).
- ↑ a b Jewhenij Mori: Померла художниця-шістдесятниця Галина Севрук. Suspilne, 2022-02-14. [dostęp 2022-02-24]. (ukr.).
- ↑ Галина Севрук (1929—2022). Бібліотека українського мистецтва. [dostęp 2022-02-24]. (ukr.).
Literatura dodatkowa[edytuj | edytuj kod]
- Богдан Мисюга: Галина Севрук. Альбом-монографія. Київ: Смолоскип, 2011. (ukr.)